Νταχάου: Σαν σήμερα, το 1945 οι Αμερικανοί μπαίνουν στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης

«Arbeit macht frei» στα γερμανικά… «Η εργασία απελευθερώνει».

Το ρητό στην πύλη ήταν, κατά κάποιον αποτρόπαιο τρόπο, σωστό: όντως η σκληρή καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων στο Ναζιστικό στρατόπεδο «απελευθέρωσε» οριστικά από τα δεινά τους δεκάδες χιλιάδων από αυτούς. Πράγματι, οι έγκλειστοι του Νταχάου εκμισθώνονταν σε δημόσιες και ιδιωτικές γερμανικές βιομηχανίες για σκληρή χειρωνακτκή εργασία. Τα λεφτά της εκμίσθωσης, ο συμπυκνωμένος ιδρώτας και το αίμα των κρατουμένων, πλούτιζαν τα Ες- Ες, τους Σουτσστάφφελ, που διαχειρίζονταν το στρατόπεδο, προς δόξαν της Αρίας Φυλής και της οικονομίας της αγοράς γενικότερα...

Να πούμε πως το Νταχάου, στα νότια της Γερμανίας, ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης, που ίδρυσαν το 1933 οι Ναζί, προορισμένο αρχικά για πολιτικούς κρατούμενους: Σοσιαλδημοκράτες, κομουνιστές και συνδικαλιστές. Μετά, οι έγκλειστοι πολλαπλασιάστηκαν, καθώς μεταφέρθηιαν εκεί Μάρτυρες του Ιεχωβά, Αθίγγανοι και ομοφυλόφιλοι.

Στο Νταχάου επίσης διεξάγονταν φρικαλέα «ιατρικά πειράματα», ενώ οι συνθήκες κράτησης και διαβίωσης των Σοβιετικών, Γάλλων, Γιουγκοσλάβων, Τσέχων, Γερμανών, Αυστριακών, Πολωνών, Ελλήνων και βέβαια Εβραίων αιχμαλώτων, συνέθεταν ένα περιβάλλον που προσομοίαζε με δαντική Κόλαση. Από το 1933 μέχρι το 1945 καταγράφηκαν επίσημα 206.000 κρατούμενοι, αλλά ο αριθμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος - οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι, ας πούμε, δεν συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτό το νούμερο. Επίσημα, στο Νταχάου πέθαναν 31.000 άτομα – αν εξαιρέσουμε και πάλι τους Σοβιετικούς, που οι Γερμανοί δεν μπήκαν στον κόπο να καταγράψουν. Θάλαμοι αερίων υπήρχαν στο Νταχάου, και ένας από αυτούς χρησιμοποιήθηκε για εξόντωση κρατουμένων, αν και το ίδιο το στρατόπεδο δεν θεωρούνταν στρατόπεδο εξόντωσης, όπως το Άουσβιτς. Όταν στα τέλη του Απρίλη του 1945 μπήκαν οι Αμερικανοί στο Νταχάου, με τους διοικητές του Βάις και Όττο να έχουν ήδη διαφύγει, οι στρατιώτες βίωσαν μια απόλυτη φρίκη, με τους σωρούς των πτωμάτων και τους κρατούμενους που έμοιαζαν με σκελετούς.

Το Νταχάου είναι ένας καρκινικός όγκος, ένα μελάνωμα στην Ιστορία του Ανθρώπου γενικά, και όχι μόνο της Γερμανίας. Η ίδια η ύπαρξη του Νταχάου, αλλά και των άλλων στρατοπέδων που ίδρυσε το Τρίτο Ράιχ, επιβεβαιώνει πως, πράγματι, η Ανθρωπότητα είναι ικανή και για το καλύτερο, όπως η Τέχνη κι η φιλοσοφία, ας πούμε, αλλά και για το χειρότερο. Ο Γκαίτε κι ο Σοπενάουερ, ο Μπετόβεν και ο Μπαχ ήταν Γερμανοί, όπως Γερμανοί ήταν κι ο Χάινριχ Χίμλερ, που ίδρυσε το Νταχάου, αλλά και ο Ρούντολφ Ες, που αποφοίτησε από το κέντρο εκπαίδευσης για τη διοίκηση και την οργάνωση στρατοπέδων που λειτουργούσε μέσα στο Νταχάου. Αυτός ο επιφανής Ναζί, μετά τις λαμπρές σπουδές του στο Νταχάου, έγινε διοικητής στο στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς, «απελευθερώνοντας» εκατομμύρια ανθρώπων...

*news247

 28 Απρίλη 1944- Η ηρωική μάχη στο «Κάστρο του Υμηττού» - Η θυσία των τριών ηρώων

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε

και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά.

Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε

πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά.

Πούθε έβγαινε; Απ’ τα Νιάτα απ’ τη θυσία,

τάχεν η ΕΠΟΝ γεννήσει η ηρωική

να ξαναγράψουν μια παλιά ιστορία

σε νέα σελίδα ακόμα πιο λαμπρή.

Εκείνη την Παρασκευή, 28 Απρίλη 1944, το μικρό σπιτάκι της οδού Αγραίων 47, στην συνοικία του Υμηττού, μεγάλωσε, γιγαντώθηκε, έγινε και έμεινε Κάστρο και τρεις νεολαίοι υπερασπιστές του συνάντησαν την Ιστορία, έγιναν θρύλος, έγιναν τραγούδι, έγιναν μια από τις λαμπρότερες σελίδες της Αντίστασης. Ο 18χρονος διμοιρίτης του ΕΛΑΣ Δημήτρης Αυγέρης και οι 17χρονοι μαχητές Κώστας Φολτόπουλος και Θανάσης Κιοκμενίδης.

Οι Ανατολικές Συνοικίες της Αθήνας, εκείνο τον Απρίλη, είχαν δώσει σκληρές και μεγάλες μάχες με τους Γερμανούς και του γερμανοτσολιάδες, με τελευταία την ισχυρή επίθεση που εξαπέλυσαν στις 21 Απρίλη, οι Γερμανοί μαζί με τα Τάγματα Ασφαλείας και τους Μπουραντάδες, εναντίον της Καισαριανής και τις γειτονικές συνοικίες. Η επίθεση αποκρούστηκε αποτελεσματικά, οι Γερμανοτσολιάδες υποχώρησαν χωρίς να πετύχουν τους στόχους τους. Όμως τα πυρομαχικά των μαχητών εξαντλήθηκαν, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στις Ανατολικές Συνοικίες έμειναν με ελάχιστα πολεμοφόδια. Πέρασαν τουλάχιστον 20 μέρες για να εφοδιαστούν ξανά με νέα πυρομαχικά. Στο μεταξύ τα λιγοστά όπλα και πολεμοφόδια που ήταν διαθέσιμα, αποθηκεύτηκαν κύρια σε δύο αποθήκες στην περιοχή. Η μια από αυτές ήταν το σπίτι, που προσωρινά είχε μετατραπεί σε οπλαποθήκη, της οδού Αγραίων στον συνοικισμό του Υμηττού.

Παρασκευή 28 Απρίλη. Οι τρεις ΕΠΟΝίτες γυρνώντας εκείνο το πρωινό από νυχτερινή επιχείρηση πήγαν στο παράνομο σπιτάκι της οδού Αγραίων για να ξεκουραστούν.

Ήταν ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΥΓΕΡΗΣ, πρωτοπόρο μέλος του ΕΑΜ Νέων, από τα ιδρυτικά μέλη της ΕΠΟΝ Υμηττού. Πρωτοπόρος αγωνιστής ενάντια στη γερμανική επιστράτευση ξαι την κάθοδο των Βουλγάρων, ΕΛΑΣίτης, διμοιρίτης του 2ου Λόχου Υμηττού, που είχε αναδειχτεί παλικάρι ατρόμητο στις μάχες κατά των Γερμανών και τσολιάδων στην υπεράσπιση της συνοικίας, 18 χρόνων.

ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΙΟΚΜΕΝΙΔΗΣ, μαχητής του ΕΛΑΣ της διμοιρίας Αυγέρη, ΕΠΟΝίτης και αργότερα ΕΛΑΣίτης, 17 χρόνων, και

ο ΚΩΣΤΑΣ ΦΟΛΤΟΠΟΥΛΟΣ, μαχητής του ΕΛΑΣ στη διμοιρία Αυγέρη, ΕΠΟΝίτης που πέρασε στον ΕΛΑΣ, 17 χρόνων.

Οι τρεις ήρωες υπερασπιστές του Κάστρου του Υμηττού, από δεξιά ο Θάνος Κιοκμενίδης, ο Δημήτρης Αυγέρης και ο Κώστας Φολτόπουλος

Κατά τις 10.00 το πρωί 200 ταγματασφαλίτες και Γερμανοί, μετά από προδοσία, κύκλωσαν το σπιτάκι και όλο το οικοδομικό τετράγωνο.

Οταν ξημέρωσε η 28η του μηνός, η γειτονιά γέμισε από Γερμανούς στρατιώτες και τσολιάδες. Κάποιος είχε ειδοποιήσει τις κατοχικές δυνάμεις και οι επικεφαλής τους δεν έχασαν καιρό. Αφού περικύκλωσαν όλο το οικοδομικό τετράγωνο. Οι γερμανοτσολιάδες του Μαργαρίτη κάλεσαν τους ΕΛΑΣίτες να παραδοθούν διαφορετικά, θα έβαζαν φωτιά στην αποθήκη.

Η απάντηση των τριών παλικαριών ήταν ακαριαία. Όχι μόνο δεν παραδόθηκαν, αλλά ξεκίνησαν μια λυσσαλέα μάχη ενάντια στις γερμανικές δυνάμεις, μην αφήνοντας κανένα να προσεγγίσει ούτε την είσοδο του μικρού σπιτιού, κρατώντας τους επιδρομείς σε απόσταση 500 μέτρων.

Οι ταγματασφαλίτες ζήτησαν ενισχύσεις από τους Γερμανούς της φρουράς του Μαλτσινιώτη. Σε λίγο φτάνουν ενισχύσεις με πολυβόλα, όλμους και ένα αντιαρματικό που τα ’στησαν απέναντι με στόχο το κυκλωμένο σπιτάκι, ενώ άλλες δυνάμεις τους έπιασαν το μετερίζι της Δεξαμενής και τους γύρω λόφους για να προστατέψουν τα νώτα τους, αφού η μάχη συνεχιζόταν ως το μεσημέρι. Άνιση μάχη. Κατά τις 12.30΄ τα πολεμοφόδια των ΕΠΟΝιτών τελείωναν.

Ο Κώστας Φολτόπουλος είχε ανέβει στο πατάρι, για να επιβλέπει την κατάσταση από το πάνω παράθυρο. Οι άλλοι δύο βρίσκονταν κάτω. Ο οπλισμός του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να πέσει στα χέρια του εχθρού. Ετσι, ο ένας καταστρέφει τον οπλισμό κι ο άλλος μένει μόνος να αντιπαλεύει τους φασίστες. Πρώτος φαίνεται ότι έπεσε ο Θάνος Κιοκμενίδης.

Μετά από λίγο μια ριπή χτυπάει στο κεφάλι και σκοτώνει τον Κώστα Φολτόπουλο. Ο Αυγέρης, μόνος πια, υπερασπίζεται το σπίτι ανυποχώρητα, για ώρες. Οι επιδρομείς επωφελούμενοι από το αραίωμα των πυρών των αμυνόμενων πλησίασαν, έριξαν μέσα καπνογόνα και έβαλαν φωτιά.

Το σπίτι άρχισε να τυλίγεται στις φλόγες. Ο Δημήτρης Αυγέρης, πνιγμένος από τα καπνογόνα και χωρίς άλλες σφαίρες, επιχειρεί έξοδο φωνάζοντας: «Ζήτω το ΕΑΜ! Ζήτω ο ΕΛΑΣ! Σας νικήσαμε τέρατα!»

Βροχή οι σφαίρες έπεσαν πάνω του. Σωριάζεται κάτω και πριν πεθάνει πρόλαβε να πετάξει μακριά το όπλο του «για να μη πέσει στα βρώμικα χέρια των προδοτών».

Εισβάλλοντας στη μικρή αποθήκη για να μαζέψουν τα πτώματα των «ηττημένων ανταρτών», οι Γερμανοί περίμεναν να βρουν όλη τη διμοιρία του ΕΛΑΣ, δεκάδες άνδρες. Δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν έβγαλαν έξω στο πεζοδρόμιο τα σώματα του Κώστα και του Θάνου. Ντροπιασμένοι ανακάλυψαν πως είχαν νικηθεί από τρία παιδιά.

Πέντε ώρες κράτησε το σπιτάκι – κάστρο του Υμηττού και το κρατούσαν τρεις ΕΠΟΝίτες, τρία παλικάρια του ΕΛΑΣ Αθήνας, αποδεικνύοντας ότι τα κάστρα δεν τα κάνουν οι πέτρες. Τα κάνουν τα παλικάρια που τα υπερασπίζονται με τη λεβεντιά τους…

Ο λαός της Γούβας και του Υμηττού τίμησε, όπως άρμοζε σε ήρωες, τα τρία παλικάρια, έκανε το καμένο και χιλιοτρυπημένο από το αντιαρματικό και τα πολυβόλα σπιτάκι τόπο προσκυνήματος και το ονόμασε «Κάστρο» και «Φρούριο Ηρώων». Οι γύρω τοίχοι, μέσα και έξω, γέμισαν επιγραφές: «Μην αγγίζετε το χώμα όπου έπεσαν οι ήρωές μας. ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ», «Διαβάτη που περνάς από το σπίτι των τριών ηρώων του Υμηττού, γονάτισε, σφίξε τη γροθιά σου κι ορκίσου εκδίκηση», «Τιμή και Δόξα στους ήρωες: ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ», «Εδώ μέσα έπεσαν ηρωικά οι Δ. Αυγέρης, Κ. Φολτόπουλος, Θ. Κιοκμενίδης – ΕΠΟΝ».

Την Πρωτομαγιά συντάχτηκε Ημερήσια Διαταγή του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ για το Κάστρο του Υμηττού. Απόσπασμά της καταχωρήθηκε στον παράνομο Τύπο και περισώθηκε:

«…Ούτω ο διμοιρίτης Αυγέρης Δημήτριος και οι μαχηταί Φολτόπουλος Κωνσταντίνος και Κιοκμενίδης Αθανάσιος, την 28.04.1944, εκεί, εις τον οικίσκον του Υμηττού , έστησαν λαμπρόν ηρώον δόξης… Το ολοκαύτωμα των αξίων και υπερόχων αυτών μαχητών του ΕΛΑΣ των Αθηνών, πυρσός πατριωτισμού, πυρπολεί τας ψυχάς μας τας ημέρας αυτάς… Αιωνία η μνήμη των τριών ανδρείων…».

Στο ερώτημα: Γιατί οι υπόλοιπες δυνάμεις του ΙΙου Τάγματος, μα ακόμη και του Συντάγματος ολόκληρου, δε βοήθησαν τους τρεις λεβέντες με χτυπήματα έξω απ’ τον κλοιό του λόχου των γερμανοτσολιάδων και της διμοιρίας των Γερμανών που ήταν καθηλωμένοι στα υψώματα γύρω από το Κάστρο του Υμηττού; Δε μπορούσαν άραγε να κινητοποιηθούν γρήγορα 3-4 ομάδες με αυτόματα και αραβίδες, να αναγκάσουν τους εχθρούς σε αναδίπλωση και να βρουν ευκαιρία τα τρία παλικάρια μας να φύγουν; Ο Ορέστης Μακρής, στο «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας» σημειώνει:

«α) Η κινητοποίηση από το σύνταγμα και τα τάγματα πραγματοποιήθηκε αμέσως. Χρειάστηκαν γι’ αυτό περίπου δυο ώρες, με τα πρωτόγονα μέσα συνδέσμων, τις αποστάσεις από συνοικία σε συνοικία και την ιδιομορφία στρατωνισμού των ελασιτών.

β) Απ’ αυτή την κινητοποίηση διαπιστώθηκε Η ΠΛΗΡΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΜΑΣ να συγκεντρώσουμε τις απαραίτητες δυνάμεις με αυτόματα και μακρύκανα, για να εκτοπίσουμε τον εχθρό απ’ τα υψώματα που κατείχε.

Το ΙΙΙο τάγμα της Καισαριανής δεν είχε ούτε μια σφαίρα για βαριά όπλα, διέθετε μόνο μερικά πιστόλια. Το Ιο τάγμα του Μουστάκια (Γ. Ζαφειρόπουλου) επίσης δεν είχε πυρομαχικά. Τα είχαμε ξοδέψει όλα στις μάχες της 21.4.44.

Τα ίδια και χειρότερα συνέβαιναν στο ΙΙο τάγμα του Λευτέρη (Γ. Κυριακίδη). Ο μισός οπλισμός αυτού του τάγματος ήταν κρυμμένος σε καινούργια πρόχειρη αποθήκη μετά τις πρόσφατες μάχες, μέχρι να γίνει ο εφοδιασμός σε πυρομαχικά και στάθηκε αδύνατο σ’ αυτές τις στιγμές να βρεθεί ο αποθηκάριος, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του καπετάν Λευτέρη. Αλλά κι αν τον έβρισκαν, τα πυρομαχικά στην αποθήκη ήταν ελάχιστα. Ο δε άλλος μισός οπλισμός του τάγματος βρισκόταν μέσα στο Κάστρο του Υμηττού. Το σπιτάκι αυτό ήταν η δεύτερη καινούργια αποθήκη οπλισμού του ΙΙου τάγματος και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έγινε και η αιφνιδιαστική επίθεση του εχθρού, ύστερα από προδοσία.»

Η ποιήτρια της Εθνικής Αντίστασης Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη, λίγες μέρες αργότερα γράφει το ποίημα «Σαν Θρύλος», για τη θυσία των τριών ΕΠΟΝιτών:

ΣΑΝ ΘΡΥΛΟΣ

Κάστρο δεν ήταν, ένα σπίτι απλό

βαμμένο απ’ τα συνθήματα του αγώνα

σαν όλα τ’ άλλα εκεί στον Υμηττό.

Μα τ’ όρισε η τύχη προμαχώνα.

Κάστρο δεν ήταν, μ’ άντεξε σαν Κάστρο.

Ολάκερη μια μέρα και βωμός

υψώθηκε κι ολόκληρο σαν άστρο

στην αίγλη του το πήρεν ο ουρανός

Τρία παιδιά, τρεις νέοι, τρεις επονίτες

ήταν οι μόνοι άξιοι του φρουροί

και γύρω ένα φουσάτο γκεσταμπίδες,

τσολιάδες, καστροπάρτες Γερμανοί.

Κι όταν το γέρμα του ήλιου οι αντρειωμένοι

σιγήσαν πια κι αυτοί, χωρίς πνοή

προχώρησαν αργά, δειλά, σκιαγμένοι

οι πολιορκητές μες στη σιγή.

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε

και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά.

Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε

πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά.

Πούθε έβγαινε; Απ’ τα Νιάτα απ’ τη θυσία,

τάχεν η ΕΠΟΝ γεννήσει η ηρωική

να ξαναγράψουν μια παλιά ιστορία

σε νέα σελίδα ακόμα πιο λαμπρή.

Στο Κούγκι τώρα και στ’ Αρκάδι,

το σπίτι – Κάστρο στέκεται ιερό.

Κι οι τρεις λεβέντες λάμπουν κάθε βράδυ

τρίδυμα αστέρια εκεί στον Υμηττό.

ΑΠΟ ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 28 ΑΠΡΙΛΗ 2018

 Η απόκρυψη και διάσωση των αρχαιοτήτων στα χρόνια της κατοχής 1941 -1944

Κυριακή του Θωμά, 27 Απρίλη 1941, στις 8.10 το πρωί, εισβάλουν οι πρώτες μηχανοκίνητες μονάδες των Γερμανών σε μια άδεια από κόσμο πρωτεύουσα. Ο λαός είναι κλεισμένος στα σπίτια του. Οι μόνοι που τους υποδέχονται στην είσοδο της πόλης – στη διασταύρωση Λεωφόρου Αλεξάνδρας και Κηφισίας, στους Αμπελόκηπους — είναι: Ο Στρατηγός Καβράκος, ο Δήμαρχος της Αθήνας Αμβρόσιος Πλυτάς, ο Δήμαρχος Πειραιά Μανούσος και ο Νομάρχης Αττικής Πεζόπουλος.,,

Την άλλη κιόλας μέρα, Δευτέρα 28 Απρίλη, Γερμανοί αξιωματικοί επισκέπτονται το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και αντικρίζουν άδειες αίθουσες…

Ηδη από το 1937 είχαν αναπτυχθεί προβληματισμοί για την διάσωση των αρχαιοτήτων σε περίπτωση αεροπορικών επιδρομών.,,Ένα μήνα μετά την έναρξη του ελληνοιταλικού πολέμου, στις 11 Νοέμβρη 1940, φτάνει σε όλα τα μουσεία επιστολή με τίτλο «Γενικαί τεχνικαί οδηγίαι για την προστασία των αρχαίων των διαφόρων μουσείων από τους εναερίους κινδύνους».,,Οι οδηγίες πρότειναν δυο τρόπους: Ο ένας να καλυφτούν τα αγάλματα με σάκους γεμάτους με άμμο, αφού κλειστούν σε ξύλινα πλαίσια, και ο δεύτερος που τελικά προτιμήθηκε, ήταν να ασφαλιστούν τα αγάλματα και να θαφτούν στο πάτωμα της αίθουσας ή στην αυλή του μουσείου ή σε αυλές και υπόγεια δημόσιων ιδρυμάτων.,,Τα αγάλματα έπρεπε να αποτεθούν σε επενδυμένο με οπλισμένο σκυρόδεμα όρυγμα, σε οριζόντια θέση, να καλυφτούν με αδρανή υλικά και να σφραγιστεί το όρυγμα με πλάκα τσιμέντου. Τα χάλκινα και τα πήλινα έπρεπε να τυλιχτούν με πισσόχαρτο ή κερόχαρτο, για να αντιμετωπιστεί η πιθανή φθορά από υγρασία και να μπουν σε ασφαλή κιβώτια,

Αμέσως σήμανε συναγερμός στα μουσεία της χώρας. Σε όλα τα Μουσεία σχηματίστηκαν Επιτροπές Απόκρυψης και Ασφάλισης Αρχαιοτήτων από δικαστικούς και αρχαιολόγους , που με τους φύλακες των μουσείων και των αρχαιολογικών τόπων, τους τεχνίτες των μουσείων, τους εργάτες μερικούς εθελοντές φοιτητές και λίγους ξένους αρχαιολόγους ρίχτηκαν με αυταπάρνηση στον αγώνα για τη διάσωση του πολιτιστικού μας πλούτου

Στο Μουσείο της Ακρόπολης τα γλυπτά φυλάχτηκαν σε διάφορες κρύπτες. Ανοίχτηκε μεγάλος λάκκος μέσα στην αίθουσα του Παρθενώνα και χωρίστηκε σε τρία διαμερίσματα. Στο τέλος του Γενάρη του 1941 ο λάκκος είχε γεμίσει από τα γλυπτά και κατασκευάστηκε μια καλυπτήρια πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα. Οσα αρχαία δεν χώρεσαν στο λάκκο φυλάχτηκαν «εις την κρύπτην της Εννεακρούνου», στις φυλακές του Σωκράτη, «εις την κρύπτην της πύλης του Μουσείου» και «εις την κρύπτην της αυλής». Χρησιμοποιήθηκαν επίσης πάνω στο Βράχο της Ακρόπολης, κατά μήκος της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα, τέσσερα λαξευτά φρέατα, όπου τάφηκαν σε στρώσεις αρχαία, όπως επίσης τάφηκαν και «εις την λεγόμενην υπόνομον».,,Ο Γιάννης Μηλιάδης εξετάζει την Αθηνά αρ. 140 του Μουσείου Ακροπόλεως, μετά την εξαγωγή της από την κρύπτη της το 1947 – (Από το βιβλίο του Β. Πετράκου «Τα αρχαία της Ελλάδος στον πόλεμο 1940 -1944»),,Στο Μουσείο του Πειραιά τα πολυτιμότερα γλυπτά καταχώθηκαν στον βαθύ ημικυκλικό αγωγό της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου, που βρίσκεται έξω από το μουσείο. Τα μικρότερης αξίας γλυπτά μαζί με τα κεραμικά, τα χαλκά, τα γυάλινα και τα πήλινα θάφτηκαν στο δάπεδο της νέας αίθουσας του μουσείου.,

Στο Μουσείο των Δελφών τα ευμετακόμιστα αρχαία, ανάμεσά τους ο Ηνίοχος, εξασφαλίστηκαν πρώτα – πρώτα στους δυο λαξευτούς τάφους που είναι και σήμερα θεατοί στον κήπο του μουσείου. Τα υπόλοιπα φυλάχτηκαν στον υπόγειο ελληνιστικό τάφο μεταξύ του μουσείου και του ιερού. Ο Ηνίοχος είχε χωριστεί σε δυο τμήματα, τα οποία είχαν τοποθετηθεί σε κιβώτια με άχυρο και μπαμπάκι. Μαζί με τα μέρη του αγάλματος είχαν τοποθετηθεί και μικρά χάλκινα του Μουσείου Δελφών.,,Στο Μουσείο του Κεραμικού επτά γλυπτά τάφηκαν σε δυο λάκκους που ανοίχτηκαν πίσω από τα μνημεία του Δεξίλεω και της Δημητρίας και Παμφίλης, ενώ 19 κιβώτια γεμάτα αρχαιότητες μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Μουσείο.,,Το άγαλμα της Αφροδίτης με τον Πάνα και τον Ερωτα, καλυμμένο με προστατευτικό γύψινο καλούπι. Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου,,Ανάλογος τιτάνιος αγώνας για την διάσωση των αρχαιοτήτων, δόθηκε με απόλυτη επιτυχία, από το σύνολο των Μουσείων της χώρας. Το Νομισματικό, το Βυζαντινό, τα Μουσεία Ολυμπίας, Κορίνθου, Θηβών, Χαλκίδας, Σπάρτης, Τεγέας, Βόλου, Κέρκυρας, Κεφαλονιάς, Ρεθύμνου, Θεσσαλονίκης, Ελευσίνας, Ναυπλίου και τα υπόλοιπα.,,Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο συστάθηκε μια Επιτροπή Απόκρυψης και Ασφάλισης των εκθεμάτων, με υπουργική απόφαση, με επικεφαλής τρεις Αρεοπαγίτες και μέλη τον γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Γεώργιο Οικονόμο, τον προσωρινό διευθυντή του μουσείου Αναστάσιο Ορλάνδο, τον καθηγητή Σπυρίδωνα Μαρινάτο, τους εφόρους Γιάννη Μηλιάδη (ο μετέπειτα Εθνοσύμβουλος στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), και η Σέμνη Παπασπυρίδη -Καρούζου, την επιμελήτρια Ιωάννα Κωνσταντίνου και ορισμένους μηχανικούς και αρχιτέκτονες του υπουργείου. Στην ομάδα προστέθηκαν και εθελοντές, όπως ο διευθυντής του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Otto Walter, ο Βρετανός αρχαιολόγος Allan Wace και o ακαδημαϊκός Σπύρος Ιακωβίδης, που ήταν τότε πρωτοετής φοιτητής Αρχαιολογίας.,,Ο Εφηβος των Αντικυθήρων σε μια ιδιαίτερα λεπτή και επικίνδυνη στιγμή.,, «Πολύ πρωί, πριν να δύσει η σελήνη, συγκεντρώνονταν στο μουσείο όσοι είχαν αναλάβει την εργασία τούτη. Νύχτα έφευγαν το βράδυ για να πάνε στα σπίτια τους» γράφει χαρακτηριστικά η Σέμνη Καρούζου. Η φύλαξη των γλυπτών γινόταν ανάλογα με το μέγεθος και τη σημασία του καθενός. Τα μεγαλύτερα από αυτά παρατάσσονταν όρθια σε βαθιά ορύγματα που είχαν ανοιχτεί στα δάπεδα των βόρειων αιθουσών του μουσείου, το οποίο ήταν, άλλωστε, θεμελιωμένο πάνω στον μαλακό βράχο. Για την κάθοδο των αγαλμάτων στα ορύγματα χρησιμοποιήθηκαν αυτοσχέδιοι ξύλινοι γερανοί, τους οποίους χειρίζονταν αδιάκοπα οι τεχνίτες του μουσείου. Τα ορύγματα, που έμοιαζαν με πολυάνδρια, δηλαδή με ομαδικούς τάφους, συγκέντρωσαν ένα σαστισμένο πλήθος μορφών, σαν αυτό που εικονίζεται στην πιο πολύτιμη από τις φωτογραφίες του ομώνυμου αρχείου του μουσείου. Ανάμεσα στις μορφές των αγαλμάτων, που στέκονται αμήχανα στον νέο τους τάφο, βρίσκεται κι ένας από τους ανώνυμους πρωταγωνιστές του Έπους της Απόκρυψης. Ένας τεχνίτης του μουσείου που κοιτά αφηρημένα τον φακό. Κι έτσι όπως συμμερίζεται την αβέβαιη μοίρα των ημερών, καταλήγει να μην ξεχωρίζει από το πλήθος τριγύρω.,,«Αν καμιά ζημιά δεν έγινε στα μάρμαρα, παρόλες αυτές τις μετακινήσεις, οφείλεται τούτο κυριότατα στο ότι προϊστάμενος του συνεργείου των εργατών ήταν τότε, έως και στα πρώτα χρόνια ύστερα από τον πόλεμο, ο παλαιός, έμπειρος και αφοσιωμένος γλύπτης των ελληνικών μουσείων Ανδρέας Παναγιωτάκης» αφηγείται η Σέμνη Καρούζου.,,Ένα από τα ορύγματα με τα πλήθη των αγαλμάτων. Δεξιά διακρίνεται ο εργαζόμενος του Μουσείου, μια ζωντανή παρουσία. Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου,,Όταν οι Γερμανοί κατακτητές επισκέφτηκαν τον χώρο στις 28 Απρίλη 1941 αντίκρισαν τις άδειες αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι προθήκες άδειες, τα αγάλματα άφαντα. Στις επίμονες ερωτήσεις των Ναζί για το που βρίσκονται τα εκθέματα έπαιρναν την μονότονη απάντηση των αρχαιολόγων: «Τα αρχαία είναι θαμμένα στη γη».,,Οι Αρχαιολόγοι επέμεναν. Αλλωστε χρειάζονταν χρήματα για να επανέλθουν τα αρχαία στα Μουσεία και η εμπόλεμη Γερμανία δεν μπορούσε να διαθέσει. Επρεπε να περιμένουν τη λήξη του πολέμου.,,Μόνο στο Μουσείο του Κεραμικού, το οποίο στέγαζε εκθέματα από τις ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και οι Ναζί απαίτησαν και πέτυχαν το ξεθάψιμο των αρχαίων, προκειμένου οι Γερμανοί αρχαιολόγοι να συνεχίσουν να δουλεύουν. Μόλις ξεθάφτηκαν και επανεκτέθηκαν έγινε ξενάγηση Γερμανών Αξιωματικών, στις 9 Νοέμβρη 1941, όπου μπροστά στα μάτια του Γερμανού αρχαιολόγου Getauer ένας από αυτούς ενθουσιάστηκε με έναν πήλινο μελανόμορφο πίνακα «εξαιρετικής τέχνης μετά παραστάσεως προθέσεως νεκρού» και τον πήρε. Το έκθεμα δεν βρέθηκε ποτέ.,,Ο Χρήστος Καρούζος , σε συνέντευξή του στο περιοδικό «ΜΕΝΤΩΡ» της Αρχαιολογικής Εταιρείας (16 Ιούνη 1945), υπογραμμένη με τα αρχικά Μ.Α.Β., διηγείται:,,

«Μόλις μπήκαν οι Γερμανοί, οι αρχαιολόγοι τους απαιτήσανε πρώτα – πρώτα να ανοίξουμε αμέσως τα μουσεία, λέγοντας στην αρχή πως ο πόλεμος τελείωσε πια, ύστερα πως τα αρχαία θα πάθουν κρυμμένα, ύστερα πως στον πόλεμο οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να καταφεύγουν στην τέχνη. Η επίμονη αντίσταση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μας, γλύτωσε τα σπουδαιότερα μουσεία μας από την καταστροφή και τη λεηλασία. Γιατί όπου βρήκαν ευκαιρία, όχι πολύ συχνά ευτυχώς, τα έκαμαν και τα δύο. Πέτυχαν να ανοίξουν το Μουσείο του Κεραμικού, που το είχαν κάμει αυτοί: Σε λίγες μέρες Γερμανοί αξιωματικοί έκλεψαν μπροστά στα μάτια του Γερμανού αρχαιολόγου, που τους οδηγούσε, έναν ωραίο πήλινο αρχαϊκό πίνακα, με παράσταση πρόθεσης του νεκρού. Σε διάφορα άλλα επαρχιακά Μουσεία (Μέγαρα, Θήβα, Χαιρώνεια, Τανάγρα, Αλμυρό, Λάρισα, Βέροια, Θέρμο, Κόρινθο, Αργός, Δήλο, Σίφνο, Κνωσό, Χανιά, Σάμο), Γερμανοί και Ιταλοί, αφού μπήκαν ή εγκαταστάθηκαν στα μουσεία, αλλού έσπασαν βιτρίνες και αποθήκες, αλλού έκαψαν την ξυλεία, αλλού πήραν ό,τι αρχαία μπόρεσαν. Οι φύλακές μας στάθηκαν όλοι, σχεδόν, αξιοθαύμαστα πιστοί στο καθήκον τους, με κίνδυνο όχι μόνο της δικής τους ζωής, αλλά και όλου του σπιτιού τους. Μερικά έπαθαν ανεπανόρθωτες καταστροφές για να κάμουν αυτοί τα «απόρθητα» οχυρώματά τους (Βασιλικός τάφος Κνωσού, Ακρόπολη Ασίνης, βωμός ανακτόρου Τίρυνθος, Ναός Ποσειδώνος – Σούνιο, ανατίναξη του Λαβυρίνθου της Γύρτυνος, του μινωικού βασιλικού τάφου των Ισοπάτων, τείχη του Κόνωνος). Η Αρχαιολογική μας Υπηρεσία δεν άφησε καμία ευκαιρία που να μην απευθυνθεί στη στρατιωτική τους «υπηρεσία προστασίας της τέχνης» και να τους καταγγείλει, με σπάνια παρρησία και με πολύ έντονα έγγραφα, τα εγκλήματα τους. Οι αρχαιολογικοί σταυρωτήδες, όμως, που υπηρετούσαν εκεί, μόνη έγνοια είχαν το πώς θα γλιτώσουν το μέτωπο. Η γενναιότητά τους ξεθύμαινε με έγγραφα απερίγραπτης τραχύτητας και θρασύτητας, με τα οποία κατά κανόνα έριχναν πάντα την ευθύνη στους Ελληνες και φοβέριζαν τους αρχαιολογικούς μας υπαλλήλους για τη δυσφήμιση του στρατού κατοχής. Αρκετοί φύλακες φυλακίσθηκαν και βασανίστηκαν, επειδή είχαν τολμήσει να κάμουν τέτοιες καταγγελίες. Ας αφήσουμε τις παράνομες λαθραίες ή τις φανερές ανασκαφές τους».,,Η άδεια αίθουσα του Μουσείου την Δευτέρα 28 Απρίλη 1949. Φωτογραφικό Αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου,,Στη διάρκεια της κατοχής ο Χρήστος Καρούζος αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (1942) και μαζί με τον Μαρίνο Καλλιγά, τον Γιάννη Μηλιάδη και άλλους αγωνιστές μέλη του ΕΑΜ Αρχαιολόγων, μαζί με τον καθημερινό αγώνα να εμποδίσουν τις καταστροφές και τις λεηλασίες των αρχαιολογικών θησαυρών, ξεκινούν το 1943, την πρώτη απόπειρα καταγραφής της λεηλασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.,,Παρά την γιγάντια προσπάθεια της διάσωσης των αρχαίων, σε έκθεση του ΕΑΜ Αρχαιολόγων που εκδόθηκε το 1946, καταγράφονται κλοπές αρχαιοτήτων από τους κατακτητές σε 37 πόλεις, κύρια στην Κρήτη και τη Θεσσαλία. Οι Γερμανοί αρχαιολόγοι έκαναν παράνομες ανασκαφές σε 17 περιοχές της Ελλάδας, στέλνοντας τα ευρήματα στη Γερμανία. Κατά την αναχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές σε αρχαιότητες. Με πυροβολισμούς και με ξιφολόγχες κατέστρεψαν αγάλματα και αγγεία στην Ακρόπολη και τον Κεραμεικό.,,Σύμφωνα με την έκθεση, οι Γερμανοί διέπραξαν κλοπές και αφαίρεσαν αρχαιότητες μεγάλης επιστημονικής και καλλιτεχνικής αξίας από τα εξής μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους: Κεραμεικού, Πειραιά, Σκαραμαγκά, Βούλας, Βάρης, Κορωπίου, Κερατέας, Σουνίου, Ελευσίνας, Αίγινας, Μεγάρων, Θήβας, Λιβαδειάς, Ευπαλίου, Γαλαξιδίου, Τανάγρας, Χαιρώνειας, Κωπαΐδας, Δελφών, Χαλκίδας, Ερέτριας, Κορίνθου, Αργους, Λακωνίας, Κυθήρων, Βασιλικού Μεσσηνίας, Πεταλιδίου Μεσσηνίας, Θερμού, Μονής Βελάς, Ν. Αγχιάλου, Λάρισας, Καλαμπάκας, Χασίων(Μονή Αναλήψεως), Μονής Γκούρας, Θεσσαλονίκης, Ποτιδαίας, Κομοτηνής, Μυτιλήνης, Σάμου, Τηγανίου, Μήλου, και Καστελίου Κισσάμου, Κνωσού, Αγίας Τριάδας, Γόρτυνας, Φαιστού (Κρήτη).,,Ανάμεσα στις αθλιότητες των κατακτητών που καταγράφονται με λεπτομέρεια, αναφέρονται ενδεικτικά και χαρακτηριστικά:,,Ελευσίνα: «Μορφωμένοι Γερμανοί στρατιωτικοί κατόπιν επισταμένης μελέτης του Μουσείου απεφάσισαν και εξετέλεσαν κλοπήν , αφού προηγουμένως κατεσκεύασαν και το προς την κλοπήν κατάλληλον εργαλείον. Εθραυσαν δηλαδή δια καταλλήλως προητοιμασμένου κοντού το παράθυρον της παρά το Μουσείον αποθήκης και δια του κοντού αφήρεσαν αγγεία και ειδώλια εξ αυτής. Γενόμενοι δε αντιληπτοί έφυγον επί μοτοσικλέτας. Αναιδής και αχαρακτήριστος είναι επίσης η δικαιολογία, την οποίαν έδωσεν η γερμανική υπηρεσία προστασίας καλλιτεχνημάτων δια του από 27.2.42 εγγράφου της (Kraiker) όπερ έχει επί λέξει ως εξής: «Η προκειμένη περίπτωσις δέον να μη θεωρηθή ως κλοπή, δι ής θα επλούτιζον οι δράσται. Τούτο συνάγεται εκ του γεγονότος ότι πρόκειται περί μορφωμένων ανθρώπων οίτινες έχουν ενδιαφέρον διά την ελληνικήν αρχαιότητα, όπερ συνάγεται εκ του ότι εγνώριζον την Αγγλικήν και έκανον χρήσιν του αγγλιστί γεγραμμένου οδηγού. Οι αποκομίσαντες θα είχον προφανώς την πρόθεσιν ν’ αποκτήσουν ενδεχομένως διά του τρόπου τούτου έν ενθύμιον»»!!!,,Αθήνα: Τον Αύγουστο του 1941 εγκαταστάθηκαν στο χώρο του Ολυμπίου των Αθηνών, για δυο μήνες, γερμανικές στρατιωτικές φάλαγγες, αναζητούσες προστασία στον αρχαιολογικό χώρο. Τον χειμώνα του 1941 – 42 γερμανική πυροβολαρχία εστάθμευε στην πλατεία της Παλαιάς Αγοράς απέναντι από την βιβλιοθήκη Αδριανού.,,Ολυμπία: Από την 19.6.43 μέχρι την 8.9.43 μέσα στο ιερό της Αρχαίας Ολυμπίας ανάμεσα στα ερείπια γερμανικές μηχανοκίνητες φάλαγγες, άρματα μάχης και τεθωρακισμένα αυτοκίνητα μετέτρεψαν τον χώρο σε σταθμό αυτοκινήτων…,,Η ίδια η Ακρόπολη μετατράπηκε πολλές φορές σε πορνείο, ακόμα και σε δημόσιο ουρητήριο: «Δια τους στρατιωτικούς της κατοχής όλα τα μνημεία της Ακροπόλεως ήσαν ουρητήρια, κατά προτίμησιν δε ο Παρθενών. Την νύκτα της 27-28 Νοεμβρίου 1942 στρατιωτικός των στρατών κατοχής εκόπρισεν εις το εσωτερικόν του Παρθενώνος». Στις σχετικές διαμαρτυρίες των Ελλήνων Αρχαιολόγων ο Kraiker με θράσος απαντά ότι «δεν υπάρχουν αρκετά ευκρινώς τοποθετημέναι πινακίδες, αίτινες να υποδεικνύουν που υπάρχουν WC»!!!,,Μετά την απελευθέρωση…,,Δεκέμβρης 1944. Μέρος του τοίχου στο αίθριο του Μουσείου, γεμάτος σημάδια από θραύσματα οβίδων όλμων, όπως διατηρείται μέχρι σήμερα.,,Μετά την απελευθέρωση ήρθαν τα Δεκεμβριανά. Αυτό που φοβόντουσαν οι Αρχαιολόγοι να συμβεί στη διάρκεια του Πολέμου, συνέβη τον Δεκέμβρη του 1944, όταν οι Αγγλοι βομβάρδισαν με αεροπορικές επιδρομές, ανάμεσα σε άλλους στόχους και το κτίριο του Μουσείου, κυνηγώντας τον εχθρό λαό της Αθήνας.,,

Ο Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Χρήστος Καρούζος ανέφερε χαρακτηριστικά το 1945 στα «Ελεύθερα Γράμματα»: «Το Μουσείο μας κατορθώσαμε και το γλυτώσαμε από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, που ζήτησαν πολλές φορές να το μεταχειριστούν, όχι όμως και από τους Ελληνες ανθρωπιστές. Αυτοί το έκαμαν φυλακή και ιατρεία για δημόσιες γυναίκες».,,Το 1945 ξεκίνησε το έργο της επανέκθεσης των συλλογών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, κάτι που τελικά ολοκληρώθηκε το 1964.,,Δεν ήταν η πρώτη φορά,,Υπάρχει προηγούμενο διάσωσης με τέτοιο τρόπο, αγαλμάτων, στην ιστορία μας. Ηταν το 86 – 85 π.Χ. όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας επιτέθηκε στην Αθήνα και τον Πειραιά καταστρέφοντας και λεηλατώντας ότι βρήκε στο δρόμο του. ,,Τότε οι Πειραιώτες, για να γλυτώσουν τα χάλκινα αγάλματα, τα έθαψαν και παρέμειναν θαμμένα μέχρι το καλοκαίρι του 1959 που βρέθηκαν, μαζί με άλλα τρία μαρμάρινα αγάλματα, κοντά στο λιμάνι του Πειραιά, σε έργα αποχέτευσης στη γωνία των οδών Βασιλέως Γεωργίου και Φίλωνος.,,Σήμερα στις αίθουσες 3 – 4 του Μουσείου παρουσιάζονται τέσσερα μοναδικά και εντυπωσιακά χάλκινα αγάλματα. Ένα του Απόλλωνα, ένα της Αθηνάς και δυο της Αρτέμιδας, μαζί με ένα τραγικό προσωπείο που είχαν φυλαχτεί όλα μαζί για να γλυτώσουν από την ιερόσυλη μανία του Σύλλα.,,Αξίζει , αν δεν έχετε επισκεφτεί το Μουσείο του Πειραιά, όταν ξανανοίξουν τα Μουσεία, να το προγραμματίσετε.,,Τα χάλκινα αγάλματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Από αριστερά ο Κούρος του Απόλλωνα, η Αθηνά, και δίπλα τους τα δυο αγάλματα της Αρτέμιδας,

Πηγές:

— Καρούζου Σ., «Σύντομη Ιστορία του Εθνικού Μουσείου», στο Καρούζου Σ., Εθνικόν Αρχαιολογικόν Μουσείον, Συλλογή Γλυπτών, Περιγραφικός Κατάλογος, Αθήναι 1967, ια’-κ’.,— Πασχαλίδης Κ., «Η ίδρυση, η ιστορία και οι περιπέτειες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, 130 χρόνια λειτουργίας σε μία διάλεξη». ,— Πετράκος Β.Χ., «Τα αρχαία της Ελλάδος κατά τον πόλεμο 1940-1944»,— «Ζημίαι των Αρχαιοτήτων εκ του Πολέμου και των Στρατών Κατοχής», Αθήναι 1946,, Βασισμένο στο ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟ 3 Οκτώβρη 2016 και 26 Απρίλη 2020

Βασισμένο στο ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟ 3 Οκτώβρη 2016 και 26 Απρίλη 2020

 27 Απριλίου 1941: Οι Γερμανοί στην Αθήνα - Η παράδοση της πόλης σε καφενείο

Κυριακή, 27 Απριλίου 1941. Οι γερμανικές δυνάμεις μπαίνουν στην Αθήνα και σε ένα καφενείο στους Αμπελόκηπους περίμεναν τους εισβο-λείς οι τέσσερις άνδρες που ανέλαβαν το θλιβερό καθήκον της παράδοσης της πόλεως των Αθηνών.

Ήταν ο φρούραρχος Αθηνών υπο¬στράτηγος Χρ. Καβράκος, ο νομάρχης Αττικοβοιωτίας Κ. Πεζόπουλος και οι δήμαρχοι Αθηναίων και Πειραιώς Αμ¬βρόσιος Πλυτάς και Μιχ. Μανούσκος.

Το καφενείο στους Αμπελόκηπους ονομαζόταν «Λουξ» – άλλοι έγραψαν «Παρθενών» –, ανήκε στον κτηματία Ανδρέα Γλεντζάκη και βρισκόταν στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάν¬δρας και Κηφισίας, απέναντι από την τότε έπαυλη Θων.

Οι Έλληνες αξιωματούχοι δήλωσαν πως η Αθήνα ήταν μια ανοχύρωτη πό¬λη που δεν είχε την πρόθεση να προ¬βάλει αντίσταση. Ο Γερμανός αντι¬συνταγματάρχης Φον Σέιμπεν όρισε ουσιαστικά πολιτικούς διοικητές των Αθηνών και του Πειραιά τους δύο δη¬μάρχους, ενώ κατέστησε αιχμάλω¬το πολέμου και υπεύθυνο για τυχόν εχθρικές πράξεις τον υποστράτηγο Καβράκο.

Στην επιτροπή προβλεπόταν ως πρόεδρος ο αρχιεπίσκοπος Χρύσαν¬θος (πρώην μητροπολίτης Τραπεζού¬ντας [1913-1938] σε δύσκολη στιγμή του Ελληνισμού), ο οποίος αρνήθηκε όμως να παραστεί μη αντέχοντας να συναντήσει τους εισβολείς, κάτι βέβαια που δεν πέρασε απαρατήρητο.

«Στο καφενείο μας παραδόθηκε η Αθήνα»

Τίποτε σήμερα δεν είναι ίδιο στο σημείο όπου υπεγράφη η παράδοση της πόλης στους Γερμανούς. Ωστόσο δύο δεκάχρονοι τότε «μάρτυρες» της ιστορικής στιγμής θυμούνται ακόμη πολλά...

Η σκόνη που απλωνόταν εκείνο το κυριακάτικο πρωινό του Απρίλη επάνω από τη λεωφόρο Κηφισιάς δεν οφειλόταν στον άνεμο ούτε προμήνυε κάτι καλό. Στα αφτιά δύο μικρών παιδιών, που στέκονταν αντικριστά, στη συμβολή των λεωφόρων Κηφισιάς και Αλεξάνδρας, έφτανε ο θόρυβος από τις ερπύστριες και τις μηχανές αρμάτων μάχης και μοτοσικλετών. Μέσα από τη σκόνη, και μπροστά από την Αγία Τριάδα, ξεπρόβαλαν οι πρώτες φιγούρες: στρατιώτες και αξιωματικοί πάνω σε μοτοσικλέτες και τεθωρακισμένα οχήματα. Την ίδια ώρα, στο καφενείο απέναντι από την έπαυλη Θων, κατέφτανε η αντιπροσωπεία των αξιωματούχων της πρωτεύουσας. Σε λιγότερο από δύο ώρες η Αθήνα κηρυσσόταν «ανοχύρωτη πόλη» και παραδιδόταν στους γερμανούς κατακτητές.

Εχουν περάσει 69 χρόνια από την 27η Απριλίου του 1941, όταν οι τελευταίοι εκπρόσωποι του μεταξικού καθεστώτος, ο φρούραρχος και στρατιωτικός διοικητής της πόλης υποστράτηγοςΧρήστος Καβράκος και ο δήμαρχος Αμβρόσιος Πλυτάς, συνάντησαν σε εκείνο το καφενείο με την επωνυμία «Παρθενών» τους αξιωματικούς των χιτλερικών ορδών και τους παρέδωσαν τα «κλειδιά» της Αθήνας. Για τον κ. Μάρκο Γλεντζάκη και τον κ. Νίκο Παραδείση όμως, τα δύο μικρά παιδιά εκείνου του «φυλλοβόλου Απρίλη», το πέρασμα κοντά επτά δεκαετιών δεν έχει σβήσει τις θύμησες, τις εικόνες, τη στενοχώρια, την έκπληξη αλλά και την οργή των στιγμών. Ειδικά για τον πρώτο, που ήταν τότε 10 ετών και γιος του ιδιοκτήτη του «Παρθενώνα» Ανδρέα Γλεντζάκη, ενός αψίκορου Κρητικού από την Ασή Γωνιά Χανίων, βετεράνου του Μακεδονικού Αγώνα, των Βαλκανικών και των χαρακωμάτων του Βερντέν, στον «Μεγάλο Πόλεμο».

Σπίτια και καταστήματα κλειστά

«Από τα χαράματαο πατέρας μου τριγύριζε σαν το λιοντάρι στο κλουβί μέσα στο σπίτι, ως τη στιγμή που χτύπησε το τηλέφωνο. Την προηγούμενη ημέραείχε εκδοθεί διαταγή από το Φρουραρχείο να μείνουν καταστήματα και σπίτια κλειστά. Σήκωσε το ακουστικό, του είπαν να κατέβει στο καφενείο, να το ανοίξει, ήταν προσωπική διαταγή του Καβράκου, θα συνέβαινε κάτι σημαντικό» διηγείται ο κ. Γλεντζάκης ενθυμούμενος εκείνη την ημέρα.

Ο Ανδρέας Γλεντζάκης κατέβηκε. Τον είχαν όμως ζώσει τα φίδια. «Ούτε πρόσεξε που τον ακολούθησα ούτε τον ένοιαξε. Ανοιξε το καφενείο, έβαλε φωτιά για τη χόβολη, τακτοποίησε τα μαρμάρινα τραπεζάκια. Περίμενε». Οπως περίμενε, με κρατημένη την ανάσα της, όλη η Αθήνα. Στις 8 το πρωί οι πρώτοι μοτοσικλετιστές με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό της Βέρμαχτ Φριτς Ντίρφλιγκ σταματούσαν μπροστά από το καφενείο. Οι Καβράκος και Πλυτάς συνοδευόμενοι από τον δήμαρχο Πειραιά Μιχάλη Μανούσκο, τον νομάρχη ΑττικοβοιωτίαςΚωνσταντίνο Πετζόπουλο και τον γερμανομαθή συνταγματάρχη Κώστα Κανελλόπουλο, που ανέλαβε χρέη μεταφραστή, τον υποδέχθηκαν και του υπέβαλαν το αίτημα παράδοσης. Ο Ντίρφλιγκ δήλωσε αναρμοδιότητα και έστειλε αγγελιαφόρο να ειδοποιήσει τον διοικητή του, συνταγματάρχη Χέρμαν φον Σέφεν, που βρισκόταν ακόμη στο Μπογιάτι, τον σημερινό Αγιο Στέφανο.

Με το βλέμμα ενός παιδιού

Την ώρα που η μακρά φάλαγγα οχημάτων, υποζυγίων και ανθρώπων έφθανε σε μπουλούκια στους Αμπελοκήπους, ο οκτάχρονος τότε Νίκος Παραδείσης το είχε σκάσει από το σπίτι του και παρατηρούσε, με δέος, φόβο και έκπληξη, από το πεζοδρόμιο της Θων, τους εκπροσώπους της ναζιστικής τάξης πραγμάτων. «Τα παράθυρα ήταν σφαλιστά, οι πόρτες κλειστές, τα παντζούρια μανταλωμένα. Ελάχιστοι ήμασταν στους δρόμους. Οι στολές των Γερμανών είχαν γίνει άσπρες από τη σκόνη, κατέβαιναν από τις μοτοσικλέτες και τα φορτηγά, τινάζονταν, χτυπούσαν τις μπότες τους στο κράσπεδο. Οι οδηγοί έβγαζαν τα αεροπορικά γυαλιά. Μόνο τα ζυγωματικά τους ήταν στο χρώμα του δέρματος. Κατέβαιναν από τα πλαϊνά κουβούκλια των μηχανών, έστριβαν τσιγάρα, λεηλατούσαν τις νεραντζιές και έτρωγαν τους στυφούς καρπούς». Στο βλέμμα του κ. Γλεντζάκη αστράφτει ακόμη η σπίθα της έκπληξης. «Περιεργαζόμουν τα τεθωρακισμένα οχήματα, τριγυρνούσα ανάμεσα στους στρατιώτες, 10 χρονών παιδί, με αγνοούσαν. Κάποιοι ήταν πολύ αδύνατοι, άλλοι φαίνονταν καταπονημένοι. Αναρωτιόμουν αν αυτά ήταν τα θηρία του πολέμου, αυτοί οι άνθρωποι που πνίγονταν από τη σκόνη και έτρωγαν λαίμαργα φρούτα και κουταλιές ζάχαρης». Οι Γερμανοί αρνήθηκαν τους καφέδες που παρήγγειλε ο Καβράκος και ετοίμασε ο πατέρας Γλεντζάκης. Ο υποστράτηγος κάπνιζε το ένα τσιγάρο πίσω από το άλλο, γεγονός που αποτυπώνεται στις φωτογραφίες των γερμανικών αρχείων. Οταν έφθασε ο Φον Σέφεν, η διαδικασία επιταχύνθηκε. Το πρωτόκολλο παράδοσης υπεγράφη πάνω σε ένα από τα μαρμάρινα τραπεζάκια του καφενείου, δίπλα στο μεγάλο μπιλιάρδο. Η αντιπροσωπεία των ελλήνων αξιωματούχων, συνοδευόμενη από γερμανούς μοτοσικλετιστές και τον Φον Σέφεν, επιβιβάστηκε στα τεθωρακισμένα οχήματά της και πήρε τον δρόμο για το Σύνταγμα. Μέσα στην επόμενη ώρα οι Γερμανοί θα καταλάμβαναν τα κύρια δημόσια κτίρια, θα εγκαθιστούσαν, προσωρινά, την Ανώτατη Διοίκηση στη «Μεγάλη Βρεταννία» και θα ύψωναν τη σβάστικα στην Ακρόπολη. Η Αθήνα ήταν κατεχόμενη, αλλά όχι υπόδουλη.

Το κτίριο και οι μνήμες της Κατοχής

Το κτίριο στο οποίο, στο ισόγειο, στεγαζόταν ο «Παρθενών» και αποτελούσε παράλληλα και κατοικία της οικογένειας Γλεντζάκη υπάρχει ακόμη στον αριθμό «6» της λεωφόρου Κηφισιάς. Σήμερα στον ίδιο χώρο στεγάζεται ένα υποκατάστημα γνωστής αλυσίδας γρήγορων γευμάτων. Δεν είναι όμως το μοναδικό σημείο των Αμπελοκήπων φορτισμένο από την ιστορία της Κατοχής.

Οπως μνημονεύει ο κ. Παραδείσης, «οι Φυλακές Αβέρωφ ήταν τα δεσμωτήρια των αντιστασιακών, στα Κουντουριώτικα στήνονταν τα συσσίτια, με χυλό και πλιγούρι, στην Ακαρνανίας, μπροστά από το δημοτικό σχολείο “Καρανίκα”, είχαν σκοτωθεί από έκρηξη εγκαταλειμμένης χειροβομβίδας δύο συνομήλικοί μας και δύο άλλοι είχαν χάσει την όρασή τους».

Ανάμεσα σε αυτά, το κάρο του δήμου «κατηφόριζε την Κηφισιάς και την Αλεξάνδρας καιμάζευε τους σκελετωμένους, αποστεωμένους νεκρούς από τα πεζοδρόμιατον χειμώνα τηςπείνας». Υπήρχαν και οι στιγμές ανάτασης, ελπίδας και αντίστασης. «Τα χωνιά, τα συνθήματα στους τοίχους, οι προκηρύξεις, οι κρυφές μαζώξεις να ακούσουν οι μεγάλοι τα νέα από το ραδιόφωνο, από το Λονδίνο ή τη Μόσχα, ή η διάδοση από στόμα σε στόμα ότι κατέβηκε η σβάστικα από την Ακρόπολη, όταν την κουρέλιασαν ο Γλέζος και ο Σάντας».

(ΤΟ ΒΗΜΑ)

 24 Απριλίου 1915 ξεκινά η Γενοκτονία των Αρμενίων

Σαν σήμερα 250 διανοούμενοι Αρμένιοι δολοφονούνται από τους Τούρκους για να καταστραφεί ο πυρήνας της αρμένικης κουλτούρας . Το 1915 οι ηγέτες της Τουρκίας έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο για να «εξαφανίσουν» τον πληθυσμό των Αρμένιων που ζούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αν και οι αριθμοί ποικίλλουν, οι περισσότερες πηγές συμφωνούν ότι υπήρχαν περίπου 2 εκατομμύρια Αρμενίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη στιγμή της σφαγής. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1920, όταν οι σφαγές και ο εκτοπισμός ολοκληρώθηκαν, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι της Τουρκίας ήταν νεκροί και πολλοί περισσότεροι απομακρύνθηκαν βίαια από τη χώρα. Σήμερα, οι περισσότεροι ιστορικοί αποκαλούν το συμβάν γενοκτονία, μια προμελετημένη και συστηματική εκστρατεία για την εξόντωση ενός ολόκληρου λαού. Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει το τεράστιο μέγεθος αυτών των γεγονότων. Παρά την πίεση από τους Αρμένιους και τους υποστηρικτές της κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλο τον κόσμο, εξακολουθεί να είναι παράνομη στην Τουρκία οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τα γεγονότα αυτής της εποχής. Χιλιάδες Αρμένιοι τότε πνίγηκαν σε ποτάμια, έπεσαν από γκρεμούς, σταυρώθηκαν και κάηκαν ζωντανοί. Για ένα χρονικό διάστημα μάλιστα, η τουρκική ύπαιθρος ήταν γεμάτη με πτώματα Αρμενίων.

Οι ρίζες της Γενοκτονίας - Η Οθωμανική Αυτοκρατορία

Οι Αρμένιοι ζούσαν ειρηνικά στην περιοχή του Καυκάσου της Ευρασίας για περισσότερα από 3.000 χρόνια. Το βασίλειο της Αρμενίας ήταν αρχικά μια ανεξάρτητη οντότητα (στην αρχή του 4ου αιώνα μ.Χ. είχε γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που έκανε τον χριστιανισμό επίσημη θρησκεία), αλλά ως επί το πλείστον, ο έλεγχος της περιοχής πήγαινε από τη μία αυτοκρατορία στην άλλη. Κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα, η Αρμενία άρχισε να απορροφάται από την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί άρχοντες, όπως και οι περισσότεροι από τους υπηκόους τους, ήταν μουσουλμάνοι. Επέτρεπαν σε θρησκευτικές μειονότητες, όπως οι Αρμένιοι να διατηρήσουν κάποια αυτονομία, ωστόσο τους θεωρούσαν «άπιστους», ενώ η μεταχείρισή τους ήταν άνιση και άδικη. Για παράδειγμα, οι χριστιανοί έπρεπε να πληρώνουν υψηλότερους φόρους από τους μουσουλμάνους, ενώ είχαν πολύ λίγα πολιτικά και νομικά δικαιώματα.

2.9.2016 Όπισθεν Γερμανίας στο θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων:

Μη δεσμευτική η απόφαση αναγνώρισης Παρά τα εμπόδια όμως, η αρμένικη κοινότητα άνθισε κάτω από την οθωμανική κυριαρχία. Είχαν την τάση οι Αρμένιοι να είναι πιο μορφωμένοι και πλουσιότεροι από τους Τούρκους γείτονες τους, οι οποίοι με τη σειρά τους, δυσανασχετούσαν με αυτή την ευημερία τους. Αυτή η δυσαρέσκεια άρχισε να επιδεινώνεται από τις υποψίες ότι οι χριστιανοί Αρμένιοι θα είναι πιο πιστοί στις χριστιανικές κυβερνήσεις (δηλαδή στους Ρώσους, οι οποίοι μοιράζονταν τα ασταθή σύνορα με την Τουρκία), από ό, τι θα ήταν στο Οθωμανικό χαλιφάτο. Η καχυποψία των Τούρκων προς τους Αρμένιους αυξήθηκε περισσότερο όταν κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο δεσποτικός Τούρκος Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίντ ο δεύτερος -ο οποίος είχε εμμονή με την πίστη πάνω απ 'όλα, ενώ είχε εξαγριωθεί και από την εκκολαπτόμενη εκστρατεία των Αρμενίων για να κερδίσουν βασικά πολιτικά δικαιώματα- δήλωσε ότι θα λύσει το «αρμενικό ζήτημα» άπαξ και δια παντός. «Θα τους τακτοποιήσω σύντομα αυτούς τους Αρμένιους», είπε σε έναν δημοσιογράφο το 1890. «Θα τους δώσω τέτοιο χαστούκι, που θα τους κάνει να... παραιτηθούν από τις επαναστατικές φιλοδοξίες τους.»

Το 1922, όταν η γενοκτονία ολοκληρώθηκε, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν επιβιώσει μόλις 388.000 Αρμένιοι. Η πρώτη σφαγή των Αρμενίων Μεταξύ 1894 και 1896, αυτό το «χαστούκι» πήρε τη μορφή ενός κράτους με κυρώσεις τύπου πογκρόμ. Σε απάντηση της μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίας των Αρμενίων, τουρκικά στρατιωτικά στελέχη, στρατιώτες και απλοί άνδρες λεηλάτησαν τα χωριά και τις πόλεις των Αρμενίων και έσφαξαν τους πολίτες τους. Εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι δολοφονήθηκαν τότε. Η άνοδος των Νεότουρκων Το 1908, μια νέα κυβέρνηση ανέλαβε την εξουσία στην Τουρκία. Μια ομάδα μεταρρυθμιστών (η τριανδρία των Ταλαάτ Πασά, Εμβέρ Πασά και Τζεμάλ Πασά) που αποκαλούνταν «Νεότουρκοι» ανέτρεψαν τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ καθιερώνοντας μια πιο σύγχρονη συνταγματική κυβέρνηση.

Αρχικά, οι Αρμένιοι ήταν αισιόδοξοι ότι θα έχουν ίση θέση και μεταχείριση στη νέα τάξη πραγμάτων, ωστόσο σύντομα έμαθαν ότι οι Νεότουρκοι ήταν ακόμη πιο εθνικιστές από τον Χαμίντ, και στόχος τους ήταν ο «εκτουρκισμός» της αυτοκρατορίας. Ο νέος τρόπος σκέψης, ήθελε τους μη-Τούρκους και ιδιαίτερα τους χριστιανούς μη-Τούρκους να αποτελούν σοβαρή απειλή για τη νέα κατάσταση Τούρκος αξιωματούχος χλευάζει τα πεινασμένα παδιά των Αρμένιων κουνώντας τους ένα κομμάτι ψωμί Α 'Παγκόσμιος Πόλεμος Το 1914, οι Τούρκοι μπήκαν στον Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας. (Ταυτόχρονα, οι οθωμανικές θρησκευτικές αρχές δήλωσαν τζιχάντ, ή ιερό πόλεμο εναντίον όλων των χριστιανών, εκτός από τους συμμάχους τους). Οι στρατιωτικοί ηγέτες άρχισαν να υποστηρίζουν ότι οι Αρμένιοι ήταν προδότες, αφού θεωρούσαν ότι ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν για τον εχθρό. Καθώς ο πόλεμος εντάθηκε, οργανωμένα εθελοντικά τάγματα των Αρμενίων συντάχθηκαν με το ρωσικό στρατό στον αγώνα κατά των Τούρκων στην περιοχή του Καυκάσου. Αυτά τα γεγονότα, και γενικά η τουρκική καχυποψία προς τον αρμένικο λαό, οδήγησε την τουρκική κυβέρνηση να πιέσει για την «απομάκρυνση» των Αρμενίων από τις εμπόλεμες ζώνες κατά μήκος του Ανατολικού Μετώπου.

Η αρχή της Γενοκτονίας Στις 24 Απριλίου του 1915, μια μέρα σαν σήμερα, ξεκίνησε η γενοκτονία των Αρμενίων. Εκείνη την ημέρα, η τουρκική κυβέρνηση συνέλαβε, βασάνισε και εκτέλεσε με συνοπτικές διαδικασίες, περίπου 250 Αρμένιους διανοούμενους, για να σημάνει με την κίνηση αυτή την αρχή του τέλους ενός ολόκληρου λαού. Μετά από αυτό, άρχισε ο διωγμός των Αρμενίων σε πορείες θανάτου μέσω της Μεσοποταμίας, στην έρημο χωρίς τροφή ή νερό. Συχνά, οι άνθρωποι αυτοί υποβάλλονταν σε βασανιστήρια και αναγκάζονταν να περπατήσουν γυμνοί κάτω από τον καυτό ήλιο μέχρι να πέσουν νεκροί. Όσοι σταματούσαν για να ξεκουραστούν, πυροβολούνταν. Την ίδια στιγμή, οι Νεότουρκοι δημιούργησαν μια «Ειδική Οργάνωση», η οποία οργάνωνε «διμοιρίες θανάτου» ή «τάγματα σφαγής» και έπρεπε να πραγματοποιήσει, όπως το έθεσε ένας αξιωματούχος, «εκκαθάριση των χριστιανικών στοιχείων». Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από δολοφόνους και άλλους πρώην κατάδικους. Χιλιάδες Αρμένιοι τότε πνίγηκαν σε ποτάμια, έπεσαν από γκρεμούς, σταυρώθηκαν και κάηκαν ζωντανοί. Για ένα χρονικό διάστημα μάλιστα, η τουρκική ύπαιθρος ήταν γεμάτη με πτώματα Αρμενίων. Τα αρχεία δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια αυτής της κυβερνητικής εκστρατείας «τουρκοποίησης», οι ομάδες αυτές απήγαγαν αρκετά παιδιά Αρμενίων, τα προσηλύτισαν στο Ισλάμ και τα έδωσαν σε τουρκικές οικογένειες. Σε άλλες περιπτώσεις, βίασαν γυναίκες και τις ανάγκασαν να ενταχθούν σε τουρκικά «χαρέμια» ή τις χρησιμοποίησαν ως σκλάβες. Μουσουλμανικές οικογένειες μετακινήθηκαν στα σπίτια Αρμενίων, αφού αυτοί είχαν απελαθεί και τα περιουσιακά στοιχεία τους είχαν κατασχεθεί. Το 1922, όταν η γενοκτονία ολοκληρώθηκε, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν επιβιώσει μόλις 388.000 Αρμένιοι. Η "εκκαθάριση των χριστιανικών στοιχείων" Η Γενοκτονία των Αρμενίων σήμερα Μετά την παράδοση των Οθωμανών το 1918, οι ηγέτες των Νεότουρκων κατέφυγαν στη Γερμανία, η οποία υποσχέθηκε να μην ασκήσει δίωξη για την γενοκτονία. Ωστόσο, μια ομάδα Αρμενίων εθνικιστών επινόησε ένα σχέδιο, γνωστό ως «Επιχείρηση Νέμεσις», ώστε να εντοπίσει και να δολοφονήσει τους ηγέτες της γενοκτονίας. Έκτοτε, η τουρκική κυβέρνηση αρνείται ότι συνέβη η γενοκτονία. Οι Αρμένιοι ήταν μια εχθρική δύναμη, υποστηρίζουν, και η σφαγή τους, ήταν ένα αναγκαίο μέτρο του πολέμου.

2.8.2016 Η Ευρώπη ενάντια στις γενοκτονίες και στους αρνητές της Ιστορίας Σήμερα, η Τουρκία αποτελεί σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών, και έτσι οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών είναι απρόθυμες να καταδικάσουν την εξόντωση των Αρμένιων. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα αμερικανικά ειδησεογραφικά πρακτορεία δεν χρησιμοποιούσαν για πάρα πολλά χρόνια τη λέξη «γενοκτονία» για να περιγράψουν τα εγκλήματα της Τουρκίας. Η φράση «γενοκτονία Αρμενίων» εμφανίζεται στην εφημερίδα τον New York Times, μόλις το 2004.

Τον Μάρτιο του 2010, μια ομάδα του Κογκρέσου των ΗΠΑ (αν και αργά), ψήφισε για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Μόλις στις 16 Απριλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα που χαρακτηρίζει γενοκτονία τη σφαγή έως και 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων πριν 100 χρόνια, λίγες ημέρες αφότου ο Πάπας Φραγκίσκος χρησιμοποίησε τον ίδιο όρο. Παρά το γεγονός ότι το ψήφισμα επαναλάμβανε τον όρο που είχε υιοθετηθεί από το Κοινοβούλιο το 1987, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πριν την έναρξη της ψηφοφορίας ότι θα αγνοήσει το αποτέλεσμά της. «Ό,τι απόφαση κι αν λάβουν, θα μπει από το ένα αφτί και θα βγει από το άλλο», είχε δηλώσει νωρίτερα στο αεροδρόμιο της Άγκυρας προτού αναχωρήσει για επίσημη επίσκεψη στο Καζακστάν. Ένας πατέρας με τα παιδιά του νεκροί Ψηφίζοντας με ανάταση των χεριών, οι ευρωβουλευτες ενέκριναν το ψήφισμα που αναφέρει πως «τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν μεταξύ 1915 – 1917 εναντίον των Αρμενίων στην περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελούν μια γενοκτονία». Μετά το ψήφισμα, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κατηγόρησε το Κοινοβούλιο ότι επιχειρεί να ξαναγράψει την Ιστορία. Στη δήλωση τόνισε πως οι νομοθέτες που υποστήριξαν το ψήφισμα ήταν σε συνεργασία με «όσους δεν έχουν καμία σχέση με τις ευρωπαϊκές αξίες και θρέφουν το μίσος, την εκδίκηση και την κουλτούρα των συγκρούσεων». Η Τουρκία συμφωνεί ότι χριστιανοί Αρμένιοι σκοτώθηκαν σε μάχες με Οθωμανούς στρατιώτες που ξεκίνησαν στις 15 Απριλίου 1915, όταν οι Αρμένιοι ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά αρνείται ότι ο αριθμός των νεκρών είναι τόσο υψηλός για να χρησιμοποιηθεί ο όρος γενοκτονία.

Πηγή: lifo.gr

Αυτή είναι μια ανατριχιαστική φωτογραφία από την Γενοκτονία των Αρμενίων του 1915.

Η λεζάντα κάτω, γράφει: «Σταυρωμένες Αρμένισες γυναίκες στην περιοχή του Der-es-Zor (Ντέιρ αλ-Ζορ, σήμερα ανήκει στην Συρία). Συνολικά, ήταν 16 γυναίκες.

Οι Τούρκοι τις ξεγύμνωσαν, τις βασάνισαν και τις σταύρωσαν. Μερικές σώθηκαν από Άραβες Βεδουίνους που τις κατέβασαν από τους σταυρούς.

 Η μάχη των Θερμοπυλών, 24 Απριλίου 1941.

Τελευταία γραμμή άμυνας

*Παναγιώτης Σωτηρίου, ΜΔΕ Ιστορίας, Πανεπιστημιο Αιγαίου

*Βασιλική Λάζου, δρ. Ιστορίας, διδάσκουσα Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ

Κατά μήκος του κιτρινωπού επαρχιακού δρόμου προχωρούν 19 τανκς.... Μπροστά μας τα πρώτα πυρά έπεσαν στο δρόμο. Λευκά σύννεφα σκόνης εκτοξεύτηκαν, αναμεμειγμένα με μαύρο καπνό. Γρήγορα παρασύρθηκαν από τον άνεμο. Δεν μπορέσαμε να αναπτυχθούμε. Στα δεξιά μας οι λόφοι υψώνονταν σε ύψος 800 μέτρων, και στα αριστερά μας απλωνόταν ο επίφοβος βάλτος των Θερμοπύλων. Έπρεπε να προχωρήσουμε, να προχωρήσουμε, να κάνουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από να σταματήσουμε .... Σκόνη γέμισε τον αέρα ακριβώς μπροστά από τις γραμμές μας ... ξαφνικά δεχθήκαμε πυρά από 6 ή 8 όπλα. Χωρίς να σταματήσουμε γυρίσαμε τους πυργίσκους μας προς τα δεξιά και απάντησαμε με μεγάλη δύναμη πυρός .... Ακόμα κουνιόμαστε. Πρέπει να περάσουμε. Αλλά στην επόμενη στροφή του δρόμου ξέσπασε όλη η κόλαση. Πυρά έσκαγαν από όλες τις πλευρές, και πολλά πολυβόλα «κελαηδούσαν» ταυτόχρονα. Μερικοί Tommies [το τμήμα της 9ης Διμοιρίας του 25ου Τάγματος στη βόρεια πλευρά του δρόμου] έτρεξαν κατά μήκος του δρόμου και εξαφανίστηκαν στην πυκνή βλάστηση. Ένα τανκς χτυπήθηκε απευθείας ... τρία τανκς ακινητοποιήθηκαν στη μέση του δρόμου και πήραν φωτιά ...

Με αυτόν τον τρόπο περιέγραφε ένας Γερμανός στρατιώτης του Ι/31 Συντάγματος Πάντζερ τη σύγκρουση των γερμανικών τεθωρακισμένων με τις συμμαχικές δυνάμεις στη γραμμή των Θερμοπυλών.

Η «Μάχη των Θερμοπυλών» ήταν από τις μάχες που δόθηκαν στο ελληνικό ηπειρωτικό έδαφος κατά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα στο ευρύτερο πλαίσιο του Β Παγκοσμίου Πολέμου, τον Απρίλιο 1941. Σε αυτή συγκρούστηκαν γερμανικά με συμμαχικά στρατεύματα της Κοινοπολιτείας (Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς). Για λόγους που θα αναπτύξουμε στη συνέχεια δεν υπήρξε ελληνική συμμετοχή.

Πριν προχωρήσουμε στην ίδια τη μάχη και τη σημασία της, στρατιωτική και συμβολική, είναι σκόπιμο να αναφερθούμε με συντομία χρονολογικά στις εξελίξεις έως τότε.

Η γερμανική εισβολή εναντίον της Ελλάδας ξεκίνησε στις 6 Απριλίου του 1941, με την επίθεση γερμανικών στρατευμάτων μέσω της Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας. Τη χώρα υπερασπίζονταν εκτός από τον στρατό της, που κατανέμονταν καθόλο το μήκος των βορείων συνόρων της χώρας και στρατεύματα της βρετανικής κοινοπολιτείας. Ύστερα από μια διελκυνστίδα μερικών μηνών ένα μικρό βρετανικό εκστρατευτικό σώμα 50.000 ανδρών είχε φτάσει στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο 1941. Παρά τις διαφωνίες σχετικά με την σκοπιμότητά του – καθώς δε συνδεόταν με το άνοιγμα νέου συμμαχικού μετώπου στα Βαλκάνια - η παρουσία του είχε συμβολική σημασία καθώς δήλωνε έμπρακτα πρόθεση της Βρετανίας να υπερασπιστεί την Ελλάδα την ίδια στιγμή μάλιστα που οι γειτονικές βαλκανικές χώρες είτε είχαν προσχωρήσει ανοικτά στον Άξονα, όπως η Βουλγαρία, είτε είχαν επιλέξει την ουδετερότητα, όπως η Τουρκία.

Η γραμμή άμυνας έναντι της νέας ξενικής εισβολής στη χώρα δεν ήταν δεδομένη. Σημαντικές διαφωνίες σημειώθηκαν σχετικά με τον καθορισμό της αμυντικής γραμμής με τον αρχιστράτηγο Παπάγο και το Γενικό Επιτελείο να επιχειρηματολογεί υπέρ της διατήρησης του αήτηττου του στρατού στην Αλβανία και την ανάταξη άμυνας στα οχυρά της Ανατολικής Μακεδονίας(γραμμή Μεταξά) και τους Βρετανούς να πιέζουν για την υιοθέτηση της γραμμής Αλιάκμονα. Τελικά, μετά από πιέσεις του βασιλιά Γεωργίου Β, και αφού είχαν προηγηθεί κατ' ιδίαν συναντήσεις του με τους Εden και Weavel (αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής), ο Παπάγος και ο πρωθυπουργός Κορυζής υπέγραψαν, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες τους, το τελικό σύμφωνο άμυνας στη γραμμή Όλυμπος – Βέροια – Έδεσσα – Καϊμακτσαλάν. Επρόκειτο δηλαδή για μια αρκετά εκτεταμένη γραμμή, η οποία δύσκολα θα μπορούσε να υποστηριχθεί από τις διάσπαρτες ελληνικές δυνάμεις (ο κύριος όγκος των οποίων πολεμούσε τους Ιταλούς στη Βόρεια Ήπειρο και σημαντική δύναμη είχε αναλάβει την υπεράσπιση της «γραμμής Μεταξά») και τις ολιγάριθμες βρετανικές.

Στις 6 Απριλίου δύο γερμανικά σώματα στρατού επιτέθηκαν στις ελληνικές θέσεις στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Παρά την ηρωική αντίσταση των αμυνομένων η μάχη διήρκεσε μόλις τέσσερις μέρες, καθώς η γερμανική επίθεση μέσω Γιουγκοσλαβίας υπερκέρασε τις θέσεις άμυνας και απειλούσε τα μετόπισθεν των ελληνικών στρατευμάτων. Τα οχυρά κυκλώθηκαν και κάθε αντίσταση ήταν μάταιη. Στις 9 Απριλίου παραδόθηκαν τα ελληνικά στρατεύματα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Οι Γερμανοί βρέθηκαν σε θέση να απειλούν και τα δύο πλευρά της γραμμής Αλιάκμονα, καθώς και το δεξιό και τα νώτα του Αλβανικού μετώπου. Στις 12 Απριλίου δόθηκε διαταγή για σπευσμένη σύμπτυξη, τουλάχιστο του δεξιού του Αλβανικού μετώπου, το οποίο διέτρεχε άμεσο κίνδυνο κύκλωσης. Διαλυτικά φαινόμενα με ομαδικές λιποταξίες και απείθεια εμφανίστηκαν στο στράτευμα. Καθόλο αυτό το διάστημα υπήρχαν έντονες πιέσεις από στρατιωτικούς να συνθηκολογήσει η κυβέρνηση και να υπογραφεί ανακωχή. Ο αρχιστράτηγος Παπάγος ωστόσο κατέστησε σαφές στους αξιωματικούς του Γενικού Επιτελείου ότι συνθηκολόγηση, ενόσω αγωνίζονταν σε ελληνικό έδαφος τα βρετανικά στρατεύματα, αποκλειόταν. Τελικά ύστερα από διαδοχικές συσκέψεις διαπιστώθηκε η χαώδης και μη ελεγχόμενη κατάσταση και συζητήθηκε η πιθανότητα αναχαίτισης της προέλασης του εχθρού στο ιστορικό πέρασμα των Θερμοπυλών, όπου οι Βρετανοί εχοντας υποχωρήσει από τα περάσματα του Ολύμπου και των Σερβίων είχαν αρχίσει να στήνουν αμυντικές θέσεις. Ο έλληνας αρχιστράτηγος Παπάγος υποστήριξε ότι ο ελληνικός στρατός δεν ήταν πια σε θέση να αντιτάξει άμυνα, και ότι έπρεπε να αποχωρήσουν τα βρετανικά στρατεύματα όσο το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί η προσπάθεια να αναχαιτιστεί ο εχθρός στις Θερμοπύλες θα παρέτεινε «την καταστροφή της. Χώρας»

Στις 20 Απριλίου Αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου συνθηκολογησε με τους Γερμανούς παρά τις αντίθετες διαταγές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Μια ημέρα αργότερα ορκίστηκε νέος πρωθυπουργός ο Εμμανουήλ Τσυδερός. Σε σύσκεψη που συγκλήθηκε το πρωί της ίδιας μέρας για να εξεταστούν οι περαιτέρω ενέργειες των συμμάχων παρακάθησαν, εκτός των άλλων, ο βασιλιάς και ο Βρετανός αρχιστράτηγος, όχι όμως και ο Παπάγος. Σε ερώτηση του Wavell, αν και κατά πόσον ήταν σε θέση ο ελληνικός στρατός να αντιτάξει άμυνα στις Θερμοπύλες στο αριστερό των βρετανικών δυνάμεων, ο βασιλιάς παραδέχτηκε ότι καμιά συγκροτημένη μονάδα του στρατού δεν ήταν δυνατόν να φτάσει στην τοποθεσία αυτή εγκαίρως. Αποτέλεσμα αυτής της δήλωσης ήταν η αίτησα του Wavell να αποχωρήσουν αμέσως τα βρετανικά στρατεύματα. η αίτηση έγινε αποδεκτή από τον βασιλιά. Η άμεση εκκένωση των στρατευμάτων ήταν ενδεδειγμένη, γιατί θα εξασφάλιζε τη διάσωση του μεγαλύτερου τμήματος τους. Αντίθετα, η παράταση της αντίστασης στην ηπειρωτική Ελλάδα αφενός ελάττωνε τις πιθανότητες ασφαλούς άπαγγίστρωσης των στρατευμάτων και αφετέρου χρειαζόταν ενισχύσεις. Επίσης πρέπει να σημειωθεί σχετικά με το μέτωπο Θερμοπυλών, ότι η απειλή εκδηλώθηκε, όχι στο αριστερό των βρετανικών δυνάμεων, το όποιο ο Wavell ζήτησε να καλυφθεί από τον ελληνικό στρατό, άλλα στο δεξιό. Τέλος, πριν από την σύσκεψη της 21ης Απριλίου, ο Wavell είχε ενημερωθεί από τους διοικητές του στις Θερμοπύλες, οι όποιοι έκριναν ότι παρατεταμένη άμυνα στην τοποθεσία αυτή ήταν αδύνατη και ότι ήταν προτιμότερο να διαταχτεί η άμεση εκκένωση των βρετανικών στρατευμάτων.

Με ειλλημμένη την απόφαση της εκκένωσης αλλά προκειμένου να επιτραπεί η απομάκρυνση του κυρίως όγκου των βρετανικών δυνάμεων, ο Γουίλσον διέταξε την οπισθοφυλακή να κρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες το ιστορικό πέρασμα των Θερμοπυλών. Στα 2000 χρόνια από τότε που ο Λεωνίδας είχε πολεμήσει με τους Πέρσες, η τοπογραφία είχε αλλάξει σημαντικά, κυρίως επειδή τα κοιτάσματα λάσπης είχαν επεκτείνει σημαντικά την χερσαία περιοχή προς τη θάλασσα. Μεταξύ του δρόμου και της θάλασσας υπήρχαν τώρα βάλτοι. Αλλά το μπλε θειώδες ρεύμα νερού εξακολουθούσε να ρέει από τις Θερμοπύλες και προς τα δυτικά υπήρχαν ακόμα οι κορυφογραμμές που καλύπτονται από τα τρίψιμο και τα απότομα υδάτινα ρεύματα κάτω από τα γκρίζα, απαγορεύοντας τους γκρεμούς. Στο πίσω μέρος και πάλι, πέρα από το χωριό Μώλο με τα πλατάνια και τα αμπέλια του, υπήρχαν χωράφια καλαμποκιού και υπέροχοι ελαιώνες, και στη συνέχεια η στενότερη λωρίδα όλων με τη γαλάζια θάλασσα από τη μία πλευρά και τους χαμηλούς λόφους από την άλλη.

Η γραμμή Anzac περιελάμβανε στην πραγματικότητα δύο αρκετά ευρέως διαχωρισμένα περάσματα: το ένα στο Brallos στα νοτιοδυτικά, που θα κρατούνταν από τους Αυστραλούς, και το άλλο στο Μώλο στα βορειοανατολικά, που ανατέθηκε στους Νεοζηλανδούς.

Ο στρατηγός Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ έλαβε εντολή να υπερασπιστεί το παράκτιο πέρασμα ενώ ο στρατηγός Μακκέι να κρατήσει το χωριό Μπράλος. Από την πλευρά των Νεοζηλανδών, η 5η Ταξιαρχία αναπτύχθηκε κατά μήκος του παραλιακού δρόμου, στις παρυφές των λόφων νότια της Λαμίας και στον ποταμό Σπερχειό. Η 4η Ταξιαρχία τοποθετήθηκε στα δεξιά όπου ανέλαβε παράκτιες περιπολίες και η 6η Ταξιαρχία τέθηκε σε εφεδρεία.

Η 2η Μεραρχία της Νέας Ζηλανδίας διοικούνταν από τον Υποστράτηγο Bernard C. Freyberg. Πολέμησε στην Ελλάδα, την Κρήτη, τη Δυτική Έρημο και την Ιταλία. Τον Απρίλιο 1941, η Μεραρχία αναπτύχθηκε στην Ελλάδα για να βοηθήσει τις βρετανικές και αυστραλιανές δυνάμεις στην υπεράσπιση της χώρας από τους εισβάλλοντες Γερμανούς. Όλοι μαζί ονομάστηκαν δύναμη «W» και εν συντομία σώμα Anzac παραπέμποντας στον ΑΠΠ.

Στον Αυστραλιανό τομέα η 19η Ταξιαρχία, που αποτελούνταν από τα 2/4 και 2/8 τάγματα, ανέλαβε την υπεράσπιση του περάσματος του Μπράλου, μιας περιοχής με κορυφές και γκρεμούς και πυκνή βλάστηση στις πλαγιές που διασχίζονταν από στενό αυτοκινητόδρομο νότια προς τη Θήβα. Προς τα δυτικά βρίσκόταν το βαθύ φαράγγι του ποταμού Ασωπού μέσω του οποίου ο σιδηρόδρομος εξαφανίζεται σε σήραγγες

Για τους Γερμανούς η εκστρατεία είχε πάρει τα χαρακτηριστικά μιας καταδίωξης. Πρωτίστως ήταν θέμα διατήρησης της επαφής με τις υποχωρούσες βρετανικές δυνάμεις και την εξουδετέρωση των σχεδίων εκκένωσης τους. Αντιμετώπιζαν δυσκολίες στον ανεφοδιασμό με καύσιμα που καθυστερούσαν την προέλαση, φθορές σε οχήματα.

Στις 18 Απριλίου Βομβαρδισμός και 20 Απριλίου η εμπροσθοφυλακή της 5 Mountain Division είχε προσεγγίσει τις αυστραλιανές θέσεις για το πέρασμα του Μπράλου. Την επόμενη μέρα το 55 Τάγμα Μοτοσυκλετιστών, διασχίζοντας τον ποταμό Σπερχειό πιο ψηλά από τις συμμαχικές θέσεις, είχε αρχίσει μια επίπονη πορεία γύρω από την αριστερή πλευρά των αυστραλιανών γραμμών προς Κάτω Δυο Βουνά και το Δέλφινο. Ο τρίτος λόχος και η 8η Μονάδα Αναγνώρισης η οποία μεταφέρθηκε από τους πρόποδες του Brallos Pass για να κρατήσει την προσοχή των Βρετανών, είχε «σταματήσει από το πολύ βαρύ πυροβολικό και τα πυκνά πυρά που προκάλεσε τις πρώτες απώλειες του πριν βρεθεί κάλυψη στις πλαγιές (σελ.384)

Μέχρι τις 22 Απριλίου μια φάλαγγα της 5ης Μεραρχίας Πάντσερ επιτέθηκε στις θέσεις των Θερμοπυλών που υπερασπιζόταν το βρετανικό πεζικό υποστηριζόμενο από καλά καμουφλαρισμένο πυροβολικό και μεμονωμένα άρματα μάχης. Οι διερευνητικές επιθέσεις ήταν χωρίς επιτυχία. Οι μονάδες πάντσερ που ξεκίνησαν την καταδίωξη κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί κατά μήκος του περάσματος έκαναν αργή πρόοδο λόγω της απότομης κλίσης και ενός μεγάλου αριθμού δύσκολων κάμψεων. Περιστασιακές κατολισθήσεις παρεμπόδισαν την επισκευή βρετανικών κατεδαφίσεων. Οι σιδηροδρομικές γραμμές στην κορυφή του περάσματος ήταν τόσο προσεκτικά κατεστραμμένες ώστε εκτιμώταν ότι οι κατασκευές θα έπαιρναν τρεις μήνες.

Την επόμενη μέρα πραγματοποιήθηκε ευρεία κίνηση από στρατεύματα της 6ης Ορεινής Μεραρχίας που διέσχιζαν το δύσκολο έδαφος δυτικά των βρετανικών θέσεων. Η επιχείρηση αυτή πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με έναν άλλο ελιγμό που πραγματοποιήθηκε από ένα τάγμα μοτοσικλετών που υποστηριζόταν με άρματα μάχης και προωθούνταν μέσω του Μώλου.

Το πρωί της 23ης Απριλίου έφτασαν οι εντολές της υποχώρησης αποφασίστηκε ότι οι δύο θέσεις θα προστατεύονταν από μία ταξιαρχία έκαστη. Στον Μπράλλο, η ικανότητα των όπλων να κρατήσουν μακρια τους Γερμανούς για πολλές ώρες αποδείχθηκε μια από τις πιο ηρωικές και αποφασιστικές μάχες μικρών μονάδων της εκστρατείας.

Στις 23 Απριλίου, οι εκπρόσωποι του επίσημου Ελληνικού Κράτους αναχώρησαν για την Κρήτη. Την ίδια μέρα το πρωί ο Τσολάκογλου υποχρεώθηκε να υπογράψει και τρίτο πρωτόκολλο συνθηκολόγησης, το οποίο συνυπέγραψε, εκτός από τον διοικητή των γερμανικών στρατευμάτων και ο Ιταλός συνάδελφος του. Σε αίτηση του προς το υπουργείο Στρατιωτικών, με ημερομηνία 23 Απριλίου, ο Παπάγος ζητουσε να απαλλαγεί από τα καθήκοντα του αρχιστράτηγου

Καθώς οι μονάδες των ANZAC συμπτύσσονταν μια μικρή ομάδα από 17 άντρες έμεινε πίσω με δυο πυροβόλα σε ένα μπροστινό λόφο για να καθυστερήσει τις γερμανικές προσπάθειες να περάσουν τον Σπερχειό ποταμό τη γέφυρα του οποίου είχαν καταστρέψει οι δυνάμεις της ANZAC. Την επικίνδυνη αυτή αποστολή ανέλαβε ένας υπολοχαγός. Ο John Anderson που είχε αφήσει την πολιτοφυλακή το 1938 ύστερα από 6 χρόνια για να ακολουθήσει σπουδές λογιστικής και μια καριέρα στην εκκλησιαστική χορωδία. Βοηθός του ο Τζορτζ Μπράουν, οδηγός τραμ από το Kew. Ο Άντερσον και η ομάδα του έστησαν τα πυροβόλα τους σε μια πλαγιά δίπλα στο πέρασμα και περίμεναν τα γερμανικά αυτοκίνητα να ξεκινήσουν από τη Λαμία για να αρχίσουν να ρίχνουν. Η διαφορά στη δυναμικότητα σύντομα έγινε εμφανής και από την ομάδα των 17 ανδρών, επτά σκοτώθηκαν και τρεις τραυματίστηκαν. Η θλίψη από τις απώλειες σε αυτό του βουνό στοίχιωσε το σύνταγμα το οποίο δημοσίευσε τη δική του ιστορία μετά τον πόλεμο με σεμνές αναφορές στους άνδρες που σκοτώθηκαν

Ο Orm Tulloch, ένας «ταλαντούχος μουσικός, ήσυχος και συγκρατημένος»? Ο Lionel Caldwell, του οποίου η εργασία τον οδήγησε για να πάει πίσω στα πυροβόλα όπλα σε μια προσπάθεια να τους επιστρέψει στη δράση, και με αυτόν τον τρόπο «μοιράστηκαν τη μοίρα τους»· Λοχίας Len Ingram, ο οποίος πέθανε, ενώ ο αδελφός του, επίσης μέλος του συντάγματος, περίμενε πιο πίσω στο πέρασμα. Ο John Drake, ο νεότερος γιος μιας μεγάλης οικογένειας του οποίου το μεγαλύτερο αγόρι είχε πεθάνει στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Frank O'Brien, ο οποίος δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, επίσης σκοτώθηκε και ο Fred Kerr, ο «μοναχογιός γενναίων γονιών και λαμπρός αθλητής». Ο Άντερσον έλαβε τον Στρατιωτικό Σταυρό για τη δράση του στο πέρασμα του Μπράλλου και ο Μπράουν το ισοδύναμο παράσημο για τους απλούς στρατιώτες. Ο ηρωισμός του Άντερσον και των αντρών του βοήθησε την 19η Ταξιαρχία να αποσυρθεί σε νέα θέση στον Μπράλλο στις 23 Απριλίου και από κει νοτιότερα

Τι οδήγησε αυτούς τους ανθρώπους να πολεμήσουν στο πέρασμα του Μπράλλου; Τι ένωσε τη μοίρα τους με αυτή των εκατομμυρίων στρατιωτών που πολέμησαν για 6 χρόνια στα μέτωπα του Β ΠΠ;

Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στις 11.30 πμ της 24ης Απριλίου, συνάντησαν ισχυρή αντίσταση, έχασαν δεκαπέντε άρματα και είχαν σημαντικές απώλειες. Οι Σύμμαχοι κράτησαν ολόκληρη την ημέρα. Με την επίτευξη του στόχου να καθυστερήσουν τα γερμανικά στρατεύματα υποχώρησαν προς την κατεύθυνση των παραλίων εκκένωσης και έστησαν μία οπισθοφυλακή στη Θήβα, το τελευταίο εμπόδιο πριν την Αθήνα. Το πρωί της 27ης Απριλίου 1941 οι πρώτοι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα,

Μέχρι τις 30 Απριλίου η εκκένωση των περίπου 50.000 στρατιωτών είχε ολοκληρωθεί. Με την φυγή των τελευταίων Βρετανών από την ηπειρωτική Ελλάδα έληξε ουσιαστικά και η Επιχείρηση Μαρίτα.

Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε περίπου 1.100 νεκρούς και 4.000 αγνοούμενους και τραυματίες. Οι βρετανικές απώλειες ανήλθαν συνολικά σε 11.840 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των αιχμαλώτων πολέμου, από τους 53.051 που σχημάτισαν την εκστρατευτική δύναμη κατά τη στιγμή της γερμανικής επίθεσης. Οι Βρετανοί υπέστησαν τα περισσότερα θύματά τους κατά τη διάρκεια της βιαστικής εκκένωσης κατά τη διάρκεια της οποίας είκοσι έξι πλοία βυθίστηκαν από αεροπορικές επιθέσεις. Επιπλέον, οι Γερμανοί πήραν περίπου 270.000 Έλληνες και 90.000 Γιουγκοσλάβους κρατούμενους κατά τη διάρκεια της ελληνικής εκστρατείας.

Title: To Greece

Author: McClymont, W. G.

Publication details: Historical Publications Branch, 1959, Wellington

Digitisation Funded By: Mary Weston

Part of: The Official History of New Zealand in the Second World War 1939–1945

This text is the subject of: ‘Something of Them Is Here Recorded’: Official History in New Zealand

The Importance of the New Zealand Artillery

Πηγές

Bailey, Ronald H. (1979). Partisans and Guerrillas (World War II). Time Life UK. ISBN 0-8094-2490-8.

Official Histories – Second World War Australia in the War of 1939–1945. Series 1 – Army Volume II – Greece, Crete and Syria (1st edition, 1953) accessed 13 October 2006.

The German Campaigns in the Balkans [Οι Γερμανικές εκστρατείες στα Βαλκάνια, CMH Pub 104-4This publication replaces DA Pam 20-260, November 1953.

Facsimile Edition, 1984, 1986, Center of Military History, United States Army, Washington DC, σ.104-109

Οι τελευταίες μάχες

Γερμανικό τμήμα προερχόμενο από τη Λαμία συγκρούσθηκε με λίγους εφεδρικούς του ΕΛΑΣ κοντά στα Στενά των Θερμοπυλών.22 Σεπτεμβρίου 1943 μόνιμος ίλαρχος Αλ. Μυλωνάς, διοικητής του 2/36 Τάγματος του ΕΛΑΣ της περιοχής. Oι γερμανικές απώλειες ήταν μεγάλες, ενώ οι αντάρτες είχαν μόνο εφτά νεκρούς και δεκαπέντε τραυματίες.

Όπως έγραψε ο ίλαρχος Μυλωνάς, οι άντρες του «άφησαν το αίμα τους αντί για στεφάνι στον τάφο του Λεωνίδα».