ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1941-1944 & 1946-1950

ΜΕΡΟΣ Α

Ο συγγραφέας αυτού του ιστορικού δε διεκδικεί τίτλους και περγαμηνές. Από καθήκον συναγωνιστικό αλλά και υποχρέωση για την ιστορία του τόπου, της ανατολικής Φθιώτιδας που υπήρξε πρωτοπόρα στον απελευθερωτικό αγώνα, αποφάσισα να συγκεντρώσω και να καταγράψω, όσο μου ήταν δυνατόν από τη μνήμη μου αλλά και από αφηγήσεις άλλων συναγωνιστών μου, τα γεγονότα του απελευθερωτικού αγώνα, τα πρόσωπα που διακρίθηκαν, τα ονόματά τους, την προσφορά τους και τη θυσία ορισμένων.

Μπούρχας Γιάννης - Το δικό μου βιογραφικό

Πήρα μέρος στον πόλεμο στην Αλβανία 1940-41 μίσησα τους κατακτητές και εντάχθηκα, οργανώθηκα από τους πρώτους στο ΕΑΜ, μετά στο εφεδρικό ΕΛΑΣ και το 1944 στην πολιτοφυλακή ως διοικητής τμήματος με διοικητή αρχικά τον συναγωνιστή Μήτσιο Τραχανή και στο τέλος με τον Κωνσταντίνο Κούτρα που τον εκτέλεσαν στο Λαζαρέτο, στην Κέρκυρα. Στο έκτακτο Στρατοδικείο Λαμίας το 1947 με καταδίκασαν σε 2 χρόνια φυλακή και μετά την αποφυλάκιση μου μ' εξόρισαν στο κολαστήρι της Μακρονήσου έως και το 1950. Γι' αυτή την προσφορά μου δε μετάνιωσα και είμαι υπερήφανος.

Η ανατολική Φθιώτιδα και τα χωριά της στον αγώνα.

ΣΤΥΛΙΔΑ

Η κωμόπολη Στυλίδα διακρατεί και κατέχει το προβάδισμα στον αγώνα της Εαμικής αντίστασης. Η κωμόπολη είναι κτισμένη βόρια του Μαλιακού κόλπου, όπου τα προχριστιανικά χρόνια ήταν η πόλη των παλαιών Φαλάρων με αρκετή ιστορία και αυτό φαίνεται από τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα που βγάζει στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη.

Τα χρόνια της αντίστασης είχε πληθυσμό γύρω στους 1700-2000 κατοίκους αγρότες κατά την πλειοψηφία τους. Σήμερα με την απογραφή του 1981 έχει 5000-5200 κατοίκους. Ο αριθμός των αγροτών είναι σήμερα μειωμένος, γιατί έγιναν εργοστάσια στην περιοχή και

ιδίως στη βιομηχανική ζώνη Αγία Μαρίνα, Αυλάκι, Αγία Παρασκευή, τα οποία μετά το 1950 άλλαξαν τη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού της και σήμερα το 60% είναι αγρότες και το 40% εργάτες και μικροβιοτέχνες.

Στα πρώτα χρόνια της αντίστασης έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο τρία σημαδιακά και πολύ σημαντικά αντιστασιακά κατορθώματα που αφύπνισαν το σκλάβο αλλά αδούλωτο λαό μας

1.Το σαμποτάζ στο καΐκι μεταφοράς καύσιμου πετρελαίου και βενζίνης που έστελναν στο εκστρατευτικό σώμα τους οι Γερμανοί στη Μέση Ανατολή

2.Η συγκρότηση της πρώτης ένοπλης ανταρτοομάδας το Γενάρη και το Φλεβάρη του 1942

3.Το ξεκαθάρισμα των προδοτών : Ντζώρτζη (παπουτσή) Λυμπέρη και αδελφές Κιούση, που είχαν περάσει ανοιχτά στην υπηρεσία των κατακτητών και πρόδιδαν κάθε Έλληνα που εναντιωνόταν στους κατακτητές με οποιονδήποτε τρόπο.

Αυτά τα γεγονότα αλλά και άλλα μικρότερης σημασίας θα προσπαθήσω να καταγράψω, όσο μου είναι δυνατόν πιο παραστατικά και με αρκετές λεπτομέρειες για να περάσουν στην ιστορία της Εθνικής μας Αντίστασης φωτίζοντας τα κατορθώματα του αδούλωτου λαού μας. Οι γενιές που έρχονται καλό είναι να διδάσκονται από τα κατορθώματα των προγόνων τους, όπως εμείς, η γενιά του 1940-1950 διδαχθήκαμε από τους αγώνες του γένους μας για απελευθέρωση από το δυσβάσταχτο τούρκικο ζυγό κατά τον 17° και 18° αιώνα.

Προτού αρχίσω τη λεπτομερειακή αφήγηση των γεγονότων, θεωρώ υποχρέωση μου για την ιστορική αλήθεια να αναφέρω και τούτο : ο αείμνηστος πρωτοκαπετάνιος του Ε.Λ.Α.Σ , Αρης Βελουχιώτης (Αθανάσιος Δ. Κλάρας) είναι τέκνο της Λαμίας. Γεννήθηκε όπως φαίνεται στα μητρώα του Δήμου Λαμίας, το Φλεβάρη του 1905 με αύξοντα αριθμό μητρώου γεννήσεως 5 και επειδή ο πατέρας του ήταν δικηγόρος, πήρε οργανική θέση στο Πρωτοδικείο Λαμίας και έτσι μετοίκησε οικογενειακώς στη Λαμία το 1902-1903. Το γεγονός όμως αυτό δεν του αλλάζει την καταγωγή.

Στη Στυλίδα υπάρχουν τα Κλαραίϊκα κτήματα που φυσικά με την πάροδο 80 ετών άλλαξαν χέρια αλλά και το σπίτι των Κλαραίων υπάρχει στην οδό Μητροπόλεως και ασφαλώς πολλοί συγγενείς όπως η κυρία Αθανασίου Γκλέτσου, πρώτη ξαδέλφη του Αρη που διακρατεί μέρος της κτηματικής περιουσίας των Κλαραίων (κτήμα Μαραθιά). Αυτά τα τρία σημαδιακά γεγονότα που καθόρισαν τη μετέπειτα εξέλιξη των γεγονότων στην ανατολική Φθιώτιδα αλλά και γενικότερα στον Ελλαδικό χώρο και άλλα μικρότερης σημασίας θα προσπαθήσω να παρουσιάσω, όσο μου είναι δυνατόν με κάθε λεπτομέρεια και χρονολογική σειρά, για να τιμηθούν στο βαθμό που πρέπει οι αγώνες και οι θυσίες του λαού μας.

Αρχίζω από την ανατίναξη του καϊκιού που έγινε το Δεκέμβριο του 1941 και το Γενάρη του 1942 αποκλειστικά από οργανωμένα μέλη της Εαμικής οργάνωσης Στυλίδας με την καθοδήγηση πάντα της οργάνωσης Λαμίας. Ήταν πολύ σοβαρό και πολύ παράτολμο το γεγονός αυτό για εκείνη την εποχή, που κάτω από τη φασιστική μπότα στέναζαν όλοι οι λαοί της Ευρώπης και των Βαλκανίων και ούτε φύλλο δε σειόταν σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο,, αν εξαιρέσουμε την εξαίρετη αντιστασιακή πράξη του Μανώλη Γκλέζου και του Λάκη Σάντα που στις 20 Μαΐου το 1941 προτού ακόμα ολοκληρωθεί η κατάληψη της Κρήτης και των άλλων ελληνικών νησιών, αυτοί οι τολμηροί αγωνιστές κατέβασαν και κουρέλιασαν τη γερμανική σημαία από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

Τα λίγα μέλη του Κ. Κ. Ε, που μπόρεσαν να δραπετεύσουν από τα ξερονήσια, που τους κράταγαν τα μίσθαρνα όργανα της δικτατορίας Μεταξά με το διαβόητο Μανιαδάκη, ράκοι, ταλαιπωρημένοι και σακατεμένοι από το ξύλο και το ρετσινόλαδο, φυματικοί, πλευριτισμένοι αλλά με την απόφαση να οργανώσουν το λαό για μαζική αντίσταση κατά του φασισμού, συνήλθαν λίγους μήνες μετά την ολοκληρωτική υποδούλωση της πατρίδας μας από τους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες και με την ιστορική απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1941 από μια πολύ μικρή ομάδα αγωνιστών, έβαλαν τα θεμέλια του ξεσηκωμού του γένους σαν άλλη Φιλική Εταιρία.

Αποφάσισαν και έβαλαν καθήκον για κάθε κομμουνιστή αλλά και κάθε τίμιο Έλληνα αντιφασίστα να κάνει πράξη την αντίσταση κατά του κατακτητή με οργανωμένα σαμποτάζ, δολοφονίες προδοτών κ,λ.π. Η Στυλίδα είχε τρία ψύχραιμα οργανωμένα μέλη κομουνιστές : τον Ευάγγελο Μπαρούδα, το Βαγγέλη Σταυριανίδη και τον Αριστείδη Γιαννόπουλο, πιστά μέλη και αποφασισμένα να δώσουν το παν στον αγώνα. Παίρνοντας εντολή από την οργάνωση Ε.Α.Μ. Λαμίας, ο Γιώργος Γιαταγάνας και ο Γιώργος Φράγκος, που ήταν καθοδηγητικά της στελέχη, ήλθαν σε επαφή με το Βαγγέλη Μπαρούδα και τον Σταυριανίδη. Αυτοί βρήκαν ψύχραιμα και τολμηρά παιδιά από τους εργάτες που δούλευαν στο λιμάνι Στυλίδας, φορτώνοντας καύσιμα και διάφορα πολεμοφόδια στα επιταγμένα καΐκια που προορίζονταν για το εκστρατευτικό σώμα της Μέσης Ανατολής το λεγόμενο Άφρικα Κόπς.

Ο Μπαρούδας, ως υπεύθυνος της οργάνωσης Ε.Α.Μ. Στυλίδας, ήλθε σε επαφή με άλλα άτομα όπως ο Χρήστος Παριανός και ο Νίκος Κοντός (Ζαΐμης) και με πολύ προσοχή καταστρώσανε το σχέδιο πώς θα κάνουν το σαμποτάζ στα καΐκια που φόρτωναν πετρέλαιο και βενζίνη. Προμηθεύτηκαν εκρηκτικό ωρολογιακό μηχανισμό, που θα τοποθετούσαν στο αμπάρι του καϊκιού, ώστε να εκραγεί σε καθορισμένο χρόνο ανάλογα με τη ρύθμιση που θα του 'έκαναν, έτσι ώστε η ανατίναξη να γίνει μακριά από το λιμάνι για δυο κυρίως λόγους :

Πρώτον, να αποφευχθεί μεγάλη καταστροφή στο λιμάνι της Στυλίδας που ήταν γεμάτο καύσιμα και πυρομαχικά και θα είχε πολλά θύματα στον άμαχο πληθυσμό και δεύτερον, να παραπλανήσουν τις γερμανικές αρχές να νομίζουν ότι ήταν τορπιλισμός από κάποιο ελληνικό ή αγγλικό υποβρύχιο που συχνά έκαναν την εμφάνιση τους στα ελληνικά παράλια.

Για να έχει επιτυχία απόλυτη το ως άνω αναφερόμενο σχέδιο, έπρεπε να γίνει καλή μελέτη και να βρεθούν και τα κατάλληλα πρόσωπα από τους πιο ψύχραιμους ανήκοντες στο Ε.Α.Μ. εργάτες του λιμανιού. Έτσι βρήκαν το Χρήστο Παριανό και το Νίκο Κοντό-Ζαΐμη που δέχτηκαν να εκτελέσουν το σχεδιασμένο σαμποτάζ. Αυτό το ανέλαβε προσωπικά και υπεύθυνα ο Χρήστος Παριανός, ένας πολύ πιστός αγωνιστής αλλά λόγω του ότι οι Γερμανοί στα στοιχεία του τον βρήκαν κομμουνιστή δεν τον δέχτηκαν ως εργάτη να δουλέψει στο λιμάνι. Βλέπεται τα μίσθαρνα όργανα της δικτατορίας Μεταξά, η αστυνομία της Στυλίδας, πρόθυμα έδωσαν τους φακέλους των αριστερών στη Γκεστάπο και αυτή τους απαγόρευσε να δουλέψουν ως εργάτες. Τότε ο Παριανός βρήκε έναν άλλον ψύχραιμο και πιστό αγωνιστή να του εμπιστευτεί αυτή την πολύ επικίνδυνη αποστολή, το Νίκο Κοντό Ζαΐμη. Ψύχραιμος ο Ζαΐμης, αποφασιστικός, τολμηρός, αντιφασίστας και έμπειρος μαχητής του Αλβανικού πολέμου, τιμημένος για εξαίρετες πράξεις αντρείας, όχι όμως κομμουνιστής, στοιχείο που τον έκανε επικίνδυνο, ανέλαβε πρόθυμα και με βοηθούς κάνα δυο πιτσιρικάδες θα τοποθετούσε τον ωρολογιακό μηχανισμό.

Το σχεδίασαν καλά μαζί με τον Παριανό, πήρε ένα παγούρι που συνήθως έπαιρναν οι εργάτες να πίνουν νερό που ήταν αλουμίνιο με ντύμα, έβγαλαν το ντύμα, άνοιξαν την πλάγια πλευρά του παγουριού, έτσι ώστε να χωράει μέσα ο εκρηκτικός μηχανισμός, τον τύλιξαν καλά με βαμβάκι να μη βροντάει και τον αντιληφθούν οι φρουροί, κατά τη σχολαστική έρευνα που έκαναν στους μεγάλους στην ηλικία εργάτες, τόσο κατά την είσοδο για εργασία τόσο και κατά την έξοδο πάντα έκαναν σχολαστικό έλεγχο, έβαλαν μέσα και ένα μικρό αυτοσχέδιο κλειδί για να λασκάρει τις τάπες των βαρελιών, ώστε να χύνετε λίγο πετρέλαιο για να έχει απόλυτη επιτυχία το εγχείρημα και μια μέρα που θα φόρτωναν καύσιμα πέρασε ο Ζαΐμης απαρατήρητος από τον έλεγχο κατέβηκε στο αμπάρι του καϊκιού μαζί με τους δυο πιτσιρικάδες, έβγαλε τον εκρηκτικό μηχανισμό από το παγούρι, τον τοποθέτησε ανάμεσα στα βαρέλια, άρχισε μετά το λασκάρισμα στις τάπες και το σχέδιο πέτυχε απόλυτα.

Ανύποπτος ακολούθησε τη σκάντζα και τράβηξε για το γνωστό στέκι να πει στους Παριανό, Μπαρούδα, Καραστιανίδη και Γιαννόπουλο πως το σχέδιο πέτυχε απόλυτα. Χάρηκαν και περίμεναν την επόμενη να μάθουν τι έγινε. Ανατινάχθηκε το καΐκι και πώς θα το χαρακτήριζαν οι Γερμανοί; Θα το 'παιρναν σαν τορπιλισμό ή θα αντιλαμβάνονταν την ενέργεια της οργάνωσης και θα άρχιζαν συλλήψεις ; Πράγματι το καΐκι, αφού πέρασε το στενό του

Ευρίπου νύχτα, κατά τα ξημερώματα στο ακρωτήρι της Καρύστου κοντά στο Μακρονήσι, ανατινάχτηκε. Δε γνωρίζουμε πόσοι χάθηκαν από το πλήρωμα και αν γλίτωσε κανένας. Πάντως τα μέλη της οργάνωσης Στυλίδας έμαθαν το αποτέλεσμα και έτριβαν τα χέρια τους από χαρά. Τόσο το χάρηκαν που το βραδάκι στο ταβερνάκι του Ζαχαρία Λογοθετίδη, στη φτωχογειτονιά τα 'πιαν τόσο που παραλίγο να μεθύσουν και να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς που αφήνιασαν και ερευνούσαν να βρουν τους αίτιους για το πάθημα τους.

Έπειτα από πολλές έρευνες στα συντρίμμια και ίσως από κάποια μαρτυρία επιζώντα κατέληξαν στο συμπέρασμα πως δεν ήταν τορπιλισμός αλλά σαμποτάζ που έγινε στο λιμάνι της Στυλίδας. Σε τρεις τέσσερις μέρες μια κουστωδία Γερμανών της Γκεστάπο κατέβηκαν στη Στυλίδα και έκαναν συλλήψεις. Πρώτον το Βαγγέλη Μπαρούδα, τον Καραστιανίδη και μερικούς άλλους που τους άφησαν ελεύθερους. Μετά από μερικές μέρες τους ανέκριναν στη Λαμία, μα δεν μπόρεσαν να συλλάβουν τους σχεδιαστές και εκτελεστές του σαμποτάζ Παριανό και Ζαΐμη. Αυτοί κρύφτηκαν και έκτοτε ζούσαν σε παρανομία. Στη σύλληψη του Μπαρούδα, Καραστιανίδη και των υπολοίπων συνέβαλε όπως πάντα η αστυνομία με πρώτον το διοικητή τους τον Παρασκευάκη φυσικά και τον υπονοματάρχη Νικ. Πλιμένο, πιστό όργανο των κατακτητών. Μετά από λίγες μέρες απέλυσαν τον Ιωάννη Μύτη και τον Ιωάννη Ν. Κοντογιάννη. Κράτησαν και βασάνισαν πολύ τον Μπαρούδα και Καραστιανίδη, κατά την ομολογία άλλων συγκρατούμενών τους, και τους παραμόρφωσαν από τα βασανιστήρια για να αποσπάσουν πληροφορίες για το σαμποτάζ μα δε λύγισαν, στάθηκαν και οι δυο βράχοι, με ακλόνητη πίστη στο αγωνιστικό τους καθήκον.

Μετά από λίγο καιρό έπιασαν ως ομήρους τα αδέλφια του Ζαΐμη, Τάσο και Αντρέα και την αδελφή τους Κατίνα καθώς και τον πατέρα και το μικρότερο αδελφό Κώστα του Παριανού και τούτο για να εκβιάσουν τους Παριανό και Ζαΐμη να παρουσιαστούν. Μα αυτό ήταν αδύνατον. Αυτοί πήραν την απόφαση, σύμφωνα πάντα με τις ερμηνείες της οργάνωσης Ε.Α.Μ. Λαμίας που έρχονταν τακτικά σε επαφή, και αποφάσισαν τη συγκρότηση ένοπλης ανταρτοομάδας όπως θα δούμε πιο κάτω.

Τους κρατούμενους ως ομήρους Κονταΐους και Παριαναίους μαζί και τους Καραστιανίδη και Μπαρούδα, τους μετέφεραν στο στρατόπεδο Λαρίσης και μετά από την επέμβαση των Ψυλλαίων (ο γέρο Παριανός ήταν στη υπηρεσία τους στο μόνο πρατήριο βενζίνης που ήταν τότε στη Στυλίδα) και αφού οι Ψυλλαίοι όπως και όλοι οι μεγαλοπρούχοντες ήταν πάντα φίλοι των κατακτητών και πάντα πρόθυμοι να τους βοηθήσουν σε ό,τι τους ζητούσαν, επενέβησαν και άφησαν το γέρο Παριανό και το γιο του, αλλά κράτησαν τους Κονταίους για πολύ καιρό κρατούμενους.

Μετά απ' αυτό το πάθημα τους οι Γερμανοί και οι Ιταλοί κινήθηκαν δραστήρια για να διαλύσουν και να συλλάβουν οπωσδήποτε τα οργανωμένα αυτά μέλη. Έβαλαν τα δυνατά τους και έστειλαν Ιταλούς Καραμπινιέρους στα χωριά να συλλέξουν πληροφορίες, εγκατέστησαν φενάτσα (αστυνομία) στη Στυλίδα να συνεργάζεται στενά με τα μίσθαρνα όργανα τους, την αστυνομία Στυλίδας. Τέτοιος ήταν ο περιβόητος Μάριο Καρτέλα, Ιταλός Καραμπινιέρος που μιλούσε άπταιστα τα ελληνικά και περιφέρονταν στα χωριά Αχινό, Κουβέλα, Άνυδρο, Αυλάκι. Στα χωριά αυτά δεν άργησε να βρει υποστηρικτές και πληροφοριοδότες. Τέτοιοι ήταν οι αδελφοί Γεωργίου Μ..., στην Κουβέλα ο Κων/νος Αρ. Λ....., στο Άνυδρο ο παπά Κ......, στο Αυλάκι ο γαμπρός του παπά Κ......, παπά Γ......, στους οποίους πηγαινοέρχονταν ο Ιταλοπροδότης, Ντζώρτζης και γι' αυτόν θα μιλήσω παρακάτω.

Όλα αυτά έγιναν μέσα στους πρώτους μήνες του 1942 Γενάρη, Φλεβάρη και Μάρτη. Ο Ιταλοπροδότης Ντζώρτζης (Παπουτσής) ήταν Έλληνας κατ' άλλους απ' τη Χαλκίδα και κατ' άλλους από τον Πειραιά. Πάντως ήταν άνθρωπος από τα καταγώγια του υπόκοσμου. Τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο του 1941 παρουσιάστηκε σαν Ελληνοκύπριος και γύριζε στα χωριά της περιοχής Στυλίδας και έλεγε πως είχε εντολή να συγκεντρώσει όπλα για ανασυγκρότηση ομάδας σαμποτάζ εναντίον των κατακτητών για να εξαπατήσει αφελείς.

Πολλοί δεν άργησαν να τον πιστέψουν, πλανεύτηκαν και πρόδωσαν τα κρυμμένα δικά τους όπλα αλλά και άλλων συγχωριανών τους και αφού συγκέντρωσε αρκετά ονόματα μια μέρα άφησε τα ψεύτικα προσχήματα και είπε ποιος ήταν, ζήτησε τα προδομένα όπλα, τα πήρε και τα παρέδωσε στον Καρτέλα, που ήταν αρχηγός του δικτύου κατασκόπων. Έζωσε μετά μια κουμπούρα Μαρεμπέλ και συνέχισε το άχαρο προδοτικό έργο του, προσπαθώντας να ανακαλύψει τους Ζαΐμη, Παριανό και να τους συλλάβει. Αυτό το βρώμικο υποκείμενο πλήρωσε αργότερα με τη ζωή του την προδοσία του.

Τι έγιναν ο Παριανός και ο Ζαΐμης ; Αυτοί μετά το Φλεβάρη, Μάρτη πάντα το 1942 αντάμωσαν κι άλλους δυο καταδιωκόμενους το Σωτήρη Μπεγνή (Κουλουριώτη) και τον Ιωάννη Καρανίκα από το χωριό Νεράιδα. Ο Μπεγνής καταδιωκόταν γιατί αποπειράθηκε να κλέψει μ' έναν άλλο συγχωριανό του βενζίνη απ' το λιμάνι της Στυλίδας. Τους αντιλήφθηκε ο Γερμανός σκοπός, τους πυροβόλησε, σκότωσε το σύντροφο του και ο Μπεγνής έπεσε με τα ρούχα στη θάλασσα και κολυμπώντας γλίτωσε. Ο δε Καρανίκας κατηγορούνταν για κλοπή τροφίμων. Και οι δυο περιφέρονταν στην περιοχή ανοργάνωτοι. Ο Παριανός με το Ζαΐμη τους έμαθαν και φρόντισαν να τους συναντήσουν στα μέσα Μαρτίου 1942 στο μύλο του μπάρμπα Αποστόλη Ευαγγελόπουλου και τους έκαμαν την πρόταση να δεχθούν να κάνουν ομάδα ένοπλων αγωνιστών με τους σκοπούς της διακήρυξης του Ε.Α.Μ., το Σεπτέμβριο του 1941.

Ο Μπεγνής το δέχτηκε με προθυμία, ο δε Καρανίκας με δισταγμό. Ο Παριανός σαν οργανωμένος τους πρότεινε να φροντίσουν να βρουν όπλα και να αρχίσουν δράση και το δέχτηκαν. Η οργάνωση Στυλίδας μετά τη σύλληψη των Μπαρούδα και Καραστιανίδη ατόνησε. Τότε ανέλαβε η οργάνωση Λαμίας με τους Γιαταγάνα και Φράγκο, να την επαναδραστηριο-ποιήσουν και με πολλές προσπάθειες βρέθηκαν 5-6 παιδιά να αναλάβουν το βαρύ, για τη εποχή εκείνη, έργο της συγκρότησης ένοπλης ανταρτοομάδας αγωνιστών που θα ξεκαθάριζε τον εσμό των προδοτών Καρτέλα, Ντζώρτζη και να σκορπίσει τα στέκια τους στα χωριά που προανέφερα, για να σταματήσει ο κατήφορος που θα παράσερνε κι άλλους στην προδοσία.

Αφού έγιναν οι σχετικές συνεννοήσεις μεταξύ Παριανού, Γιαταγάνα και Φράγγου βρέθηκαν και λίγα ατομικά όπλα και η ομάδα συγκροτήθηκε.

Αποτελούνταν από τους : 1ο Χρήστο Παριανό, 2ο Νικόλαο Κοντό (Ζαΐμης), 3ο Σωτήρη Μπέγνη, 4ο Ιωάννη Καρανίκα, 5ο Σπύρο Ιωάν. Κατσικονούρη, 6° Αρμακά, 7ο Τσάκωνα, 8ο Διαμαντάρα, 9ο Ευάγγελο Ντζανή. Εκτός από τους τρεις πρώτους που ήταν ηλικιωμένοι και εμπειροπόλεμοι, οι άλλοι και κυρίως οι πέντε τελευταίοι ήταν νεαρά παιδιά, άπειρα από ντουφέκι και λίγο άψητα από κακουχίες. Ο πιο φανατικός και ψύχραιμος ήταν ο Σπύρος Ιωαν. Κατσικονούρης. Ήταν παλικάρι και το απέδειξε, όταν με προδοσία τον συνέλαβαν και επί δυο και πλέον μήνες τον παίδευαν με φριχτά βασανιστήρια στα κρατητήρια της Καραμπινιερίας στη Λαμία για να προδώσει τα άλλα μέλη της οργάνωσης Στυλίδας και Λαμίας που γνώριζε. Αυτός στάθηκε βράχος αλύγιστος1, όχι μόνο δεν πρόδωσε κανέναν αλλά τους σκυλόβριζε. Απαντούσε στους δήμιους Ιταλούς Καραμπινιέρους μόνο λεκτικά πως είμαι Έλληνας και ό,τι κάνω το κάνω για την απελευθέρωση της πατρίδας μου.

Τους πέρασαν στρατοδικείο στη Λαμία στις 6 Αυγούστου 1942 ημέρα Κυριακή, τους εκτέλεσαν και εκεί στο στρατοδικείο στάθηκε ψύχραιμος, ανέλαβε την ευθύνη για όλα, για το χτύπημα του αυτοκινήτου στη Χαλκωμάτα. για τη δολοφονία του Ιταλοπροδότη Ντζώρτζη στο χωριό Αυλάκι και αυτό για να ελαφρύνει τη θέση των άλλων συντρόφων του. Το στρατοδικείο τους καταδίκασε όλους σε θάνατο πλην του Ευάγγελου Ντζανή που ήταν ο μικρότερος σε ηλικία, δεκαπέντε ετών και σύμφωνα με το νόμο δεν είχαν το δικαίωμα να τον δικάσουν σε θάνατο. Αυτόν τον καταδίκασαν σε ισόβια τον μετέφεραν σε φυλακές στην Ιταλία και με τη συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο του 1943 τον παρέδωσαν οι Ιταλοί όπως και πολλούς άλλους στους Εγγλέζους. Αυτός επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση το Νοέμβριο του 1944 και είναι ο αυθεντικός πληροφοριοδότης αυτών των ντοκουμέντων.

Στο μνημείο της Εθνικής αντίστασης, που στήθηκε στη Στυλίδα στην ομώνυμη πλατεία, τα ονόματα τους γράφτηκαν στη μαρμάρινη πλάκα πρώτα για να τα στεφανώνουμε με δάφνινα στεφάνια εμείς οι επιζώντες συναγωνιστές τους αλλά και οι επερχόμενες γενιές τιμώντας την ηρωική τους θυσία κρατώντας ενός λεπτού σιγή ως ελάχιστο φόρο τιμής για τη θυσία τους. Αυτό το υπέρτατο ανθρωπιστικό και συναγωνιστικό καθήκον είναι υποχρέωση κάθε τίμιου Έλληνα πατριώτη να τιμά τους χιλιάδες νεαρούς του άνισου αντιφασιστικού αγώνα. Θα επανέλθω στη συγκρότηση της ως άνω αναφερόμενης ανταρτοομάδας, το πέρασμα της απέναντι στο Μώλο, την ορκωμοσία της στο μοναστήρι της Δαμάστας.

Αυτό είναι το δεύτερο σημαδιακό γεγονός. Από το ξεκίνημα όπως προανέφερα η ανταρτοομάδα συγκροτήθηκε με εντολή της Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Λαμίας, πήρε εντολή να περάσει με βάρκα απέναντι στο Μώλο στη θέση Χιλιομύλη, επιβιβάστηκε στη βάρκα του Ρουκουνιώτη από τη Στυλίδα στον Καραβόμυλο και πέρασε απέναντι νύχτα. Ήταν όλοι εκτός του Ιωάννη Καρανίκα που ξεχάσθηκε ή δείλιασε και δε θέλησε να ακολουθήσει. Τους ορμήνεψε με σύνδεσμο ο Γιαταγάνας πού θα συναντηθούν με το σύνδεσμο που είχε κανονίσει να τους περιμένει στο Χιλιομύλι κάτω από το Μώλο και αυτός ήταν ένας κτηνοτρόφος Καραγιώργος πάντα κατά την ομολογία του Βαγγέλη Ντζανή αλλά και του μπάρμπα Γιώργη του Γιαταγάνα που μου τα διηγήθηκε με λεπτομέρειες όταν ήμασταν συγκρατούμενοι στις φυλακές Λαμίας το 1947-1948. Ο Καραγιώργος τους περίμενε σε καθορισμένο σημείο και τους εφοδίασε με δυο όπλα, ένα ατομικό εγγλέζικο και ένα αυτόματο τόμσον με αρκετές σφαίρες, που είχε περιμαζέψει από τα λάφυρα τα εγκαταλελειμμένα των υποχωρούντων Εγγλέζων το Μάη του 1941.

Τους κατεύθυνε νύχτα πάνω από τα Θερμοπύλια, λημέριασαν εκεί σε ένα δασωμένο μέρος για να ξεκουραστούν και την επομένη αφού έκαναν αναγνώριση του εδάφους ο Κατσικονούρης, Ο Παριανός και ο Ζαΐμης σαν πιο έμπειροι το γιόμα κατευθύνθηκαν στο μοναστήρι της Δαμάστας για να δώσουν τον καθιερωμένο όρκο του Ε.Α.Μ.. Υποχρέωσαν τον ηγούμενο, ο οποίος και δεν αρνήθηκε, να τους ορκίσει σε σύντομη τελετουργία σε γραπτό κείμενο που κράταγε ο Κατσικονούρης σαν αρχηγός. Το κείμενο αυτό που ήταν ο όρκος του Ε.Α.Μ. το έδωσε η Νομαρχιακή Ε.Α.Μ. Λαμίας αλλά δε βρέθηκε να γνωρίζω κάποιο αυθεντικό στοιχείο να το περάσω στο βιβλίο τούτο.

Ο μπάρμπα Γιώργης ο Γιαταγάνας μου διηγούνταν στις φυλακές Λαμίας που υπηρετήσαμε το 1947-1948 πως ο ίδιος έστειλε το σημείωμα στον Κατσικονούρη που τους ορμήνευε πώς θα περάσουν απέναντι στο Μώλο, με ποιο μέσον, πού θα συναντήσουν το σύνδεσμο Καραγιώργο, το δρομολόγιο του ιταλικού αυτοκινήτου που θα χτύπαγαν στη Χαλκωμάτα και τον όρκο γραπτό λέξη προς λέξη που θα τους διάβαζε ο ηγούμενος Δαμάστας σαν άλλος Παλαιών Πατρών Γερμανός να ορκιστούν εκδίκηση στους κατακτητές. Ο όρκος δεν ήταν άλλος αλλά το κείμενο που συνέταξε η Κ.Ε του Ε.Α.Μ. για όλη την Ελλάδα.

Αφού πήγε την επομένη στο μοναστήρι και σε σύντομη τελετουργία ορκίστηκαν, αποσύρθηκαν προς τις στροφές της Χαλκωμάτας να ερευνήσουν το μέρος για την ενέδρα που θα χτύπαγαν το ιταλικό αμάξι που θα έφερνε το ταχυδρομείο από τη Λειβαδιά στη Λαμία. Όπως μου διηγούνταν ο Ζαΐμης που κάναμε στην παρανομία το 1945, ο Παριανός κι αυτός έπιασαν τις πιο επίκαιρες θέσεις σαν πιο εμπειροπόλεμοι που ήταν κι ο Ζαΐμης είχε και το πιο αξιόμαχο όπλο το αυτόματο Τόμσον με αρκετές σφαίρες. Κατά τις τέσσερις το απόγευμα μέσα στο λιοπύρι δίψασε και ζήτησε να τον αντικαταστήσει κάποιος για να πάει πιο κάτω σε ένα ρεματάκι, που ακούγονταν να τρέχει νερό, να γεμίσει το παγούρι να πιει να ξεκολλήσει το στόμα του από τη δίψα. Ο Κατσικονούρης όμως που τον άκουσε τον μάλωσε και του είπε αυστηρά «συναγωνιστή μην κουνηθείς, είναι η ώρα να περάσει το αμάξι και στα χέρια σου και στο όπλο που κρατάς στηρίζουμε την επιτυχία αυτής της επιχείρησης» και είχε δίκιο.

Σε δέκα λεπτά ακούστηκε αμάξι να κατεβαίνει αργά και σε λίγο έφτασε στην ενέδρα. Ήταν πράγματι αυτό που περίμεναν. Με μια μπαταρία το ακινητοποίησαν, τρύπησαν ένα μπροστινό και ένα πισινό λάστιχο και αυτό κοκάλωσε. Οι Ιταλοί προσπάθησαν με τα πιστόλια να αμυνθούν αλλά ο Κατσικονούρης, ο Ζαΐμης και ο Παριανός τους ακινητοποίησαν. Ο σοφέρ ήταν τραυματισμένος στο αριστερό χέρι, τους έδεσαν τα μάτια, έδεσαν πρόχειρα και τον τραυματία, ερεύνησαν το αμάξι, πήραν το σάκο του ταχυδρομείου και έβαλαν φωτιά στο αμάξι που κάηκε αμέσως. Αυτοί απομακρύνθηκαν αμέσως γιατί και άλλα αμάξια βούιζαν από τη μια και την άλλη κατεύθυνση του δρόμου. Γρήγορα κρύφτηκαν σε μια ρεματιά πάνω από το χωριό Δαμάστα έως το σούρουπο και μετά ροβόλησαν στον κάμπο κατά τη Μύρπη (Άνθηλη). Είχαν κουραστεί και ξελιγωθεί από την πείνα. Ο Κατσικονούρης και ο Παριανός πήγαν στα ορεινά σπίτια του χωριού και προμηθεύτηκαν λίγα τρόφιμα και λημέριασαν στο βάλτο όλη την ημέρα, τους λίμνασαν τα κουνούπια και όταν σουρούπωσε πια ήταν όλοι ζαλισμένοι από τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Η κατεύθυνση τους ήταν το χωριό Αυλάκι.

Για την πραγματοποίηση του τρίτου σκοπού της σύλληψης και δολοφονίας του Ιταλοπροδότη Ντζώρτζη. Ο σύνδεσμος που τους βρήκε στο βάλτο της Μύρπης τους έφερε την ευχάριστη είδηση πως ο Ντζώρτζης ήταν στο Αυλάκι και κατά πάσα πιθανότητα θα 'μενε και το βράδυ. Εκεί το κατάλυμα ήταν πια γνωστό στο σπίτι του παπά Γιαννόπουλου. Μόλις έμαθαν την είδηση από το σύνδεσμο άρχισαν να τρίβουν τα χέρια τους. Ο Κατσικονούρης και ο Παριανός είπαν στους άλλους «γερό μεζέ έχουμε το βράδυ παιδιά, πρέπει να τον πιάσουμε, τον έχουμε στη φάκα τον τυφλοπόντικα. Αν τον πετύχουμε συναγωνιστές και τον συλλάβουμε θα γλιτώσουμε πολλούς δικούς μας από τις καταδώσεις που κάνει στους Ιταλούς τώρα πιστά τόσον καιρό».

Για να μάθουν όμως αν πράγματι έμεινε εκείνο το βράδυ στο χωριό στο γνωστό στέκι έστειλαν ένα τσοπανούδι που φύλαγε τα πρόβατα του Ηλία Καλλιώρα να πάει δήθεν να πάρει ψωμί ισχυριζόμενο πως του το 'φαγαν τα σκυλιά και έμεινε νηστικό. Για να μην κινήσει την υποψία αυτός ο τσοπανάκος δεν ήταν άλλος αλλά ο πανέξυπνος Αργύρης Καρασαντές από το Νεοχώρι Δομοκού που όταν ξερογιάστηκε τέλη Οκτωβρίου το 1942, δηλαδή την ίδια χρονιά το παράτησε το τσοπανιλίκι και έτρεξε να καταταγεί στην ανταρτοομάδα. Ήταν πιστός, καλός και πολύ φιλότιμος αγωνιστής. Υπηρέτησε πιστά την εθνική αντίσταση τόσο την πρώτη 1941-45 όσο και στο δημοκρατικό στρατό. Ζει τώρα πρόσφυγας στις Ανατολικές χώρες. Αυτός ανύποπτος αφού πήρε ψωμί και τυρί πέρασε από το σπίτι του παπά, είδε το Ντζώρτζη να σουλατσάρει στην αυλή του σπιτιού με την κουμπούρα και έφυγε ολοταχώς να πάει το χαμπέρι στην ομάδα που περίμενε με αγωνία λίγο έξω απ' το χωριό.

Έφτασε, τους είπε τα καθέκαστα, τους έδωσε και το ψωμοτύρι να κολατσίσουν και αφού άφησαν να ησυχάσει ο κόσμος τέσσερις απ' την ομάδα ο Κατσικονούρης, ο Παριανός, ο Ζαΐμης και ο Μπέγνης μπήκαν στο χωριό με προφύλαξη, έφτασαν στο σπίτι του παπά, κάθισαν οι δυο απ' έξω για κάθε ενδεχόμενο και ο Κατσικονούρης με το Ζαΐμη μπήκαν μέσα, ακινητοποίησαν την οικογένεια και αστραπιαία μπήκαν στο δωμάτιο που κοιμόταν ο Ντζώρτζης τον βρήκαν στο πρωτούπνι, τον εκτέλεσαν αμέσως χωρίς διαδικασία, άρπαξαν την κουμπούρα και τα χαρτιά που είχε στις τσέπες του και του κόλλησαν ένα σημείωμα που έγραφε πως οι προδότες έτσι τιμωρούνται από τους αγωνιστές της λευτεριάς.

Έφυγαν ολοταχώς και ξημέρωσαν στο μοναστήρι του Αγίου Βλασίου πάνω από τη Στυλίδα. Εκεί τους περίμενε άλλος σύνδεσμος ο Γιώργος Σπανός (ή Σαίτης). Αυτός τους έφερε τρόφιμα και αυτός θα παραλάμβανε και την κατάσταση που βρισκόταν στις τσέπες του Ντζώρτζη να την πάει στη Λαμία στην οργάνωση Ε. Α.Μ. Η κατάσταση είχε 64 ονόματα Ελλήνων που τους θεωρούσε ύποπτους ο Ντζώρτζης και είχε σκοπό να τη δώσει στους Ιταλούς για να τους συλλάβουν ως ύποπτους ανατρεπτικών ενεργειών και τα επακόλουθα ήταν πια γνωστά, ξύλο στα κρατητήρια της Φενάτσας, φυλακή ή στο στρατόπεδο στη Λάρισα,

Τον Τσάκωνα που ήταν άρρωστος με πυρετό και τα πόδια του ήταν πρησμένα από τη συνεχή πορεία αλλά και την ξυπολυσιά, διότι του είχαν φύγει οι σόλες από τα παπούτσια του και πάταγε η πατούσα στ' αγκάθια και στις καλαμιές γυμνή και ήταν και λίγο άμαθος από πορεία, τον πήρε ο Κατσικονούρης και τον κατέβασε στη Στυλίδα να πάει στο σπίτι του, να τον περιποιηθούν να συνέλθει. Αυτός φρόντισε να μάθει τις ενέργειες των Ιταλών για τα δυο επεισόδια της Χαλκωμάτας και την εκτέλεση του Ντζώρτζη. Πώς θα αντιδρούσαν οι Ιταλοί; Την ομάδα την είχε λημεριάσει στα κονάκια στη θέση Παππού να ξεκουραστούν. Έπρεπε να περιμένει, την επομένη θα πήγαινε με τη σούστα για ψώνια στη Λαμία ο σύνδεσμος να δώσει την κατάσταση στη Νομαρχιακή Ε.Α.Μ Λαμίας σε γνωστό στέκι που θα συναντούσε ένα μέλος της οργάνωσης και θα 'φέρνε καινούριες οδηγίες το βράδυ που θα επέστρεφε για να γνωρίζει η ομάδα κατά πού θα κινηθεί για να έχει συνεχή επαφή μαζί της. Έτσι κι έγινε. Πήγε ο Γιώργος Σαΐτης την κατάσταση στη Λαμία, την παρέδωσε στο γνωστό στέκι, πήρε την απάντηση και το βραδάκι αντάμωσαν με τον Κατσικονούρη στο γνωστό στέκι, το ταβερνάκι του Ζαχαρία.

Η νέα κατεύθυνση που θα ακολουθούσε η ομάδα ήταν προς την Παλιονίκοβα. Κίνησαν νύχτα και ξημέρωσαν στη θέση αυτή. Αφού είχαν προμηθευτεί από τη Στυλίδα αρκετά τρόφιμα, έφτασαν νύχτα και λημέριασαν κοντά σε μια βρυσούλα. Αφού κοιμήθηκαν και ξεκουράστηκαν όλη την ημέρα κρυμμένοι σε μια δασωμένη πλαγιά, το απόγιομα ο Κατσικονούρης και ο Διαμαντάρας αποφάσισαν να κατέβουν στη Στυλίδα για πληροφορίες και τρόφιμα και να μάθουν και τις κινήσεις των Ιταλών. Όπως προανέφερα πιο πάνω η ομάδα ήθελε να έχει συνεχή επαφή με την οργάνωση Ε.Α.Μ. Λαμίας και για τούτο ήταν αναγκαίο να βρεθεί άνθρωπος ανύποπτος για να κρατάει τη σύνδεση. Σαν τέτοιο βρήκαν το Γιώργο Σαΐτη, χτίστη στο επάγγελμα, μεγαλοοικογενειάρχης που με μια σούστα (κάρο) έκανε τον αγωγιάτη Στυλίδα - Λαμία, μετέφερε και κάνα επιβάτη αλλά και ψώνια για τα μαγαζιά κάθε μέρα. Αυτός ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος και ήταν κι οργανωμένος.

Προτού να αναφέρω το τρίτο θέμα που είναι η σύλληψη των τεσσάρων παιδιών με προδοσία και η εκτέλεση τους, θα σταθώ λίγο να δούμε τί έγινε ο Ιωάννης Καρανίκας. Όταν η ανταρτοομάδα πήρε εντολή να περάσει απέναντι στο Μώλο ο Καρανίκας ισχυρίστηκε πως τον πιάνει η θάλασσα και φοβάται να μπει σε βάρκα. Έτσι τον άφησαν και σύμφωνα με την αφήγηση του Παριανού όταν επέστρεψαν τον περιμάζεψαν διότι ο ίδιος ο Καρανίκας φρόντισε να συνδεθεί με απώτερο σκοπό να προδώσει τα στέκια και τους σκοπούς της ομάδας. Είχε έλθει σε επαφή με την αστυνομία τις ημέρες που οι άλλοι είχαν περάσει απέναντι. Η οργάνωση Στυλίδας λίγο φοβισμένη με τις συλλήψεις που είχαν γίνει, έλειπε σε ταξίδι στη Χαλκίδα και το μόνο στέλεχος που μπορούσε να τους δραστηριοποιήσει ήταν ο Αριστείδης Γιαννολόπουλος.

Έτσι δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν την κίνηση αυτή του Καρανίκα και τις προδοτικές του διαθέσεις και έτσι ο Καρανίκας έβαλε σαν βαλτός προδότης της αστυνομίας σε ενέργεια το σχέδιο της προδοσίας, συνδέθηκε και μετά από 2-3 ημέρες τους εγκατάλειψε νύχτα και πρόδωσε ότι γνώριζε στην αστυνομία. Ευτυχώς δε γνώριζε πολλά γιατί τον υποπτεύονταν από την αρχή και δεν έδιναν εμπιστοσύνη. Αφού ο Καρανίκας έφυγε νύχτα προς άγνωστη κατεύθυνση, τον υποπτεύθηκαν και άλλαξαν στέκι. Κατευθύνθηκαν προς την Αγία Παρασκευή Νίκοβας και εκεί διαπίστωσαν πως ο Καρανίκας τους είχε προδώσει, γιατί η αστυνομία νύχτα είχε κινηθεί με ενίσχυση Ιταλών και είχε κυκλώσει το γνωστό στέκι που λημέριαζε η ομάδα αυτές τις ημέρες.

Προσπάθησαν να αποφύγουν τη συμπλοκή σύμφωνα με την εντολή που είχαν από την οργάνωση και στην ανάγκη να μπαίνουν στην πόλη με τα πολιτικά άοπλοι για παραπλάνηση των καταδιωκτικών αρχών και μόνο οι τρεις καταζητούμενοι Παριανός, Ζαΐμης και Μπέγνης δε θα μπορούσαν να κάνουν αυτοί τη δουλειά. Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποφύγουν τη συμπλοκή και αναγκάστηκαν να δώσουν σύντομη μάχη. Ελίχθηκαν όμως σ' άλλο σημείο και απέφυγαν τον εντοπισμό. Τότε ο Κατσικονούρης και ο Διαμαντάρας άφησαν στους άλλους τα όπλα τους και αποφάσισαν να κατέβουν στη Στυλίδα για να συγκεντρώσουν πληροφορίες και να πάρουν τρόφιμα, που τους είχαν τελειώσει.

Ροβόλησαν από ανύποπτα μονοπάτια και έφτασαν το απόγευμα στον ελαιώνα της Στυλίδας, ανακατεύτηκαν με τους αγρότες που δούλευαν έξω στα κτήματα, και σίγουροι πως ήταν καλυμμένοι και δε θα τους υποπτεύονταν κανένας, ροβόλησαν και έφτασαν στα ακρινά σπίτια από το δρόμο του Αγίου Κωνσταντίνου. Είχαν και αυτοί πάρει στον ώμο από ένα τσαπί δήθεν πως πότιζαν και ανύποπτοι ακολούθησαν τους άλλους εργάτες. Η αστυνομία όμως με 3-4 Ιταλούς Καραμπινιέρους είχε στήσει ενέδρα και άφηνε τον κόσμο να περνάει μέχρι που έφτασαν στα παιδιά. Τότε πετάχτηκαν, τους ακινητοποίησαν προτάσσοντας τα όπλα και χωρίς μεγάλη διαδικασία τους πέρασαν τις χειροπέδες και τους πήγαν κατευθείαν στο τμήμα. Φαίνεται ότι προδότης τους το υπέδειξε και δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Μαζί με τα παιδιά τον Κατσικονούρη και το Διαμαντάρα, κατά σύμπτωση συνέλαβαν και το Χρήστο Καμάρα που είχε στο ζώο του ένα μονόκανο κυνηγετικό. Φαίνεται φύλαγε καρτέρι το προηγούμενο βράδυ για κάνα λαγό. Αυτός όμως ήταν άσχετος, ανοργάνωτος και μόνο επειδή τον συνέλαβαν με όπλο τον πήραν κρατούμενο. Πέρασε κι αυτός στρατοδικείο ασφαλώς για παράνομη κατοχή κυνηγετικού όπλου και όχι για ανατρεπτική δράση όπως τα παιδιά της ομάδας.

Τώρα ποιος ήταν προδότης δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο. Ίσως ο Καρανίκας που είχε δραπετεύσει από την ομάδα και τέθηκε υπό την προστασία της αστυνομίας, ίσως και ένας

πρώτος εξάδελφος του Σπύρου Κατσικονούρη, ο Δημήτριος Αθ, Κατσικονούρης, γαμπρός από τη μεγαλύτερη κόρη του Ι. Καρκαλή. Ο Σπύρος Κατσικονούρης από αφέλεια ίσως να είχε

την εντύπωση πως δε θα τον πήγαιναν στρατοδικείο οι Ιταλοί, μα τον προδοτικό ρόλο έπαιξε η αστυνομία και ειδικότερα ο υπονοματάρχης Πλιμένος που είχε ταχθεί στην

υπηρεσία των Ιταλών. Να ήταν σύμπτωση αποκλείεται, γιατί δε σταμάτησαν τους προηγούμενους και μόνον όταν έφτασαν τα παιδιά αυτοί σηκώθηκαν και τους ακινητοποίησαν.

Έτσι τους οδήγησαν σιδηροδέσμιους στο τμήμα της προδοτικής αστυνομίας και την επομένη τους μετέφεραν στη Λαμία με ισχυρή συνοδεία Καραμπινιέρων. Ο υπονοματάρχης Νικ. Πλιμένος έτρεξε να συλλάβει και τον Τσάκωνα που ήταν άρρωστος με πυρετό στο σπίτι του. Τον πήρε και αυτόν και μαζί με τους άλλους τους πήγαν στην Καραμπινιαρία Λαμίας.

Εκεί με τα βασανιστήρια ο Τσάκωνας λιποψύχησε, πρόδωσε ό,τι ήξερε και τα στέκια της ομάδας αλλά και ο Καρανίκας έδωσε αρκετά στοιχεία. Οι Ιταλοί πάντα με την ενίσχυση

της αστυνομίας κινήθηκαν αμέσως και με συνοδό τον Καρανίκα που πέρασε πια στην υπηρεσία τους, πήγαν και κύκλωσαν το γνωστό στέκι της ανταρτοομάδας στην Παλιονίκοβα.

Αυτοί όμως τους αντιλήφθηκαν και σε σύντομη μάχη ξέφυγαν από τον κλοιό που τους είχαν κάνει, τραυματίστηκε ο Άρμακας ελαφριά και καταδιώκοντας τον συνέλαβαν, αποκόπηκε, ξεχάσθηκε από τους άλλους ο Ευάγγ. Ντζανής και αφού περιπλανήθηκε αρκετά ψάχνοντας να τους βρει δεν μπόρεσε και κατέβηκε και αυτός στη Στυλίδα να μπορέσει να πάρει σύνδεση, Στη Στυλίδα τον πήρε σύνδεσμος ο Γιώργος Χαλάτσης και τον έβαλε στο λεωφορείο να πάει στην Ομβριακή Δομοκού. Εκεί θα τον κατεύθυνε άλλος σύνδεσμος σε σημείο που θα συναντούσε άλλους καταδιωκόμένους, αλλά προτού να φτάσει στον προορισμό του, στην Ομβριακή τον συνέλαβαν. Κάποιος φαίνεται τον παρακολούθησε από τη Στυλίδα.

Ίσως να ήταν ο Καρανίκας που τον γνώριζε και έτσι τον μετέφεραν κι αυτόν στην Καραμπινιερία που βασάνιζαν τους συντρόφους του.

Οι Ιταλοί συνέχιζαν τα βασανιστήρια πολύ καιρό και ιδίως τον Σπύρο Κατσικονούρη τον είχαν λιώσει, μα αυτός έκλεισε το στόμα του και δεν πρόδωσε κανέναν από τα γνωστά οργανωμένα πρόσωπα που γνώριζε της επιτροπής Ε. Α.Μ. Λαμίας. Στις 4 Αυγούστου 1942 τους πέρασαν σε έκτακτο στρατοδικείο και τους δίκασαν σε θάνατο όλους τους άλλους εκτός το Βαγγέλη Ντζανή που ήταν ανήλικος και απαγορεύονταν από τον ιταλικό νόμο να δικάσουν εις θάνατο και να εκτελέσουν κάποιον κάτω των 15 ετών. Έτσι αυτόν τον καταδίκασαν ισόβια και τον μετέφεραν στην Ιταλία να εκτίσει την ποινή του μαζί με άλλους όπως και τον Καμάρα που δικάστηκε 10 χρόνια φυλακή για κατοχή κυνηγετικού όπλου.

Τους τέσσερις που δίκασαν εις θάνατο την μεθεπόμενη, στις 6 Αυγούστου 1942 ημέρα Κυριακή, τους εκτέλεσαν στο γήπεδο Λαμίας. Το δε Ντζανή αφού τον μετέφεραν στην Ιταλία να εκτίσει την ποινή του το Σεπτέμβριο του 1943 με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών τον παρέλαβαν οι Εγγλέζοι, τον μετέφεραν στη Μέση Ανατολή και με την απελευθέρωση τηςΕλλάδας τον Οκτώβριο του 1944 ήλθε στην Ελλάδα. Αυτός ως γνώστης των γεγονότων μου τα διηγήθηκε λεπτομερώς και τα σύγκρινα με ό,τι μου είχε πει ο Γιαταγάνας που συνάντησα το 1947 στις φυλακές Λαμίας και με τα λίγα που θυμόταν η αδελφή του Τσάκωνα, κυρία Πλατή, μπόρεσα και έγραψα αυτό το ιστορικό με πλήρη και αυθεντικά στοιχεία για να καταγραφεί στην ιστορία της εθνικής μας αντίστασης.

Με τη σύλληψη και την εκτέλεση των τεσσάρων αυτών παλικαριών, τη σύλληψη των πρώτων οργανωμένων μελών, Μπαρούδα και Καραστιανίδη, υπήρξε μια χαλάρωση στην οργάνωση

Στυλίδας. Όχι πως δεν υπήρχαν και άλλα οργανωμένα μέλη, αλλά μούδιασαν, φοβήθηκαν και χρειάστηκε να κατέβουν στελέχη από τη Νομαρχιακή Λαμίας όπως ο Πλαγιανάκος και ο Παναγ. Βλαχάκης. Αυτοί έδωσαν θάρρος στα νέα παιδιά όπως ήταν ο Μιχάλης Τρίγκας, ο Κώστας Τρίγκας, ο Δημοσθένης Τρίγκας, ο Κώστας Οικονόμου, ο Αριστείδης Δημουλάς, ο

Αθανάσιος Κ. Καϊμάκης, ο Στέφανος Κουφιώτης, οι αδελφοί Γιώργος και Μανώλης Παπαίοι, ο Κωνσταντίνος Κατσικαρώνης, ο Ευτύχιος Γούλας και την υπευθυνότητα της συγκρότησης την ανέλαβε ο Αριστείδης Γιαννόπουλος.

Έτσι μέσα Οκτωβρίου, Νοεμβρίου του 1942 είχε πάλι δραστηριοποιηθεί η οργάνωση Στυλίδας και των γύρω χωριών με πρώτη την Πελασγία, όπου ο Μάνθος Σουλιωτόπουλος, παλαιό στέλεχος του Κ. Κ. Ε. είχε φτιάξει μια πολύ καλή οργάνωση και βοηθούσε την ένοπλη ανταρτοομάδα με συνδέσμους σε πληροφορίες για την κίνηση των Ιταλών και των τσιρακιών

τους αλλά και σε τρόφιμα και οπλισμό. Έπειτα ήταν ο Αχινός, χωριό με ξύπνιους αγωνιστές όπως ο Ηλίας Γαλής, ο Γιώργος Πανταζής, ο Χρήστος Γεωργακόπουλος και ο Θωμάς

Νικολάου. Αναλυτικά θα αναφέρω τη δράση της οργάνωσης του κάθε χωριού παρακάτω, αρχίζοντας την καταγραφή από το Αυλάκι. Θα σταθώ όμως για λίγο ακόμα στη δράση της

ανταρτοομάδας μέσα στο 1942. Αυτή αφού έχασε πέντε μέλη της απέμεινε μόνο με τρεις, τους Παριανό, Ζαΐμη, Μπεγνή έως το Σεπτέμβριο.

Τότε η οργάνωση Στυλίδας σχεδίασε δραπέτευση των Ρώσων αιχμαλώτων που δούλευαν στο λιμάνι για λογαριασμό των Γερμανών. Ήταν μια τολμηρή ενέργεια αλλά δεν πέτυχε απόλυτα, γιατί δεν την οργάνωσαν σωστά

και δεν έδωσαν καλή· κατεύθυνση στους αιχμαλώτους Ρώσους που αποφάσισαν να δραπετεύσουν. Ίσως να έφταιγε και το ότι δε γνώριζε κανένας τη γλώσσα τους για να μπορέσουν

να συνεννοηθούν καλά. Όμως δε φρόντισε η οργάνωση Στυλίδας να κατέβουν οι τρεις αντάρτες να τους παραλάβουν προτού αυτοί πέσουν σε ανίδεους και ανοργάνωτους χωριάτες

οι οποίοι φυσικά από φόβο για αντίποινα τους παραδώσουν στους Γερμανούς. Έτσι έκαναν οι Νεραϊδιώτες και οι Παλαιοκερασιώτες που μόλις τους είδαν τους συνέλαβαν και

τους παρέδωσαν στους Γερμανούς. Από τους δώδεκα που κατόρθωσαν να δραπετεύσουν μόνο τέσσερις μπόρεσαν και συνδέθηκαν με την ανταρτοομάδα και τούτη διότι οργανωμένα

μέλη του Λογγιτσίου, ο Βασίλειος Χριστοδούλου και ο Βασίλειος Ντουντούμης, που γνώριζαν το λημέρι της ανταρτοομάδας, τους σύνδεσαν αμέσως. Τέλος Αυγούστου και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου η ανταρτοομάδα άρχισε να δυναμώνει. Εκτός από τους τέσσερις Ρώσους κατετάγησαν και ο Ανάργυρος Καρασαντές από το Νεοχώρι, που βοήθησε στη δολοφονία του

Ντζώρτζη, ο Χρόνης Παρδαλής από το Νεοχώρι φυγόδικος για το φόνο ενός κοριτσιού, οι δυο αδελφοί Φωτίου, Στέλιος και Θανάσης από το Άνυδρο, ένας από την Πελασγία, που

θυμάμαι μόνο το όνομα του, τον έλεγαν Αντρέα και έτσι η ανταρτοομάδα είχε δώδεκα μέλη, κάπως αξιόμαχα και τον Οκτώβριο του 1942 πάντα άρχισε να κάνει εμφανίσεις στα χωριά.

Σαν πρώτο καθήκον, πήραν εντολή από την οργάνωση Στυλίδας που άρχισε έπειτα από πολλούς κλονισμούς να δραστηριοποιείται, να κάνουν συνεχώς εμφανίσεις στα χωριά και να

ξεκαθαρίζουν τον εσμό των προδοτών που δρούσαν ακόμη στα χωριά Αχινός, Κουβέλα, Ράχες. Στο χωριό Λογγίτσι δρούσε συμμορία κατσικοκλέφτες με τον Λέφα και τους αδελφούς

Λαχανά που έκλεβαν ζώα και εκβίαζαν αγωγιάτες που πέρναγαν απ' την περιοχή τους πηγαίνοντας στα χωριά της περιοχής Δομοκού, που ήταν εύπορα να ανταλλάξουν λάδι, ελιές με σιτάρι, καλαμπόκι και διάφορα όσπρια. Αυτή την ομάδα την προειδοποίησαν να συμμορφωθεί ή αλλιώς θα τους καθάριζαν. Όσο για τους Μπλούνηδες του Αχινού και τους Λυμπέρηδες της Κουβέλας, έπρεπε να τιμωρηθούν με φωτιά και τσεκούρι. Έτσι αποφάσισαν το Δεκέμβριο του 1942 να καθαρίσουν τον Κώστα Αριστ. Λυμπέρη που είχε αρκετά αναμιχθεί στην προδοσία με τον περιβόητο Καρτέλα που έκανε και κουμπάρο( ένα κόλπο των Ιταλών που έκανα για να αποκτήσουν έμπιστους πληροφοριοδότες Έλληνες και έτσι έκαναν αρκετά καλά τη δουλειά τους) και τους αδελφούς Παναγιώτη και Βαγγέλη Μπλούνα, που στο σπίτι τους στον Αχινό ο Καρτέλα κατάστρωνε τα σχέδια τους πώς θα δράσουν εναντίον της ανταρτοο μάδας.

Μια νύχτα σκοτεινή του Δεκεμβρίου με τη βοήθεια της οργάνωσης Αχινού συνέλαβαν τον Κώστα Λυμπέρη στο σπίτι του στην Κουβέλα. Κατά την έρευνα βρήκαν χαρτιά αλληλογραφίας με τον Καρτέλα και πιστόλι ιταλικό για την ασφάλεια του. Δε χρειάζονταν περισσότερα πειστικά στοιχεία και αφού τον έφεραν στον Αχινό, τον εκτέλεσαν, αφού του κρέμασαν στο λαιμό σημείωμα που έλεγε «έτσι εκδικούνται οι αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. τους προσκυνημένους προδότες». Τους αδελφούς Μπλούνα τους προειδοποίησαν πως θα έχουν και αυτοί την ίδια τύχη αν δεν πάψουν να συνεργάζονται με τον Καρτέλα. Ο Βαγγέλης που αισθανόταν περισσότερο ένοχος έφυγε την επομένη για την Αθήνα. Ο Παναγιώτης δεν έπαψε να κάνει κάθε προσπάθεια να εμποδίσει την ανάπτυξη του Εαμικού κινήματος και σε συνεργασία με το Ζάχο Αγγελή, τον Αργύρη Κορμαζόπουλο και άλλους από το χωριό Ράχες έβαλαν σαν πρόγραμμα να κάνουν ένοπλη ανταρτοομάδα ενάντια στον Ε.Λ.Α.Σ. Γι' αυτό θα πούμε λεπτομέρειες παρακάτω.

Μετά τη δολοφονία του Λυμπέρη έλαβε εντολή από την οργάνωση Ε.Α.Μ, Λαμίας να στήσουν ενέδρα κάπου στο δρόμο Λαμίας - Βόλου και να συλλάβουν τις αδελφές Κιούση που

είχαν ανοιχτή συνεργασία με τους Ιταλούς. Η μια, αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήταν αρραβωνιασμένη με Ιταλό Καραμπινιέρο. Οι Ιταλοί έχασαν τους πληροφοριοδότες τους

Λυμπέρη, Μπλουναίους και έπρεπε να βρουν άλλους. Έτσι βρήκαν αυτά τα κουτορνίθια τις αδελφές Κιούση και τις συνόδευσαν έως την Πελασγία με μόνη αποστολή να συγκεντρώσουν πληροφορίες για την ένοπλη ανταρτοομάδα και τα στέκια της. Η εντολή ήταν να τους χτυπήσουν για να μαζευτούν τα λουριά των Ιταλών αλλά και των υποστηρικτών τους. Έτσι κι έγινε μια μέρα του Δεκεμβρίου του 1942. Κατά το τέλος πήρε εντολή η ανταρτοομάδα να κατέβει στη γέφυρα του Βελά μεταξύ Αχινού και Ράχαιων για να στήσει ενέδρα και να χτυπήσει το ιταλικό αμάξι που τους πήγαινε έως την Πελασγία. Στο πέρασμα προς την Πελασγία δεν το πρόλαβαν. Ήταν όμως σίγουρο πως το

απόγευμα θα επέστρεφαν και έτσι έστησαν την ενέδρα σε καλό μέρος. Το απόγευμα φάνηκε το αμάξι με έναν Ιταλό Κραμπινιέρο συνοδεία και τις αδελφές Κιούση. Το χτύπησαν στο κατάλληλο σημείο, σκότωσαν τις αδελφές Κιούση, έκαψαν το αμάξι και άφησαν δεμένα τα μάτια του Ιταλού οδηγού. Ο Καραμπινιέρος σκοτώθηκε κατά τη σύλληψη. Αυτό ήταν το τρίτο μεγάλο χτύπημα της ομάδας ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. που πέτυχε να κόψει τελείως τη φόρα των Ιταλών να στήνουν πληροφοριοδότες στα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας για τη συγκέντρωση πληροφοριών. Αυτά τα γεγονότα διαδραματίστηκαν μέσα στο 1942.

Από τις αρχές του 1943 άρχισε να δυναμώνει το αντάρτικο. Κατατάσσονταν συνέχεια νέοι που έστελναν οι πολιτικές οργανώσεις. Οι άνθρωποι που πάντα απεργάζονταν την παραμονή των κατοχικών στρατευμάτων στη χώρα μας ήταν πάντα στη Δεξιά που είχε τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα όπως οι κοτζαμπάσηδες συνεργάστηκαν με τον Τούρκο τύραννο στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς. Αυτοί κουβάλησαν τους βάρβαρους βασιλιάδες για να μην πάρει ο απλός λαός την εξουσία στα χέρια του και χάσουν τα οικονομικά και πολιτικά τους προνόμια. Αυτοί άνοιξαν τα σύνορα στην απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912-1915 για να εισβάλουν τα Γερμανικά και Βουλγαρικά στρατεύματα στα ματωβαμμένα ελληνικά εδάφη της ανατολικής Μακεδονίας με το γερμανόφιλο βασιλιά Κωνσταντίνο και τον περιβόητο Μεταξά.

Αυτοί κατέστρεψαν τον ελληνικό στρατό στη Μικρά Ασία το 1922 και έφεραν τη μεγαλύτερη καταστροφή που γνώρισε ο ελληνισμός από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Αυτοί και τώρα με τις ραδιουργίες τους και την ανοιχτή συνεργασία με τους κατακτητές προσπαθούσαν να ανακόψουν τη θέληση του λαού για ένα ενωτικό και μαζικό κίνημα που θα συντόμευε την απελευθέρωση της πατρίδας μας και αποφάσισαν να

βάλουν δικούς τους ανθρώπους να χωθούν στα αντάρτικα τμήματα, για να κάνουν τη διάβρωση από μέσα και να συκοφαντήσουν το Ε.Α.Μ. πως δεν είναι άλλο από το Κ.Κ.Έ που θέλει να διαλύσει την οικογένεια, τη θρησκεία και να εγκαθιδρύσει κομμουνιστικό καθεστώς στην Ελλάδα. Έτσι θα παρέσερναν και πολλούς αφελείς και θα έκανα δεξιά αντάρτικα σώματα, όχι για να πολεμήσουν τους κατακτητές, αλλά για να κρατήσουν την εξουσία μέχρι να 'ρθουν τα καινούρια αφεντικά οι Άγγλοι, «και πάλι όλα δικά μας θα 'ναι» έλεγαν.

Εδώ στην ανατολική Φθιώτιδα αποφάσισαν κι έβγαλαν έξω να αναλάβει την αρχηγία του αντάρτικου της περιοχής το Γιώργο Μπαλωμένο, έφεδρο αξιωματικό του αστικού στρατού,

εγωιστή και μωροφιλόδοξου σαν είχε και τη φήμη πως πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο στο κεντρικό στην Τρεμπεσίνα ως διοικητής λόχου. Έτσι του έδωσαν το ψευδώνυμο

Τρεμπεσίνας και στις αρχές του 1943 τον προώθησαν και κατετάγη στο μικρό ακόμα τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ υπό τον Παριανό, Μπέγνη που τότε αριθμούσε 25-30 άντρες δύναμη. Πρώτη του δουλειά ήταν να διαφωνήσει με την καθοδήγηση των Εαμικών οργανώσεων και να χωρίσει την ανταρτοομάδα στα δυο, πιστεύοντας πως έτσι θα απομόνωνε τους Παριανό, Μπέγνη

και οι περισσότεροι αντάρτες θ' ακολουθούσαν αυτόν, για να πετύχει τον επιδιωκόμενο σκοπό του, που ήταν να στρέψει την ομάδα προς την Ε.Κ.Α (Ελληνική Αντίσταση) του Ψαρού που την καθοδηγούσε η αγγλική Ίνζελεν σέρβις (μυστική υπηρεσία των Άγγλων). Ωστόσο αυτό δεν το πέτυχε. Από τους 25 αντάρτες μόνο 6-7 τον ακολούθησαν από άγνοια.

Οι πιο φανατικοί ήταν οι Ζαγοριαναίοι Χρήστος και Αλέξης, που ήταν συγγενής και τσιράκια των Μπλουναίων, οι προύχοντες αυτοί που προανέφερα και άλλοι όπως ο Θύμιος

Καραΐσκος, Σαρακατσάνος της περιοχής Πελασγίας, που ήταν σε απόμερο μέρος του χωριού Σοβάλα ( Βελέση) και ανέλαβαν τη συγκέντρωση όπλων για να εξοπλίσουν τον Μπαλωμένο να συγκροτήσει ομάδα ένοπλη ισχυρή και να δράσει, όχι εναντίον των κατακτητών, αλλά εναντίον του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ,Α.Σ.

Τις κινήσεις αυτές αντιλήφθηκαν έγκαιρα τα οργανωτικά στελέχη της Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Λαμίας και μέσα στον Ιανουάριο του 1943 κανόνισαν μια σύσκεψη στο χωριό Άνυδρο. Σ'

αυτή τη σύσκεψη πήραν μέρος αρκετά στελέχη των πολιτικών οργανώσεων της ανατολικής Φθιώτιδας καθώς και μέλη της ανταρτοομάδας, ο Χρήστος Παριανός και ο Σωτήρης

Μπέγνης. Τα καινούρια καθήκοντα ήταν δύο : 1ον το ξεσκέπασμα και η απομόνωση των κινήσεων των αντιεαμικών οργανώσεων της ντόπιας αντίδρασης και 2ου η δραστηριοποίηση

των πολιτικών καθοδηγητικών στελεχών για τη σωστή διαφώτιση του λαού και τη στρατολογία νέων ώστε να δυναμώσουν την ανταρτοομάδα. Τα στελέχη που πήραν μέρος από πλευράς Νομαρχιακής του Ε.Α.Μ. ήταν οι

εξής:

1. Μάνθος Σουλιωτόπουλος (Πελασγία)

2. Κώστας Καραγιώργος (Νομαρχιακή δυτικής Φθιώτιδας)

3. Βασίλειος Κ. Χριστοδούλου (Λογγίτσι)

4. Θωμάς Νικολάου (Αχινός)

5. Παναγιώτης Βλαχάκης (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Φθιώτιδας)

6. Γεώργιος Φράγκος (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Φθιώτιδας)

7. Παναγιώτης Πλαγιανάκος (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ.Φθιώτιδας)

8. Γεράσιμος Σπανός (Νεράιδα)

9. Αριστείδης Γιαννουλόπουλος (Στυλίδα)

Τα άνω στελέχη που αντιπροσώπευαν την ανατολική Φθιώτιδα με τους τρεις της Νομαρχιακής πήραν καθοριστικές αποφάσεις και δεν άργησαν να δώσουν καρπούς ως θα αναφέρω πιο

κάτω. Από τους πρώτους κιόλας μήνες άρχισαν τα στελέχη του Ε.Α.Μ. να τις υλοποιούν. Οι δυο καθοριστικές αποφάσεις που πήραν ήταν σωστές και έπαιξαν σίγουρα καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και δραστηριοποίηση του εαμικού κινήματος μέσα στους πρώτους κιόλας μήνες του 1943. Από το Γενάρη του 1943 άρχισαν να κατατάσσονται συνέχεια νέοι στην ανταρτοομάδα και μέσα στο τρίμηνο Γενάρης, Φλεβάρης, Μάρτης, κατατάχτηκαν και εξοπλίστηκαν πάνω από 70 νέα παιδιά. Η δε ομάδα Τρεμπεσίνα έμεινε στους 12-15 και αυτοί έτοιμοι οι πιο πολλοί να την εγκαταλείψουν γιατί λίγο πολύ ξεσκεπάζονταν οι απώτεροι σκοποί τους. Το Μάρτη του 1943 έγινε σύσκεψη Πανφθιωτική στη Χιλιαδού Δομοκού. Σε αυτή τη σύσκεψη πήραν μέρος και αρκετά από τα πολιτικά στελέχη της ανατολικής Φθιώτιδας που προανέφερα και αντιπρόσωποι από τον ένοπλο Ε.Λ.Α.Σ.

Έτσι μπήκαν οι βάσεις για τη δραστηριοποίηση πιο πολύ των πολιτικών, καθοδηγητικών οργάνων διαφώτισης του λαού, τη στρατολογία και συγκρότηση Εαμικών οργανώσεων σε όλα τα χωριά,

τη συγκρότηση ομάδων επιμελητείας για τη συγκέντρωση τροφίμων και ρουχισμού, την οργάνωση εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. που να έχει επαφή με τον ένοπλο, μόνιμο Ε.Λ.Α.Σ. και όσο για τα στρατιωτικά καθήκοντα αυτά ήταν τρία : 1ον Το χτύπημα των υπολειμμάτων των ζωοκλεφτών συνεργατών του κατακτητή στις πόλεις, στα χωριά και όπου ήταν η φωλιά τους

2 Το χτύπημα και η διάλυση της χωροφυλακής που ανοιχτά υποστήριζε τον κατακτητή και τα ξεκομμένα τμήματα του κατακτητή, όπου υπήρχαν δυνατότητες να χτυπηθούν για τη

συγκέντρωση οπλισμού, το οξύ αυτό πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο Ε.Λ.Α.Σ. τους πρώτους μήνες του 1943. 3™ Η συγκρότηση τριών αρχηγείων και ο καταμερισμός δράσης αυτών, α) Δομοκού ανατολικής Φθιώτιδας, β) δυτικής Φθιώτιδας και γ) Ευρυτανίας, με συλλογικό όργανο μια κεντρική διοίκηση που θα βρίσκονταν στο κέντρο στην απελευθερωμένη περιοχή της δυτικής Φθιώτιδας και θα ήταν σε συνεχή επαφή με όλα τα ένοπλα τμήματα για το συντονισμό του αγώνα. Με τη σύσκεψη αυτή το μικρό αντάρτικο τμήμα Όθρυος συγχωνεύτηκε στο τμήμα Δομοκού και ανατέθηκε η στρατιωτική διοίκηση στον Τρεμπεσίνα (Μπαλωμένο), καπετάνιο τον Μπελή και πολιτικό όργανο τον Σούλα Αποστολόπουλο με 170-180 αντάρτες κάπως καλά εξοπλισμένους. Στα μέσα Μαρτίου το τμήμα περιόδεψε στα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας με σκοπό να τονώσει το ηθικό των κατοίκων και να παρακολουθήσει από κοντά τις ύποπτες κινήσεις του Τρεμπεσίνα που ήθελε όπως ανέφερα παραπάνω να κάνει αντάρτικο τμήμα και να το στρέψει εναντίον του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ.

Έπρεπε να υπάρξουν αποδεικτικά στοιχεία, όμως, για αυτή την κίνηση και δεν άργησαν να φανούν αυτά όταν το τμήμα βρίσκονταν στους Μύλους, κοντά στην Πελασγία. Αυτός ο Μπαλωμένος χωρίς να ενημερώσει τα άλλα δυο μέλη της τριμελούς διοίκησης (Μπελή και Σούλα), μυστικά έστειλε σύνδεσμο στο χωριό Ράχες και κανόνισε σύσκεψη όχι με την οργάνωση Ε. Α.Μ. όπως είχε υποχρέωση, αλλά με τους προύχοντες αντιδραστικούς, Ζάχο Αγγελή, Κώστα Κορμαζόπουλο, Αντρέα Παπαβασιλείου κ.λ.π. Αυτό θεωρήθηκε σαν αντιεπαναστατική κίνηση και ήταν στρεφόμενη εναντίον του Ε.Α.Μ. και εναντίον του ενωτικού κινήματος. Ο Τρεμπεσίνας κλήθηκε σε απολογία από τους άλλους δυο της διοίκησης για να δώσει εξηγήσεις ποιος ήταν ο σκοπός της σύσκεψης και εκεί φάνηκε ο αυταρχικός του τρόπος. Όχι μόνο δε δέχτηκε να δώσει εξηγήσεις αλλά άρχισε να τους

βρίζει με χυδαίες και ανεπίτρεπτες φράσεις, όπως καρβουνιάρηδες, χασάπηδες κ,λ.π. Με αυτές τις προσωνυμίες εννοούσε τον Μπέγνη καρβουνιάρη και χασάπη τον Μπελή. Ο Μπέγνης θα διευκρινίσω ότι δεν ήταν παρών, διότι είχε αποσπασθεί με ένα μικρό τμήμα της ομάδας Όθρυος στο αρχηγείο δυτικής Φθιώτιδας και τούτο ίσως θεωρήθηκε αναγκαίο για νασυμβιβάσουν τη διαφορά που είχε προκύψει μεταξύ Μπέγνη, Παριανού και Τρεμπεσίνα.

Έπειτα απ' αυτό το επεισόδιο ο Τρεμπεσίνας θεωρήθηκε ένοχος, τον έπαψαν από στρατιωτικό διοικητή του τμήματος που ήταν, τον συνέλαβαν και με ένοπλη συνοδεία τον έστειλαν στο κεντρικό ανώτερο όργανο που ήταν η κεντρική διοίκηση των τριών αρχηγείων. Στο δρόμο όμως αποπειράθηκε να δραπετεύσει και τον σκότωσαν οι συνοδοί μεταξύ του χωριού Σπαρτιάς και Παλαιοκερασιάς. Η δολοφονία του Τρεμπεσίνα ήταν φυσικό να φέρει κάποια αναστάτωση μα δεν άργησαν να φανούν τα γενικότερα σχέδια των δολοπλόκων Άγγλων που τα υποκινούσαν σκόπιμα τα όργανα τους εδώ στον Ελλαδικό χώρο με τους συνδέσμους όπως τους έλεγαν Έντι Μάιερς κ.λ.π. που δεν ήταν στρατιωτικοί σύνδεσμοι αλλά πράκτορες της Ίνζελον σέρβις για να διασπάσουν το επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα και να κηδεμονεύσουν μεταπολεμικά. Η πρόκληση του Ζέρβα στην Ήπειρο που επακολούθησε μέσα στο χειμώνα 1942-43, οι διασπαστικές ενέργειες του Κωστόπουλου στο Μεσονικόλα Καρδίτσας και άλλα γεγονότα που επακολούθησαν και έχουν καταγραφεί από πολλούς ιστορικούς σαν τέχνασμα των Άγγλων με το «δΐαιρε και βασίλευε» δεν αφήσαν καμιά αμφιβολία πως οι Άγγλοι με την ντόπια αντίδραση ήταν αυτοί που υποκινούσαν τέτοιες ενέργειες όπως αυτή του Τρεμπεσίνα για να πετύχουν τα διασπαστικά τους σχέδια.

Στο βιβλίο του ο Νίκος Καρκάνης (οι Δοσίλογοι στην κατοχή) που με αδιάσειστα στοιχεία παρμένα από τη δίκη παρωδία όπως χαρακτηρίστηκε αυτή η δίκη και ήταν παρωδία πραγματική διότι για να αποφύγουν τη γενική παγκόσμια κατακραυγή την έκαναν άλλωστε δικαστές και δικαζόμενοι ήταν τα ίδια πρόσωπα του δωσιλογισμού. Σε αυτό του το βιβλίο ο Νικ. Καρκάνης δίνει με τις αυτούσιες απολογίες τον κατοχικό πρωθυπουργό, Τσολάκογλου, Άογοθετόπουλο, Ράλη, αδιάσειστα και πειστικά στοιχεία για τα σχέδια των Άγγλων. Στις απολογίες τους είπαν αυτά τα μίσθαρνα όργανα του δωσιλογισμού:Τσολάκογλου:

«Αρχές Μαρτίου 1941 έστειλα επιστολή στο Γερμανό πρόξενο στη Θεσσαλονίκη να καταλάβουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη»

Λάμπρου, αρχηγός της ειδικής ασφάλειας :

«Με το Ζέρβα διατηρούσα άριστες σχέσεις και με το συνταγματάρχη Ψαρό ήμουν σε στενή επαφή και με τους δυο με εντολή του Ζέρβα έμεινα στην Αθήνα»

Παπαδόγγονας (αρχηγός των ταγμάτων Ασφαλείας στην Πελοπόννησο: Τηλεγραφούσε στο Χίτλερ και ευχαριστούσε το Θεό για τη διάσωση του από την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.

Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος των ταγμάτων Ασφαλείας της Μακεδονίας. Τηλεγραφούσε στο Χίτλερ : «ο Θεός να φρουρεί και να φυλάει το Φύρερ μας».

Ο Ράλλης απολογούμενος στο δικαστήριο παρωδία το 1945 είπε μεταξύ άλλων και τα εξής : «Εγώ ότι έκανα το 'κανα σε συνεννόηση με τις μυστικές

υπηρεσίες των Άγγλων και με τη σύμφωνη γνώμη του πολιτικού κόσμου, Σωφούλη, Γονατά, Τσαλδάρη και της ελληνικής κυβερνήσεως του Καΐρου».

Πλιντζανόπουλος.

«Εμείς αναγνωρίζαμε μόνο την κυβέρνηση του Ράλλη που με ασύρματο συνεννοούνταν τακτικά με την κυβέρνηση του Καΐρου (δηλαδή με την κυβέρνηση εθνικής ενότητας)»Σπηλιωτόπουλος.

«Ο Παπαντρέου, ο πρόεδρος της Κυβέρνησης εθνικής ενότητας, μας είπε με γράμμα του να καταλάβουμε επίκαιρες θέσεις στην Αθήνα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Εγώ δε προειδοποίησα για να μη διασαλευτεί η τάξη, ότι θα κατέβω κάτω και θα κάψω τους συνοικισμούς. Μόλις έφτασαν οι Άγγλοι τον συνάντησαν και τον συνεχάρησαν , του υποσχέθηκαν πως ο οπλισμός των ταγμάτων ασφαλείας θα παραμείνει στα χέρια τους».

Έπειτα από αυτά τα στοιχεία μπορεί να αμφιβάλλει κανείς πως το μεγαλύτερο χτύπημα του Εαμικού κινήματος προήλθε από τους Άγγλους και την πουλημένη ντόπια πλουτοκρατική

ολιγαρχία με τα πληρωμένα τσιράκια της ; Έπρεπε να περάσουν σαράντα χρόνια για να αναγνωρίσει το κράτος τη μεγάλη προσφορά του Εαμικού κινήματος στην απελευθέρωση της

Ελλάδας από τον μισητό φασισμό και τώρα με δισταγμούς όλοι οι ιστορικοί ρίχνουν άπλετο φως στα γεγονότα εκείνης της εποχής με βιβλία που έγραψαν και βγαίνει από αυτά ξεκάθαρο το συμπέρασμα :

Ποιοι πολέμησαν το φασισμό με συνέπεια κι αυτοθυσία και ποιοι τον υπηρέτησαν (το φασισμό) εις βάρος της ανεξαρτησίας της πατρίδας μας ;

Όλοι εκτός από τους προοδευτικούς συγγραφείς που έγραψαν πάρα πολλά βιβλία και πολλά ακόμα θα γράψουν. Ακόμα και συντηρητικοί συγγραφείς δεν μπόρεσαν να αιτιολογήσουν τα γεγονότα της κατοχής το 1941-44 και τα επακόλουθα του εμφυλίου πολέμου 1946-49. Ο Πυρομάγλου στο βιβλίο του «Δούρειος Ίππος» γράφει πως η συνεργασία του Ε.Δ.Ε.Σ, της Ε.Κ.Α και της κυβερνήσεως Ράλλη ήταν στενή. Αυτό συνιστούσαν και προωθούσαν οι αγγλικές υπηρεσίες κατασκοπίας στην Ελλάδα. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο βιβλίο του «Ιστορία του ελληνικού έθνους» γράφει πως η ενίσχυση των κατοχικών κυβερνήσεων από την ηγεσία των συντηρητικών κομμάτων ήταν αντεθνική πράξη και στρέφονταν εναντίον των συνεπών δυνάμεων του έθνους που ήταν του Ε.Α.Μ και οι συνεργαζόμενες με αυτό προοδευτικές δυνάμεις. Έπειτα από αυτά τα λίγα στοιχεία που ανέφερα πιο πάνω βγαίνει αβίαστα και ξεκάθαρα το συμπέρασμα ότι οι πιο συνεπείς δυνάμεις που πολέμησαν τους κατακτητές ήταν το Ε.Α.Μ. με το ηρωικό Ε.Λ.Α.Σ.

Τα σχέδια των Άγγλων θα αποτύγχαναν αν δε γίνονταν ορισμένα σφάλματα στην πορεία του αγώνα από την ηγεσία των συνεργαζομένων κομμάτων του Ε.Α.Μ. Τα σφάλματα αυτά της ηγεσίας άλλαξαν το ρου της ιστορίας και έφεραν οπωσδήποτε τα πάνω κάτω και από νικητής που έπρεπε να είναι το Ε.Α.Μ. βρέθηκε όλως περιέργως και μόνο στην Ελλάδα στους ηττημένους για να αναγκαστεί έπειτα από ένα χρόνο, την άνοιξη του 1946, να ξαναπάρει τα όπλα για να συνεχίσει τον αγώνα της δημοκρατίας και της δικαίωσης, τον αγώνα της ανεξαρτησίας της πατρίδας μας.

Το αντικείμενο του παρόντος βιβλίου δεν είναι να ιστορίσω τα επακόλουθα γεγονότα. Αυτά τα εξιστόρησαν πολλοί μελετητές και ιστορικοί. Εγώ θα σταθώ στον τίτλο του βιβλίου που είναι η προσφορά της Στυλίδας και των δεκαέξι (16) χωριών της ανατολικής Φθιώτιδας στον αγώνα για απελευθέρωση και θα αρχίσω πρώτα από τη Στυλίδα.

Στυλίδα

Στη Στυλίδα με τα τρία σημαδιακά κατορθώματα που ανέφερα λεπτομερώς στην αρχή του βιβλίου και στα στελέχη της οργάνωσης της ανήκει μια ξεχωριστή τιμή και θα αναφέρω τα ονόματα αυτών που πρωτοστάτησαν στην οργάνωση :

1.Βαγγέλης Μπαρούδας

2.Χαράλαμπος Καστιανίδης

3.Αριστείδης Γιαννολόπουλος

4.Μιχάλης Τρίγκας

5.Κώστας Π. Οικονόμου

6.Βλάσης Καϊμάκης

7.Ευτύχιος Γούλας

8.Δημήτριος Ζάχος

9.Μανώλης Παπής

10.Παναγιώτα Παπαχουλιάρα - Διβριώτου

11. Νικόλαος Χαρλαμπίτας

12. Στέφανος Κουφιώτης

13. Αριστείδης Δημουλάς

14. Αθανάσιος Κ. Καϊμάκης

15. Νικόλαος Π. Οικονόμου

Αυτά τα στελέχη εργάστηκαν στην οργάνωση Στυλίδας και τίμησαν τον εαυτό τους σαν εθελοντές αγωνιστές και την οργάνωση Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ. που υπηρέτησαν. Εδώ είμαι υποχρεωμένος να αναφέρω ότι στην πορεία μερικοί λιποψύχησαν και έφυγαν από την ενεργό δράση. Αυτό όμως δε μειώνει πολύ την προσφορά τους στον αγώνα. Σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες αυτά συμβαίνουν. Κακό θα ήταν αν πέρναγαν από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, δηλαδή από την απελευθερωτική δράση τους στην προδοσία και αυτό δεν έγινε από αυτά τα μέλη της οργάνωσης. Η λιποψυχία είναι ανθρώπινη αδυναμία και έτσι πρέπει να την κρίνουμε.

*Μπούρχας Γιάννης

gkordis.com