Άνευ όρων παράδοση του Φασισμού κληρονομιά στο διηνεκές

*Της Βασιλικής Λάζου, διδάσκουσας Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ

Στις 9 Μαϊου 1945 στο προάστιο Κάρλσχορστ του Βερολίνου οι πληρεξούσιοι της ανώτατης γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης υπέγραψαν ενώπιον των αντιπροσώπων των χωρών της αντιχιτλερικής συμμαχίας την πράξη για την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας.

Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί τη λήξη στην Ευρώπη του φονικότερου πολέμου που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κράτησε συνολικά 2.194 ημέρες. Τα πεδία των μαχών απλώθηκαν σε έκταση 22.000.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πάνω από 50.000.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Ο δρόμος προς τη νίκη ήταν μακρύς και δύσκολος. Η συντριβή του ναζισμού απαιτούσε τεράστιους υλικούς και ανθρώπινους πόρους που κανένα κράτος δε διέθετε από μόνο του. Απαιτούσε συστράτευση δυνάμεων και κοινή δράση.

Σταδιακά συγκροτήθηκε η μεγάλη συμμαχία μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας, της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρών με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα και παρελθόν έντονης αντιπαλότητας. Μια συμμαχία που πέρασε από διακυμάνσεις, που επηρεαζόταν από την πορεία των πολεμικών επιχειρήσεων, που δημιούργησε σχέσεις αλληλεξάρτησης και αλληλοβοήθειας.

Στα μετόπισθεν των μετώπων, στις κατεχόμενες από τον Άξονα χώρες συγκροτήθηκαν ενιαία αντιφασιστικά κινήματα. Πυρήνες τους τα κομμουνιστικά κόμματα σε ολόκληρο τον κόσμο που αρκετά έγκαιρα είχαν εγκαταλείψει τη γραμμή του «σοσιαλφασισμού» και χάραξαν -με βάση τις αποφάσεις του 7ου συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς- τη γραμμή των ενιαίων αντιφασιστικών μετώπων.

Άνδρες και γυναίκες πήραν μέρος στον αγώνα σε στεριά, αέρα και θάλασσα, στις πόλεις, τα χωριά και τα εργοστάσια. Πάλεψαν με το όπλο και την προκήρυξη στο χέρι, πήραν μέρος σε διαδηλώσεις, σε απεργίες και σαμποτάζ. Πρόταγμα ήταν η απελευθέρωση από το φασισμό. Έπαθλο η οικοδόμηση μιας ελεύθερης αλλά και δικαιότερης κοινωνίας. Ο κοινός εχθρός, ο Αξονας, έπρεπε πάση θυσία να ηττηθεί. Όχι μόνο ή κυρίως στο πεδίο των μαχών αλλά και πεδίο των ιδεών. Απέναντι στη φασιστική - ναζιστική ιδεολογία η συμμαχία αντέταξε το όραμα ενός καλύτερου μέλλοντος με οικονομική ευημερία όλων, νικητών και νικημένων, μέσω της πρόσβασης στο εμπόριο και τους αναγκαίους πόρους και την ελευθερία των λαών από το φόβο και την ανάγκη.

Παρά την αμοιβαία δυσπιστία, με ιδιαίτερα επίφοβο το ζήτημα της σύναψης χωριστής ειρήνης, παρά τις πολιτικές σκοπιμότητες και τις ιδεολογικές διαφορές η αντιφασιστική συμμαχία στην κορυφή αλλά και στη λαϊκή της βάση αποδείχθηκε στέρεα καθόλη τη διάρκεια του πολέμου. Και κυρίως αποτελεσματική στη καθυπόταξη του ναζιστικού κτήνους μέσα στην καρδιά της ηττημένης Γερμανίας. Στάλινγκραντ, Δουνκέρκη, Καζαμπλάνκα, Κουρσκ, Νορμανδία, Τεχεράνη, Αρδέννες, Ελβας, Γιάλτα, Νυρεμβέργη δεν αποτελούν απλώς κρίκους μιας αδιάσπαστης αλυσίδας. Θα στοιχειώνουν για πάντα τους επίδοξους αναθεωρητές της Ιστορίας και τους νοσταλγούς του φασισμού.