ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ

Στην Εύβοια όπως πιστοποιούν τα γεγονότα που θα ανιστορήσουμε αμέσως παρακάτω, αναπτύχθηκε ένα ρωμαλέο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα κατά των φασιστικών δυνάμεων κατοχής. Κι όχι μόνο ένα πολιτικό μαζικό κίνημα, αλλά κι ένας ανταρτοπόλεμος που παρουσίασε τολμηρή, εκπληκτική δράση, αν πάρει κανένας υπόψη του τα τόσα πολλά μειονεκτήματα: πως η Εύβοια είναι πολύ κοντά στην Αθήνα, άμεση φυσική συνέχεια της Αττικής, ότι υπήρχε πυκνή κατοχή στο νησί, στην αρχή Ιταλική, ύστερα γερμανική και ταγματασφαλίτικη και τέλος πως δεν υπάρχουν εκεί ορεινή όγκοι. Όλα τα βουνά της είναι βατά, και ο εχθρός με την τόσο μεγάλη αριθμητική υπεροχή του μπορούσε να αποκλείσει και να εκμηδενίσει κάθε αντάρτικη εστία. Μολαταύτα, παρά τις αφάνταστες δυσκολίες ξεκίνησε και ανδρώθηκε ένα αντάρτικο, που όχι μονάχα δεν υστέρησε παρά συναγωνίζεται σε παλικαριά και αποτελεσματικότητα τον ανταρτοπόλεμο άλλων, πιο ευνοημένων από τη φύση και τα μέσα, περιοχών.

Είναι όχι απλώς εύστοχα, αλλά και δίκαια όσα γράφουν στην αρχή τούτης της συλλογικής εργασίας τους για την Εθνική Αντίσταση στην Εύβοια, δυο από τους κορυφαίους αγωνιστές της, ο Προκόπης Τζάνος (Λόγγος) και ο Παντελής Τσίχλας (Χατζηχρήστος):

«Μ’ αυτή τη σύντομη αναφορά μας στην Αντίσταση της Εύβοιας θέλουμε να τιμήσουμε πρώτα – πρώτα τον Ευβοϊκό λαό, για την ανεκτίμητη προσφορά του στον Απελευθερωτικό αγώνα της χώρας μας, να τιμήσουμε επίσης τους αθάνατους νεκρούς της Εθνικής μας Αντίστασης και να περιφρουρήσουμε την ιστορική αλήθεια για τον απελευθερωτικό αγώνα της Εύβοιας από διαστρεβλώσεις και παραποιήσεις, παρουσιάζοντας στους αναγνώστες στοιχεία και ντοκουμέντα που ανταποκρίνονται απόλυτα στην αλήθεια και την πραγματικότητα. Θέλουμε να τιμήσουμε ακόμα τη μνήμη του θρυλικού πολέμαρχου διοικητή του 7ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Εύβοιας Σταματάκη Γιάννη (Λακιώτη), μόνιμου Ταγματάρχη Πεζικού, που τη συμβολή του στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης του λαού και του ΕΛΑΣ της Εύβοιας είναι έργο δικαιοσύνης να εξάρουμε.

Η στρατηγική σημασία της Εύβοιας και τα στρατιωτικά πλεονεκτήματά της έχουν επισημανθεί από τον εχθρό, που με όλα τα μέσα επιδιώκει να εξασφαλίσει τη σταθερή και ανενόχλητη κατοχή του νησιού. Από τη γεωγραφική θέση και το σχήμα της η Εύβοια αποτελεί σπουδαίο στρατιωτικό έρεισμα. Είναι φυσικό προστατευτικό τείχος της Αθήνας, όπου βρίσκονταν οι διοικήσεις των στρατευμάτων κατοχής. Συνάμα ο Ευβοϊκός κόλπος αποτελεί το μοναδικό θαλάσσιο δρόμο, που ενώνει τη Νότια με τη Βόρεια Ελλάδα καθώς και με το Αιγαίο.

Ωστόσο, παρ’ όλα τα αυστηρά κατασταλτικά μέτρα που πήραν οι κατακτητές και οι συνεργάτες του εχθρού, δεν εξασφαλίζουν την ανενόχλητη κατοχή του νησιού, γιατί και σ’ αυτό έχουν αρχίσει να δρουν και να αναπτύσσονται οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΕΑ, που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τον αντάρτικο αγώνα.

Οι πρώτοι αντάρτες του ΕΛΑΣ εμφανίζονται στην Εύβοια, στα μέσα του Ιούνη 1943, όταν με εντολή του Γ. Στρατηγείου διαπεραιώνεται στη Β. Εύβοια, στο χωριό Αγιόκαμπος, μικρό ένοπλο τμήμα ανταρτών με επικεφαλής τον Ευβοέα μόνιμο ανθ/γό Πεζικού Ευάγγελο Χείλαρη (Εύριπος) και τους Γιώργο Δογατζή (Όθρυς) ως πολιτικό και Γιάννη Καψάλη (Βουρλιάς) ως καπετάνιο.

Νωρίτερα, εκτός από τους ντόπιους μεμονομένους αντάρτες στις 10/6/1943 είχε περάσει στην Εύβοια από το Υπαρχηγείο Πελασγίας εξαμελής ομάδα με επικεφαλής τον Χρίστο Γεωργακόπουλο (Μωριάς), καθώς και άλλη ομάδα από τους Μελά και Όλμο. Στο χωριό Καστανιώτισα της Β. Εύβοιας, ο Εύριπος ανταμώνει με την ομάδα του Μωριά που εντάσσεται στο τμήμα του, ενώ η ομάδα του Μελά-Όλμου επιστρέφει στην Στερεά. Έτσι συγκροτείται το Αρχηγείο Ανταρτών Εύβοιας με δύναμη 29 άνδρες, μαζί με τους ντόπιους αντάρτες. Ο οπλισμός του αρχηγείου την περίοδο αυτή αποτελείται από 2 ιταλικά οπλοπολυβόλα, 2 ατομικά σκουριασμένα αυτόματα, και από ιταλικά και ελληνικά ατομικά όπλα (γκράδες) με ελάχιστα πυρομαχικά. Το αρχηγείο αυτό χτυπάει τους Ιταλούς στις 23/7/1943 στο χωριό Αμέλαντες και στις 23/8/1943 στην Κακή Σκάλα, κοντά στο Αλιβέρι, προξενώντας σ’ αυτούς απώλειες σε νεκρούς, αιχμαλώτους και τραυματίες και κυριεύοντας όπλα.

Αφού το πρώτο αντάρτικο της Εύβοιας πέρασε κρίσιμες δυσκολίες – παραλίγο να εξοντωθεί στο χωριό Μύστρο – κατορθώνει να πάρει απάνω του με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και τον αφοπλισμό των Ιταλών του νησιού. Η αρχή γίνεται με τη μάχη της Στενής, όπου κινητοποιήθηκαν και οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις και παίρνουν μέρος εθελοντικά και πολλοί κάτοικοι του χωριού. Ακολουθούν και άλλα οργανωμένα χτυπήματα των ανταρτών με την υποστήριξη λαού και οργανώσεων, που πετυχαίνουν να αφοπλίσουν όλες σχεδόν τις ιταλικές φρουρές εκτός από εκείνες στο χωριό Γούβες και Άγιος, όπου είχαν εγκατασταθεί από πριν και Γερμανοί.

Με τον αφοπλισμό των Ιταλών, με τα όπλα και πολεμοφόδια που κυριεύονται εξασφαλίζεται ο απαραίτητος οπλισμός και τα πολεμικά μέσα όχι μόνο για τις δυνάμεις του 7ου Συντάγματος Εύβοιας αλλά και για τους αντάρτικους σχηματισμούς της Ρούμελης, όπου μεταφέρθηκε κυρίως ολόκληρος ο βαρύς οπλισμός και σημαντικές ποσότητες σε ελαφρό οπλισμό και εφόδια.

Τόσος είναι ο ενθουσιασμός, ύστερα από τον αφοπλισμό που ενθουσιώδεις εφεδροελασίτες επιχειρούν να καταλάβουν το οχυρό του Αγίου (Δερβένι – Καμαρίτσα), αλλά η προσπάθεια αυτή αναχαιτίζεται από τους βομβαρδισμούς της γερμανικής αεροπορίας, απ’ τους οποίους σκοτώνονται 7 πατριώτες στα χωριά Σπαθάρι και Αγία Άννα.

Ο αφοπλισμός των Ιταλών πάντως αποτελεί σταθμό στην πορεία του απελευθερωτικού αντάρτικου κινήματος στην Εύβοια. Το αντιστασιακό πνεύμα φουντώνει και εκφράζεται με την αθρόα προσέλκυση εθελοντών στον ΕΛΑΣ απ’ όλη την Εύβοια καθώς και από την Αθήνα και άλλα μέρη.

Πάνω από 2.500 εθελοντές προσήλθαν τότε για να καταταγούν στον ΕΛΑΣ. Ανάμεσά τους και πολλοί έφεδροι αξιωματικοί.

Οι Γερμανοί κατακτητές που αντικατασταίνουν τις ιταλικές φρουρές προσπαθούν να εξοντώσουν τους νέους αντάρτικους σχηματισμούς της Εύβοιας, που ιδρύθηκαν μετά τον αφοπλισμό. Αλλά οι αντάρτες, πότε δίνοντας μάχες και πότε ακολουθώντας ευέλικτη τακτική, κατορθώνουν να αποσυγκεντρωθούν και να ανακατανεμηθούν σ’ όλο το νησί.

Ύστερα από την αποτυχία αυτή των Γερμανών προς τα τέλη του Σεπτέμβρη 1943 συγκροτείται και οργανώνεται η νέα διοίκηση του 7ου Συντάγματος με στρατιωτικό διοικητή τον Δημ. Κασάνδρα (Ξενοφώντα) με πολιτικό τον Όθρυ και καπετάνιο τον Βουρλιά. Μαζί με το στρατιωτικό διοικητή είχαν φτάσει και οι μόνιμοι αξιωματικοί Παντελής Τσίχλας (Χατζηχρήστος) λοχαγός, Αλέξανδρος Μικράκης ανθ/γός και ο εύελπις Νικ. Τσοχαντάρης.

Επειδή δεν υπάρχουν δυνατότητες να κρατηθούν όλοι οι εθελοντές, αποφασίζεται να συγκροτηθούν τρία τάγματα με συνολική δύναμη 800 ανδρών, που δρουν σε όλες τις περιοχές της Εύβοιας. Αρχίζει η εντατική στρατιωτική εκπαίδευση εν όψει εκκαθαριστικών επιχειρήσεων, που προετοιμάζουν οι Γερμανοί.

Στο έργο της εντατικής οργάνωσης και εκπαίδευσης του αντάρτικου της Εύβοιας, μετέχει και ο μόνιμος λοχαγός, γνωστός αντιφασίστας προοδευτικός αξιωματικός Γιάννης Παλάσκας που στέλνεται εκεί από την ΚΕ του ΕΛΑΣ για να αναλάβει στην αρχή διοικητής του 3ου Τάγματος της Νοτιοκεντρικής Εύβοιας και ύστερα προσωρινός διοικητής του 7ου Συντάγματος σε αντικατάσταση του συνταγματάρχη Κασάνδρα που μετατέθηκε στο Μωριά και αναλαμβάνει εκεί τη διοίκηση μεγάλης μονάδας του ΕΛΑΣ.

Στις 2/12/1943 φτάνει στην Εύβοια με εντολή της ΚΕ του ΕΛΑΣ από το 34 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αττικοβοιωτίας, ο μόνιμος Ταγματάρχης Πεζικού Γιάννης Σταματάκης, ο θρυλικός πολέμαρχος καπετάν Λακιώτης, ο ήρωας και ηγέτης της μάχης των Δερβινοχωρίων και της Κάζας που αναλαμβάνει οριστικά και ως το τέλος τη Διοίκηση του 7ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Ευβοίας.

Στο μεταξύ, οι Γερμανοί έχουν ολοκληρώσει την εγκατάσταση ισχυρών μόνιμων φρουρών σε όλα τα καίρια σημεία του νησιού (Χαλκίδα, Δερβένι, Άγιος, οχυρό Γούβες, Ωραιούς, Αιδηψό, Μπούρτζι, Αλιβέρι, Κάραβο, Κύμη, Κάρυστο) και άλλες νευραλγικές θέσεις, περιπολούν με εξοπλισμένα σκάφη τον Ευβοϊκό, κάνοντας αποκλεισμό με την άλλη Ελλάδα και ετοιμάζονται να χτυπήσουν με μεγάλες δυνάμεις τους αντάρτες.

Τότε ακριβώς κοινοποιείται προς όλα τα αντάρτικα τμήματα της Εύβοιας η παρακάτω διαταγή της καινούριας διοίκησης του Συντάγματος:

ΑΠΟΡΡΗΤΗ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΡΙΘΜ. 10
Σ.Δ. 15/12/43 Ώρα 17

Γενική Διαταγή

Το 7ον Συν/μα εκπληρώσαν κατά το δυνατόν την οργάνωσιν και εκπαίδευσίν του, καλείται να εκτελέση την ιστορικήν του αποστολή.
Ο εχθρός με όλα τα μέσα σκοπεύει να εξοντώση το λαό μας, και να επιβάλη την υποδούλωση. Ήδη έθεσε εις εφαρμογήν τα εξοντωτικά σχέδιά του. Στους άνδρας του 7ου Συντάγματος ανατίθεται το ιερόν καθήκον ματαιώσεως των προσπαθειών του εχθρού.

Προς τούτο άπαντα τα τμήματα από της στιγμής ταύτης εντέλλονται, όπως μεταβάλουν την μέχρι τούδε τακτικήν της ενεργητικής άμυνας, και να αναλάβουν επίθεσιν.

Οι διοικηταί των τμημάτων να αναπτύξουν, έκαστος εις τον τομέα του την επιβαλλομένην επιθετικήν δραστηριότητα, κτυπώντας τον εχθρόν όπου τον συναντήσουν, με αποφασιστικότητα, αλλά και με σύνεση.

Ο Λαός μας είναι απόλυτα σύμφωνος με το έργο μας, και έτοιμος διά κάθε θυσία.

Φανήτε άξιοι της εμπιστοσύνης του, και ανταποκριθήτε πλήρως στην ιστορική αυτή αποστολή. Η Λευτεριά κατακτιέται, δεν χαρίζεται.

Για τη Λευτεριά καμμιά θυσία δεν είναι μεγάλη.

Ιωάννης Λακιώτης
Όθρυς – Βουρλιάς

Η ίδρυση Ταγμάτων Ασφαλείας στην Εύβοια
Πριν αρχίσουν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις οι Γερμανοί πέτυχαν με τη βοήθεια των τοπικών παραγόντων, 1) του στρατηγού Λιάκου, 2) του Γερακίνη Χρίστου, 3) του Παπαθανασοπούλου Χαραλάμπους και άλλων ανώτερων και κατώτερων αξιωματικών να ιδρύσουν ελληνόφωνους στρατιωτικούς σχηματισμούς, τα γνωστά Τάγματα Ασφαλείας.
Με τη βία, ανάγκασαν πολλούς ντόπιους να καταταγούν στα Τάγματα Ασφαλείας και να εξοπλισθούν με γερμανικά όπλα.
Κάτω από την προστασία των Γερμανών, οργανώνουν μόνιμες φρουρές στη Χαλκίδα, στα Ψαχνά, στο Βασιλικό, στην Ερέτρεια, στη Βάθεια, στο Αλιβέρι, στη Κύμη, στις Γούβες, στο Μαντούδι και στην Αγία Άννα.
Στη συγκρότηση των προδοτικών ταγμάτων, συνέβαλε και η αγγλική ενθάρρυνση και προτροπή πολλών αξιωματικών, φιλόδοξων, καιροσκόπων και αντιδραστικών με σκοπό την αποδυνάμωση του εθνικοαπελευθερωτικού και λαϊκού κινήματος ώστε να μην μπορεί να πραγματοποιήσει τους στόχους του μετά την απελευθέρωση.

Έτσι εξηγείται, η ένταξη μόνο στην Εύβοια 250 περίπου αξιωματικών στα Τάγματα Ασφαλείας που έγιναν η μάστιγα του Ευβοϊκού Λαού.

Η επέκταση των ταγμάτων και στο εσωτερικό του νησιού, και η εγκατάσταση μικτής φρουράς στο Μαντούδι υποχρέωσε τα αντάρτικα τμήματα της περιοχής, το 1ο Τάγμα Β. Εύβοιας, να επιτεθούν στις 14/1/1944 και να τα διαλύσουν. Την επομένη 15/1/1944, οι Γερμανοί δέχονται άλλο αποφασιστικό πλήγμα στην Κακή Σκάλα, κοντά στο Αλιβέρι, από δυνάμεις του 3ου Τάγματος που διοικούσε ο λοχαγός Παλάσκας Γιάννης. Στη μάχη σκοτώθηκε ο μαχητής ομαδάρχης (Καρλατήρας) Μαυροβουνιώτης, από το χωριό Στρώπωνες, και τραυματίστηκε ο αντάρτης Καραγιάννης.

Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις
Ο ΕΛΑΣ στην Εύβοια.

Γερμανοί κατακτητές και ταγματασφαλίτες, αρχίζουν στις 22/1/1944 εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που συνδυάζονται με τον βαρύτατο χειμώνα. Η Εύβοια κατακλύζεται από πολλές άριστα εξοπλισμένες δυνάμεις που επιδιώκουν την εμπλοκή των δυνάμεων του ΕΛΑΣ σε μάχη εκ παρατάξεως, για να πετύχουν τη συντριβή τους. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ αντιδρούν στις προθέσεις του εχθρού με την τακτική του ανταρτοπολέμου. Τελικά καταφέρνουν να αποσυρθούν στην ανατολική πλευρά του νησιού προς το Αιγαίο, στα χωριά Αγία Σοφία, Λιμνιώνας, Κατούνια, Λμάρι, Στρώπωνες, όπου βρίσκουν καταφύγια για να ξεκουραστούν και να ανασυγκροτηθούν ύστερα από 20ήμερο αγώνα.
Η διοίκηση του Συντάγματος οργανώνει ταυτόχρονα μια σειρά επιθετικές ενέργειες, ενάντια στις μόνιμες βάσεις της Βάθειας, της Ερέτρειας, των Βασιλικών, της Αρτάκης και των Ψαχνών. Στην τελευταία, σκοτώθηκε ανάμεσα σε άλλους κι ο έφεδρος ανθυπ/γος Μουτάφης Λάζαρος, διοικητής Λόχου του ΕΛΑΣ. Στις αρχές του Μάρτη εξαπολύονται καινούριες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, στις 2/3/1944 από τη Χαλκίδα εξορμούν μεγάλες εχθρικές δυνάμεις με σκοπό την κύκλωση και συντριβή των δυνάμεων του ΕΛΑΣ.

Το σχέδιο του εχθρού φαίνεται ότι πάει να πραγματοποιηθεί. Τα αντάρτικα τμήματα κυκλώνονται στο Δράζι παρά την αντίστασή τους και τις επίμονες προσπάθειες να σπάσουν τον κλοιό. Ο κλοιός περισφίγγεται κι από Νεροτριβιά με εχθρικές δυνάμεις που κινούνται παραπλανητικά προς Β. Εύβοια, ενώ σκοπός τους είναι να γυρίσουν στον Κάκαβο, στα νώτα των μαχομένων ακόμη τμημάτων για να ολοκληρωθεί η κύκλωση και να ακολουθήσει η εξόντωσή τους. Είναι μια φάση τραγική για τις κυκλωμένες δυνάμεις και για τη Διοίκηση που αγωνιά για την τύχη των τμημάτων της και αναζητάει να δημιουργήσει διέξοδο.
Τότε η διοίκηση πήρε ένα τηλεφώνημα από τον Κάκαβο, από την πατριώτισσα θυγατέρα του υπαλλήλου των ορυχείων Λευκολίθου Νικολινάκου, που τους έδινε την πληροφορία ότι μεγάλη γερμανική φάλαγγα μπήκε στον Κάκαβο. Το ίδιο βράδυ στέλνεται προς τους διοικητές των κυκλωμένων τμημάτων η παρακάτω επείγουσα διαταγή:
ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΚΡΩΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ Προς τα εν Δράζι μαχόμενα τμήματα
ΑΠΟΡΡΗΤΗ ΑΚΡΩΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ
ΑΡΙΘΜ. 35
Σ.Δ. όπου
Ώρα 21 και 30’ 21-3-44

Εχθρός κινείται εσπευσμένα από Κατούνια προς Κάκαβο, για να κτυπήση εκ των νώτων τα μαχόμενα τμήματά μας.
Τεθήτε αμέσως εις κίνησιν από κατάλληλες οδεύσεις με κατάλληλους οδηγούς, από όρος Καντήλι, κινηθείτε προς τα νώτα του εχθρού, καταλαμβάνοντες ασφαλείς θέσεις, προς την περιοχήν Νεροτριβιά – Καμαρίτσα – Άκρες – Παγώντα – Μαρκάτες, αναμένοντες διαταγάς μας.
Προς παραπλάνησιν του εχθρού, αφήσατε εις τας γραμμάς που κατέχετε στοιχεία πυρός, για την φυσιογνωμίαν της μάχης, τα οποία να αποσυρθούν τα ξημερώματα.

7ον Σύνταγμα
Λακιώτης

Η διαταγή έφτασε έγκαιρα και εκτελέστηκε με υποδειγματική ψυχραιμία και σύνεση. Τα μεσάνυχτα τα αντάρτικα τμήματα κατόρθωσαν να διαφύγουν.

Χτύπημα στο Ξηροχώρι

Μετά την αποτυχία αυτή οι περισσότερες γερμανικές και ταγματασφαλίτικες δυνάμεις επιστρέφουν στη Χαλκίδα, ενώ οι υπόλοιπες με το στρατηγό Λιάκο και το συνταγματάρχη Παπαθανασόπουλο κινούνται προς Ξηροχώρι, με σκοπό να πετύχουν την επιστράτευση των κατοίκων της περιοχής στα Τάγματα Ασφαλείας και την εγκατάσταση φρουρών. Αλλά εκείνη τη νύχτα της 1ης προς 2α Απρίλη 1944, ελασίτες, εφεδροελασίτες και πατριώτες από τις πολίτικες οργανώσεις, κάνουν επίθεση και σκοτώνουν τον προδότη στρατηγό Λιάκο, ενώ ο Παπαθανασόπουλος πανικόβλητος κατόρθωσε να διαφύγει στο οχυρό του χωριού Γούβες.
Τις πρωινές ώρες, μετά την αποχώρηση των ανταρτών, το Ξηροχώρι κατακλύσθηκε από γερμανικές δυνάμεις που εξαπέλυσαν μαζί με τους πανικόβλητους ταγματασφαλίτες πραγματικό πογκρόμ κατά του λαού του Ξηροχωρίου. Μόνο το κτήνος του Ξηροχωρίου ο μοίραρχος Χωροφυλακής Μπουρλίδης σκοτώνει με το πιστόλι του 18 πατριώτες για να εκδικηθεί το σκοτωμό του Λιάκου.

Τα ονόματα των εκτελεσθέντων είναι: Αντ. Τυλιακός – καθηγητής, Γεώργιος Κωνσταντίνου – καθηγητής, Αθανάσιος Μηλιώτης – εργάτης, Χρ. & Δημ. Αγδηνιώτης, Σταύρος Παρούσης – κουρέας, Γ. Καλατζής – εργάτης, Σταμ. Παπαδιώτης – ράφτης, Δημ. Κόκκαλης – καφεπώλης, Χρ. Σπίντζος, Ευαγ. Ρήγας - μηχανικός, Ζαφ. Χρυσοστόμου, Ζαχαρίας Θαλασσινός, Στέφανος Κατσαντώνης – εργάτης, Δημ. Αναστασίου – κτηματίας, Ιωάννης Μπαλαθούνης – εργάτης, Ανδ. Θεοδοσιάδης – εργάτης, Τ. Τσιφτσής.

Ο σκοτωμός, πάντως, του Λιάκου είχε μεγάλη σημασία για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

Εξόντωση φρουράς
Την αυγή της 8/4/44 τμήματα του 1ου Τάγματος, με συμμετοχή και του Καπετάνιου της 2ας Μεραρχίας, Ορέστη, και της ομάδας του, χτυπάνε τη φρουρά της Αγίας Άννας, δύναμης 60 ανδρών (Γερμανοί και Τσολιάδες) που την εξουδετέρωσαν παρά τη λυσσώδη αντίστασή της. Από τους Γερμανούς δεν επέζησε κανείς. Μετά το χτύπημα αυτό η φρουρά της Στροφυλιάς αυτοδιαλύθηκε και παρέδωσε τον οπλισμό στις πολιτικές οργανώσεις. Εξάλλου σε όλη την Εύβοια τα τμήματα του 7ου Συντάγματος Εύβοιας δίνουν μια σειρά χτυπήματα κατά του εχθρού τους μήνες Μάρτη και Απρίλη 1944 – μάχες, συγκρούσεις, συμπλοκές, ενέδρες, σαμποτάζ στα ανθρακωρυχεία και τις συγκοινωνίες.

«ΕΚ ΤΩΝ ΗΜΕΤΕΡΩΝ ΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΣ»

Αυτή η φράση που έμεινε πια και θα παραμείνει παροιμιώδης στην Ελληνική Ιστορία σαν αδιάψευστη απόδειξη της συνεργασίας των Ταγμάτων Ασφαλείας με τον κατακτητή, γράφτηκε στο χωριό Θεολόγος της Εύβοιας στην αναφορά του Συν/χη Γερακίνη προς την ανώτερη διοίκησή του, στις 4/6/44 όταν σε σύγκρουση κοντά σ’ αυτό το χωριό τραυματίστηκε κάποιος Γερμανός στρατιώτης για τον οποίο προσγειώθηκε ελικόπτερο για να μεταφέρει τον τραυματία σε νοσοκομείο.
Ο εθνοπροδότης Γερακίνης αποκαλεί «ΗΜΕΤΕΡΟΥΣ» τους καταχτητές της πατρίδας.

Η φάλαγγα του Γερακίνη προωθείται προς Σέττα, όπου στις 8/6/44 τμήματα του 3ου Τάγματος με τους Πολικό – Επαμεινώνδα – Αχιλλέα προβάλλουν παλικαρίσια αντίσταση.

Η μάχη της Σέττας

Η καπετάνισα «Σαρίκα» του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ ποζάρει με αντάρτικη στολή και περίστροφο σε φωτογραφείο της Χαλκίδας μετά την Απελευθέρωση, ...
Η Διοίκηση του 7ου Συντάγματος αναδιοργανώνει τις δυνάμεις της για μια αποφασιστική αντεπίθεση που αρχίζει στις 26/6/44 με τους αντάρτες του 3ου Τάγματος (Διοικητής Λόγγος) και τμήματα του Εύριπου και Κρικέλα, κατά της ισχυρής φρουράς που έχει εγκατασταθεί στη Σέττα από το τάγμα ασφαλείας του Παλαιοδημόπουλου.
Η τοποθεσία είναι φύσει οχυρά και θεωρείται απόρθητη, με την αμυντική οργάνωση και τα μέτρα που ο εχθρός έχει πάρει. Ωστόσο οι αντάρτες έχοντας συνειδητοποιήσει την ανάγκη ότι η φρουρά αυτή έπρεπε με κάθε θυσία να διαλυθεί γιατί έβαζε σε σοβαρό κίνδυνο το απελευθερωτικό κίνημα της Εύβοιας ενεργούν με άφθαστο πνεύμα αυτοθυσίας και ηρωισμού βίαιη επίθεση κατά της οχυρωμένης τοποθεσίας του εχθρού και τον υποχρεώνουν να την εγκαταλείψει με σοβαρές απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες.
Η μάχη της Σέττας ήταν η πιο φονική μάχη της Εύβοιας η πιο σκληρή αλλά και η πιο καθοριστική στην κατάρρευση των σχεδίων του εχθρού, στην πιο κρίσιμη μάχη του αγώνα. Η θυσία 17 μαχητών του ΕΛΑΣ που έπεσαν ηρωικά στα υψώματα της Σέττας και στις οδομαχίες του χωριού ήταν μεγάλη πατριωτική θυσία.
Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ έπεσαν για τη ματαίωση της επιστράτευσης του Ευβοϊκού Λαού έπεσαν για την τιμή και την απελευθέρωση της Εύβοιας για τη συντριβή του φασισμού. Η μάχη της Σέττας έκρινε και καθόρισε την τύχη και των άλλων φρουρών του εχθρού.
Η φρουρά του Θεολόγου μετά τη μάχη της Σέττας, εγκαταλείπει τον Θεολόγο στις 3/7/44 και συμπτίσεται στη Χαλκίδα για να αποφύγει τη συντριβή. Η φρουρά των Καθενών ύστερα από νυχτερινή επίθεση τμημάτων του Πλάτωνα στις 3/7/44 διασκορπίζεται και εξαφανίζεται με απώλειες.
Στην Κ. Εύβοια τώρα απομένει η ισχυρή φρουρά της Στενής που κι αυτή στο τέλος εγκαταλείπεται ύστερα από επίθεση ανταρτών. Έτσι στη Στενή, ελεύθερη πια από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες εγκαταστήθηκε ξανά ο Σ.Δ. του Συντάγματος, αλλά θα χρειαστεί να την υπερασπιστούν με σκληρές μάχες αργότερα οι Ελασίτες και οι Επονίτες του Φώτου (Ευαγγελάτου). Στις 23/7/44, τμήματα του 3 Τάγματος, στον αμαξωτό δρόμο κοντά στις Κονίστρες (Γιάννηδες), χτυπάνε γερμανική φάλαγγα που μετέφερε εφόδια στη φρουρά Κύμης. Κατά τη σύγκρουση σκοτώθηκαν οι περισσότεροι Γερμανοί.

Αιφνιδιαστική ληστρική επιδρομή
Τις 24/7/44 ο εχθρός οργανώνει αιφνιδιαστική επιδρομή στην εύφορη περιοχή της Β. & Κεντρικής Εύβοιας με μεγάλες δυνάμεις και μεταφορικά μέσα για να συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες ειδών διατροφής και άλλων αγαθών εν όψει της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα. Με πολυάριθμα πλωτά μέσα αποβιβάζονται στο Κυμάσι επίνειο του Μαντουδίου μεγάλες μικτές εχθρικές δυνάμεις.
Συγχρόνως άλλες δυνάμεις με επικεφαλής τον Παλαιοδημόπουλο αποβιβάζονται στη Λίμνη. Τρίτη μεγάλη φάλαγγα με το στρατηγό Παπαθανασόπουλο εισβάλλει στην Β/Κ και τελικά στη Β. Εύβοια.
Παντού οι Γερμανοτσολιάδες επιδίδονται σε λεηλασίες και διαρπαγές αγαθών, σε πιέσεις, σε τρομοκρατικές ενέργειες και εμπρησμούς, για να αποσπάσουν τρόφιμα, ιματισμό, ακόμα και προίκες κοριτσιών. Τα μικρά τμήματα του ΕΛΑΣ που έχουν μείνει εκεί προσπαθούν με αιφνιδιαστικά χτυπήματα όπου μπορούν να παρεμποδίσουν τη ληστρική δράση του εχθρού.

Στη Λίμνη εμποδίζεται από ομάδα του Κίτσου η απόβαση του εχθρού με απώλειες 4 νεκρούς αντάρτες.
Στην Τσούκα και στο Δρυμώνα επίσης οι επιδρομείς δέχονται σκληρά χτυπήματα από τους αντάρτες.
Πρωτοφανέρωτη είναι η καταστροφή που παθαίνει η περιοχή ανυπολόγιστες οι ζημιές του εθνικού πλούτου. Χιλιάδες στρέμματα από δάση ακόμα και αμπελώνες γίνονται παρανάλωμα του πυρός. Οι δασώσεις εκτάσεις από Μαντούδι ως τις Μαρκάτες καίγονται εξ ολοκλήρου.
Οι χωρικοί αρνούνται να παραδώσουν τα αγαθά τους. Τους τα παίρνουν όμως καίγοντας τα σπίτια τους και αρπάζοντας το βιος τους. Εκατοντάδες υποζύγια και άλλα μέσα μεταφοράς μεταφέρουν τα αρπαγέντα αγαθά στα λιμάνια Λίμνης, Ροβιές για φόρτωση ενώ σπίτια καίγονται στη Λίμνη (60 σπίτια) και στις Ροβιές.
Δυστυχώς το Σύνταγμα δεν μπόρεσε να αντιδράσει αποτελεσματικά στην αιφνιδιαστική αυτή ληστρική ενέργεια του εχθρού γιατί ήταν απασχολημένο με τις επιχειρήσεις της Ν. & Κ. Εύβοιας και λόγω των μεγάλων αποστάσεων.
Αλλά άλλη επιδρομή δεν αποτολμάει ο εχθρός. Τον Αύγουστο του ’44 δέχεται κάμποσα χτυπήματα. Το πιο σοβαρό όμως είναι την 3/9/44 όταν μεγάλη γερμανική φάλαγγα στον αμαξωτό δρόμο Χαλκίδας – Κύμης στην τοποθεσία Λαμπούσα κοντά στο χωριό Λάλα σιμά στο Αλιβέρι παθαίνει πανωλεθρία από το 3ο Τάγμα.

Η μάχη της Λαμπούσας

Να πως την περιγράφει ο στρατιωτικός διοικητής του 3ου Τάγματος και εκτελεστής της μάχης Λόγγος:
«Στις 3/9 ο ΕΛΑΣ γράφει μια από τις ηρωικότερες σελίδες της πολεμικής του δράσης στην Εύβοια. Καταφέρνει κύριο και συντριπτικό χτύπημα κατά των Γερμανών στην τοποθεσία Λαμπούσα όπου εξοντώνεται μηχανοκίνητη φάλαγγα από 140 Γερμανούς από τους οποίους ένας μόνο διέφυγε κατά τη διάρκεια της μάχης. Για τη μάχη αυτή ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου μετέδωσε τη νύχτα της 3ης προς 4η Σεπτεμβρίου 1944 σε ολόκληρο τον κόσμο με το τελευταίο δελτίο ειδήσεων: «Εις την Εύβοιαν διεξάγεται μεγάλη μάχη των Γερμανών με δυνάμεις των ανταρτών. Η έκβασίς της θα είναι μεγάλης σημασίας διά την απελευθέρωσιν της Ελλάδος από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους.». Ο ίδιος ρ/σ στην εκπομπή της 8/9/44 μετέδωσε: «Εις την Εύβοιαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ εσημείωσαν αξιόλογον επιτυχίαν εξοντώσαντες ολοκληρωτικά γερμανικήν φάλαγγα, κινουμένην εκ Κύμης, εις την θέσιν Λαμπούσα. Η εξ 150 περίπου ανδρών γερμανική δύναμις εξοντώθη. Λάφυρα περιήλθον εις χείρας του ΕΛΑ, 10 αυτοκίνητα εκάησαν».

Στη μάχη αυτή που οργανώθηκε και εκτελέστηκε από τη Διοίκηση του 3ου Τάγματος (Προκόπης Τζάνος και Θανάσης Τζάνος) πήραν μέρος επίλεκτα τμήματα μ’ επικεφαλής τους τον Πολικό (Τσάκο Κ.), Επαμεινώνδα (Ηλία Γιάννη), Αχιλλέα (Σάρλη Δημ.) και Καντούρο Ευάγγελο, επικεφαλής των εφεδροελασιτών. Η μάχη αποφασίστηκε ύστερα από σοβαρή και υπεύθυνη μελέτη όλων των δεδομένων. Εκτιμήθηκε η σκοπιμότητα και η αναγκαιότητά της, από άποψη συμβολής στον απελευθερωτικό και συμμαχικό αγώνα στις συνθήκες που υπήρχαν τότε και εκτελέσθηκε με βάση ένα παράτολμο σχέδιο με ελάχιστα μέσα σε θέση πολύ επικίνδυνη (αμαξωτός δρόμος, σε ακάλυπτο έδαφος) πολύ κοντά στην ισχυρή γερμανική βάση Αλιβερίου – Καράβου (δύναμη 600 Γερμανών) εκτός από τα Τάγματα Ασφαλείας Αλιβερίου καθώς και στη φρουρά της Κύμης (800 Γερμανοί).

Η μάχη ήταν σκληρή και πολύνεκρη και πέρασε από φάσεις δραματικές, ως την πάλη σώμα προς σώμα. Ο ηρωισμός των ανταρτών των εφεδροελασιτών και η αποφασιστική συμπαράσταση του λαού των γειτονικών χωριών υπήρξαν οι συντελεστές της θριαμβευτικής νίκης. Η μάχη έγινε μέρα και ο εχθρός άφησε στο πεδίο της μάχης δεκάδες νεκρούς και 57 τραυματίες και αιχμαλώτους. Από τους αντάρτες τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε ο γενναίος αντάρτης Μήτρου Βασίλειος "Γύφτος", ο θρυλικός μπουρλοτιέρης της γερμανικής καταδίωξης στο λιμάνι της Κύμης, που επέδειξε κατά τη μάχη μεγάλη παλικαριά. Επίσης έπεσε κι ένας εφεδροελασίτης από το χωριό Κριεζά.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τη συμβολή του αφανούς αγωνιστή από το χωριό Καλημεριανοί, που με κίνδυνο της ζωής του, εκπλήρωνε το πατριωτικό του καθήκον και πληροφορούσε τη διοίκηση του 3ου Τάγματος για τις κινήσεις και προθέσεις των Γερμανών. Ο αφανής αυτός αγωνιστής υπήρξε ένας από τους βασικούς συντελεστές της νίκης.
Ο αντίκτυπος από τη μάχη της Λαμπούσας υπήρξε καταλυτικός για τον κατακτητή και τους συνεργάτες του. Η συντριβή της τρομερής γερμανικής φάλαγγας φανέρωσε την υπεροχή των δυνάμεων της Εθνικής Αντίστασης στην Εύβοια. Με τη μάχη της Λαμπούσας και την ανάπτυξη της δράσης των δυνάμεων του Συντάγματος, με τις σαρωτικές μάχες του Κάραβου – Αλιβερίου και την απομόνωση της φρουράς της Κύμης, το προστατευτικό τείχος των Αθηνών άρχισε να καταρρέει κι ο Ευβοϊκός, ο μοναδικός ασφαλής θαλασσινός δρόμος για την επικείμενη αποχώρηση των Γερμανών, χανόταν. Ο κίνδυνος του εγκλωβισμού των γερμανικών δυνάμεων πρόβαλε απειλητικά. Κάτω από τις προϋποθέσεις αυτές είναι σωστή η εκτίμηση για τη μάχη της Λαμπούσας που έγινε από το ρ/σ του Λονδίνου:
«Η έκβαση της μάχης (της Λαμπούσας) στην Εύβοια, θα έχει μεγάλη σημασία διά την απελευθέρωσιν της Ελλάδος από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους. Η μάχη της Λαμπούσας για την Εύβοια είναι η αρχή του τέλους της γερμανικής κατοχής».

Άλλα χτυπήματα

Σε ολόκληρη την Εύβοια επικρατεί τώρα πνεύμα αισιοδοξίας και η βεβαιότητα ότι η απελευθέρωση πλησιάζει. Ο ΕΛΑΣ είναι πια ασυγκράτητος και εντείνει στο έπακρο την επιθετική του δράση. Ο εχθρός πιέζεται από παντού κι όπου αποτολμά έξοδο από τις οχυρωμένες βάσεις του δέχεται τα συντριπτικά χτυπήματα του ΕΛΑΣ.
Ολόκληρο τον Σεπτέμβρη δεν πέρασε μέρα που να μην πραγματοποιηθεί σύγκρουση και να μην διεξαχθεί μάχη. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι το λαμπρό κατόρθωμα του ΕΛΑΣ στον Ευβοϊκό που αιχμαλώτισε εξοπλισμένο γερμανικό μεταγωγικό τσιμεντόπλοιο 120 τόνων με 5 Γερμανούς και 7 ταγματασφαλίτες φορτωμένο με άλευρα όσπρια και άλλα εφόδια. Η επιτυχία αυτή του ΕΛΑΣ στις 18/9/1944 έλυσε σε μεγάλο βαθμό προβλήματα εφοδιασμού του ΕΛΑΣ και του πληθυσμού της περιοχής.
Στο Ποτόκι, στις Γούβες, στο Πευκί, δίνονται γερά χτυπήματα κατά των εχθρικών τμημάτων.
Από την αρχή του Οκτώβρη εντείνεται ακόμα περισσότερο η δράση των τμημάτων του ΕΛΑΣ και καθημερινά γίνονται συγκρούσεις τις οποίες ο εχθρός δεν μπορεί πια να αποφύγει. Ομάδες του ΕΛΑΣ διεισδύουν στο εσωτερικό των βάσεων του εχθρού και ενεργούν ανατινάξεις φυλακίων, αρπαγές σκοπών και περιπόλων του. Ο εχθρός περιορίζεται σε εξαντλητική άμυνα. Την πρωτοβουλία έχει ο ΕΛΑΣ. Και μετά και από τη μάχη του Αλιβερίου στις 23/10/1944 το 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ μπαίνει θριαμβευτικά στη Χαλκίδα, όπου ο λαός του κάνει αποθεωτική υποδοχή.

1 Απρίλη 1944: Γερμανοί και ταγματασφαλίτες με επικεφαλής το νομάρχη Εύβοιας στρατηγό Δημ. Λιάκο έκαναν επιδρομή στα χωριά της περιοχής Ιστιαίας στη Β. Εύβοια. Τμήμα του 7ουΣυντάγματος του ΕΛΑΣ τους χτύπησε και σκότωσε 5 Γερμανούς και 22 ταγματασφαλίτες. Ανάμεσά τους και τον εθνοπροδότη στρατηγό Λιάκο. Σε αντίποινα οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες εκτέλεσαν στις 4 Απρίλη 36 πατριώτες.

20 Ιούνη 1944: Τμήματα του ΕΛΑΣ Εύβοιας χτύπησαν τμήμα 280 ταγματασφαλιτών που ήταν οχυρωμένο στο χωριό Σέτι της Εύβοιας. Απώλειες του εχθρού 70 νεκροί και 75 τραυματίες. Πάρθηκαν λάφυρα πολλά όπλα και πυρομαχικά.

Από το συλλογικό έργο: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 1940-45 - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΥΛΟΣ 1979

*ethniki-antistasi-dse.gr

                     8η ομάδα Παρνασσίδας.

*από ανάρτηση Κώστας Μιχαλάκης

 Φυσικά δεν υπήρχαν άλλες επτά, ήταν η μοναδική αντάρτικη ομάδα που βγήκε στην περιοχή τον Ιούλιο του 1942, έναν μήνα μετά την εμφάνιση του Άρη στην Δομνίστα, Οι ανάγκες όμως της προπαγάνδας του αγώνα την ονόμασαν έτσι.
Η ομάδα είναι σίγουρο ότι ανέβηκε κατόπιν σχεδίου και αφού το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν ισχυροποιήσει τις οργανώσεις τους.
Οι αντάρτες που ανέβηκαν ήταν λίγοι, οι περισσότεροι από την Λιλαία και τα γύρω χωριά, ανάμεσα τους όμως δύο που έμελλε να γίνουν θρύλοι: Ο Νικηφόρος και ο Διαμαντής.
Ο Νικηφόρος έχει γράψει πολλά στο βιβλίο του και αξίζει να διαβαστούν από όσους δεν τα έχουν ακόμα διαβάσει.
Ο Διαμαντής δεν πρόλαβε να αφήσει γραπτά για την δράση του, όμως όλη η Ρούμελη μιλούσε και ακόμα μιλά γι' αυτόν. Επτά χρόνια αντάρτης, τον λάτρευαν οι σύντροφοι και τον εκτιμούσαν οι εχθροί του. Άπαρτα βουνά...

Υ.Γ. Φυσικά δεν μειώνω σε αξία και τους άλλους αντάρτες της ομάδας. Κάποιος πχ που ξέρει περισσότερα πρέπει να μιλήσει για τον Γιώργο Σταμάτη από την Λιλαία που σκοτώθηκε στον εμφύλιο.

*από ανάρτηση Πέτρος Δημητρίου

Μία αναφορά στο ξεκίνημα αλλά και στο φρόνημα της 8ης Ομάδας ΕΛΑΣ Παρνασσού. Η ομάδα ξεκίνησε το βράδυ της 24ης Ιουλίου 1942. Το περιστατικό είναι από την επομένη.
"Κατέβαινε όμως ένα πικρό-πικρό αγιάζι από τον Παρνασσό, φαρμάκι. Από τον κάμπο είχαμε ανεβεί κοντά στα χίλια μέτρα ύψος και είμασταν όξω κι όξω μούσκεμα στον ιδρώτα...
Χάραζε στο μεταξύ. Συνεννοηθήκαμε γρήγορα-γρήγορα. Έπρεπε να φεύγουμε από το μέρος αυτό και να περάσουμε αντίκρυ στο μεγάλο το δάσος πριν μας πάρει η μέρα. Ετοιμαστήκαμε και ξεκινάγαμε. Τότε ο Λουκάς Καθούλης είπε : «Φίλοι, μια στιγμή! Έχω τη γνώμη, αυτή τη στιγμή που σχηματίστηκε η ομάδα μας και ξεκινάει, να μπούμε στη γραμμή και να ψάλουμε τον Εθνικό μας Ύμνο, έτσι επίσημα». «Κύττα άνθρωποι – έλεγα εγώ – όλο ψάχνει και βρίσκει το μυαλό τους!». Και περιεργαζόμουν τον καινούριο αυτόν, άγνωστό μου. Στο Δαδί, μια-δυο φορές τον είχα δει μαθητής γυμνασίου, μιλούσαν με ιδιαίτερη εκτίμηση γι’ αυτόν οι μαθητές. Είχε κι αυτός τις περιπέτειές του επί Μεταξά. Ήταν κοντός, λεπτός, αυστηρός άνθρωπος και μιλούσε σκύβοντας λίγο το κεφάλι και σμίγοντας τα φρύδια του, όσο πιο σοβαρά ήταν να μιλήσει τόσο πιο πολύ έσμιγε τα φρύδια.
Μπήκαμε στη γραμμή. Θυμήθηκα ξάφνου την απλωμένη στο γυλιό φανέλλα μου κι άπλωσα και την έβγαλα από κει. Έδωσα παράγγελμα «προσοχή!» συγκρατημένα, δονημένη όμως η φωνή μου. Κι αρχίσαμε, ακούστηκαν οι φωνές μας και τις ακούγαμε πρώτοι εμείς οι ίδιοι, έκπληκτοι:

«Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή
Σε γνωρίζω από την όψη
που με βια μετράει τη γη…»

Ρίγησε το δάσος γύρω, ανατριχιάσαμε κι εμείς. Και ξεκινήσαμε αμίλητοι. Είμασταν: Ο Γιάννης Αλεξάντρου (Λιλαία), ο Γιώργος Χουλιάρας (Λαμία), ο Λουκάς Καθούλης (Δαδί), ο Γιάννης Σουραβλής (Απάνω Αγόριανη), ο Γιώργος Καρούμπης (Δαδί), ο Γιώργος Τούμπας («Βασίλης» - Κουκουβίστα), ο Κώστας Αφέντης (Λιλαία), ο Γιάννης Λάζος (Λιλαία) κι εγώ.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ «ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ»- ΤΟΜΟΣ Α΄
---Το Μνημείο με τους πρωτοπόρους αντάρτες της 8ης Ομάδας είναι στο Μουσείο Γιάννη Διαμαντή, στην Λιλαία (Κάτω Αγόριανη) Παρνασσού. Οι Λάμπρος Κουμπούρας - Αχιλλέας, ο Λεωνίδας Σάσος και ο Μήτσος Σταματόπουλος (όλοι από την Αμφίκλεια/Δαδί) πρωτοπόροι και αυτοί της 8ης ομάδας, κατετάγησαν μετά από λίγες ημέρες.

         22 Ιουλίου 1943. Νεκροί διαδηλωτές από Γερμανικές σφαίρες

Θωμάς Χατζηθωμάς, Παναγιώρα Σταθοπούλου, Κούλα Λίλη.
Έπεσαν, μαζί με 25 περίπου άλλους, από γερμανικές σφαίρες στην μεγάλη διαδήλωση που οργάνωσε το ΕΑΜ ενάντια στην κάθοδο των Βουλγάρων και πέραν του Νέστου, στις 22 Ιουλίου 1943.
Αν είχαν επιζήσει, το πιθανότερο είναι να ήταν πολιτικοί εξόριστοι, να είχαν εκτελεστεί ή να σάπιζαν σε κάποια φυλακή, κατηγορούμενοι ως ΕΑΜοβούλγαροι, από το εμφυλιακό κράτος.
Ήταν και οι τρεις φοιτητές, μέλη της ΕΠΟΝ.

*από ανάρτηση Κώστα Μιχαλάκη (Καπετάν Διαμαντής)

21η Ιουλίου 1965: Δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας

Σαν σήμερα στις 21η Ιουλίου του 1965 δολοφονήθηκε από τους ένστολους πραιτωριανούς της ιουλιανής εκτροπής ο νεολαίος αγωνιστής, στέλεχος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, Σωτήρης Πέτρουλας. Το όνομά του γίνεται τραγούδι και σύνθημα.

Ο Σωτήρης Πέτρουλας γεννήθηκε στο Οίτυλο της Μάνης το 1942 από γονείς αγρότες. Τέσσερα μόλις χρόνια μετά τη γέννησή του, το 1946, η οικογένεια Πέτρουλα αναγκάζεται να καταφύγει στην Αθήνα προκειμένου να διασωθεί από τη δολοφονική μανία των ενόπλων συμμοριών της Δεξιάς. Κατά τη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων στην Αθήνα, ο Σωτήρης εργάζεται, σημειώνει εξαιρετικές επιδόσεις στο σχολείο και παράλληλα συμμετέχει δραστήρια στο μαζικό μαθητικό κίνημα.

Ήταν λίγο πριν τελειώσει το σχολείο, όταν ο Σωτήρης, μαζί με άλλους συμμαθητές του, αρνήθηκε να γράψει μία έκθεση που του ζητήθηκε με σοβινιστικό και αντιλαϊκό περιεχόμενο. Αντιλαμβανόμενος την αξία της οργανωμένης πάλης, αποφασίζει να οργανωθεί στη Νεολαία της ΕΔΑ. Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1960, έδωσε εξετάσεις και πέτυχε να εισαχθεί στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή. Τραγική λεπτομέρεια: ο Σωτήρης Πέτρουλας κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή με υποτροφία 12.000 δραχμών, η κρατική καταστολή όμως δεν τον άφησε να ολοκληρώσει τις σπουδές του...

Ο Σωτήρης Πέτρουλας εξελίχθηκε σε μεγάλο αριστερό αγωνιστή και στέλεχος του φοιτητικού κινήματος. Πρωτοστάτησε στους αγώνες για το 114 και το 15%. Μάλιστα, ήταν Ιούλιος του 1962 όταν ο ίδιος μαζί με άλλους αγωνιστές ύψωσε τη σημαία του 114 στο βράχο της Ακρόπολης, στο υπουργείο Βιομηχανίας και στο Πανεπιστήμιο. Η προσφορά του στο κίνημα εκτιμήθηκε από τους συναδέλφους του, οι οποίοι τον εξέλεξαν γραμματέα της οργάνωσης της Ανωτάτης Εμπορικής. Η πολιτική του δραστηριότητα και το θάρρος του να συγκρούεται με την τρομοκρατία που επικρατούσε στα Πανεπιστήμια (ιδίως με την παρακρατική ΕΚΟΦ) ενοχλούσε πολύ το κράτος της Δεξιάς. Γι' αυτό το λόγο αποβλήθηκε για ένα χρόνο από τη σχολή του.
Την ταραγμένη χρονιά του 1965, στις 21 Ιούλη, η ΕΦΕΕ κάλεσε τους φοιτητές σε συγκέντρωση στα Προπύλαια ενάντια στις αυθαιρεσίες του βασιλιά με κεντρικά συνθήματα "Να φύγει η αυλόδουλη κυβέρνηση", "Την κυβέρνηση εκλέγει ο λαός και όχι το παλάτι και οι αμερικανοί" κ.ά. Κατά τη διάρκεια της μαζικότατης διαδήλωσης, οι αστυνομικοί, κατόπιν εντολής του υπουργού δημόσιας τάξης, ναύαρχου Τούμπα, επιτέθηκαν στους διαδηλωτές με δακρυγόνα και ξυλοδαρμούς. Ο απολογισμός τραγικός: 200 τραυματίες, 258 συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων 28 μαθητές, και ένας νεκρός. Ο 23χρονος τότε Σωτήρης έπεσε νεκρός στη συμβολή των οδών Σταδίου και Λαδά, χτυπημένος από τη δολοφονική επίθεση της αστυνομίας.

Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, η αστυνομία αρνούνταν να παραδώσει τη σορό του Σωτήρη στην οικογένειά του, σε μία προσπάθεια η ταφή να γίνει μυστικά, πριν καν ανατείλει ο ήλιος, ώστε να αποσιωπηθεί η αλήθεια γύρω από τη δολοφονία του. Η επίσημη κρατική ιατροδικαστική εκδοχή έκανε λόγο για θάνατο από ασφυξία λόγω των δακρυγόνων που είχαν ρίξει οι κρατικές δυνάμεις καταστολής. Γιατί, όμως, υπήρχαν σχισίματα στο λαιμό του Σωτήρη, τα οποία βρήκαν οι δικοί του, όταν πήραν το πτώμα; Μήπως οι αστυνομικοί προσπάθησαν να καλύψουν ίχνη στραγγαλισμού του 23χρονου αγωνιστή; Εξάλλου, γιατί η διαπίστωση του θανάτου έγινε από αστυνομικούς, ντυμένους με στολές γιατρών; Και γιατί δεν επετράπη στην οικογένεια του Σωτήρη να πραγματοποιήσει με δικά της έξοδα νεκροψία; Και είναι αλήθεια αυτό που η ίδια η μητέρα του Σωτήρη αποκάλυψε, ότι δηλαδή η εκταφή της σορού απέδειξε πως το κρανίο του είχε δεχθεί ραφή από χειρουργική επέμβαση; Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα. Ή μήπως όχι; ...

Η κηδεία του Σωτήρη στις 23 Ιουλίου εξελίχθηκε στην πιο ηχηρή διαδήλωση ενάντια στο παλάτι, σε μια διαδήλωση οργής 500.000 ανθρώπων, που ακολουθούν τη σορό του από το σπίτι της οικογένειας στον Κολωνό, ενώ ακούγεται το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη που γράφτηκε ειδικά γι' αυτόν. Εκδηλώσεις για να τιμηθεί η μνήμη του έγιναν και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδας με εντυπωσιακή συμμετοχή του κόσμου.

Ο Σωτήρης ήταν ένας μεγάλος αγωνιστής της αριστεράς, που πάλευε για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς φτώχεια και χωρίς αποκλεισμούς, για μια κοινωνία ελεύθερη και δημοκρατική. Ήταν ένας φοιτητής που δολοφονήθηκε σε μία διαδήλωση, ενώ πάλευε να κάνει τα οράματά του πραγματικότητα. Θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας. Το μήνυμα της θυσίας του, ένα μήνυμα αντίστασης που μας παίρνει το φόβο, μας εμψυχώνει, μας εμπνέει, μας οδηγεί.
*left.gr

                     21η Ιουλίου 1965: Δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας

Σαν σήμερα στις 21η Ιουλίου του 1965 δολοφονήθηκε από τους ένστολους πραιτωριανούς της ιουλιανής εκτροπής ο νεολαίος αγωνιστής, στέλεχος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, Σωτήρης Πέτρουλας. Το όνομά του γίνεται τραγούδι και σύνθημα.

Ο Σωτήρης Πέτρουλας γεννήθηκε στο Οίτυλο της Μάνης το 1942 από γονείς αγρότες. Τέσσερα μόλις χρόνια μετά τη γέννησή του, το 1946, η οικογένεια Πέτρουλα αναγκάζεται να καταφύγει στην Αθήνα προκειμένου να διασωθεί από τη δολοφονική μανία των ενόπλων συμμοριών της Δεξιάς. Κατά τη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων στην Αθήνα, ο Σωτήρης εργάζεται, σημειώνει εξαιρετικές επιδόσεις στο σχολείο και παράλληλα συμμετέχει δραστήρια στο μαζικό μαθητικό κίνημα.

Ήταν λίγο πριν τελειώσει το σχολείο, όταν ο Σωτήρης, μαζί με άλλους συμμαθητές του, αρνήθηκε να γράψει μία έκθεση που του ζητήθηκε με σοβινιστικό και αντιλαϊκό περιεχόμενο. Αντιλαμβανόμενος την αξία της οργανωμένης πάλης, αποφασίζει να οργανωθεί στη Νεολαία της ΕΔΑ. Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1960, έδωσε εξετάσεις και πέτυχε να εισαχθεί στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή. Τραγική λεπτομέρεια: ο Σωτήρης Πέτρουλας κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή με υποτροφία 12.000 δραχμών, η κρατική καταστολή όμως δεν τον άφησε να ολοκληρώσει τις σπουδές του...

Ο Σωτήρης Πέτρουλας εξελίχθηκε σε μεγάλο αριστερό αγωνιστή και στέλεχος του φοιτητικού κινήματος. Πρωτοστάτησε στους αγώνες για το 114 και το 15%. Μάλιστα, ήταν Ιούλιος του 1962 όταν ο ίδιος μαζί με άλλους αγωνιστές ύψωσε τη σημαία του 114 στο βράχο της Ακρόπολης, στο υπουργείο Βιομηχανίας και στο Πανεπιστήμιο. Η προσφορά του στο κίνημα εκτιμήθηκε από τους συναδέλφους του, οι οποίοι τον εξέλεξαν γραμματέα της οργάνωσης της Ανωτάτης Εμπορικής. Η πολιτική του δραστηριότητα και το θάρρος του να συγκρούεται με την τρομοκρατία που επικρατούσε στα Πανεπιστήμια (ιδίως με την παρακρατική ΕΚΟΦ) ενοχλούσε πολύ το κράτος της Δεξιάς. Γι' αυτό το λόγο αποβλήθηκε για ένα χρόνο από τη σχολή του.
Την ταραγμένη χρονιά του 1965, στις 21 Ιούλη, η ΕΦΕΕ κάλεσε τους φοιτητές σε συγκέντρωση στα Προπύλαια ενάντια στις αυθαιρεσίες του βασιλιά με κεντρικά συνθήματα "Να φύγει η αυλόδουλη κυβέρνηση", "Την κυβέρνηση εκλέγει ο λαός και όχι το παλάτι και οι αμερικανοί" κ.ά. Κατά τη διάρκεια της μαζικότατης διαδήλωσης, οι αστυνομικοί, κατόπιν εντολής του υπουργού δημόσιας τάξης, ναύαρχου Τούμπα, επιτέθηκαν στους διαδηλωτές με δακρυγόνα και ξυλοδαρμούς. Ο απολογισμός τραγικός: 200 τραυματίες, 258 συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων 28 μαθητές, και ένας νεκρός. Ο 23χρονος τότε Σωτήρης έπεσε νεκρός στη συμβολή των οδών Σταδίου και Λαδά, χτυπημένος από τη δολοφονική επίθεση της αστυνομίας.

Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, η αστυνομία αρνούνταν να παραδώσει τη σορό του Σωτήρη στην οικογένειά του, σε μία προσπάθεια η ταφή να γίνει μυστικά, πριν καν ανατείλει ο ήλιος, ώστε να αποσιωπηθεί η αλήθεια γύρω από τη δολοφονία του. Η επίσημη κρατική ιατροδικαστική εκδοχή έκανε λόγο για θάνατο από ασφυξία λόγω των δακρυγόνων που είχαν ρίξει οι κρατικές δυνάμεις καταστολής. Γιατί, όμως, υπήρχαν σχισίματα στο λαιμό του Σωτήρη, τα οποία βρήκαν οι δικοί του, όταν πήραν το πτώμα; Μήπως οι αστυνομικοί προσπάθησαν να καλύψουν ίχνη στραγγαλισμού του 23χρονου αγωνιστή; Εξάλλου, γιατί η διαπίστωση του θανάτου έγινε από αστυνομικούς, ντυμένους με στολές γιατρών; Και γιατί δεν επετράπη στην οικογένεια του Σωτήρη να πραγματοποιήσει με δικά της έξοδα νεκροψία; Και είναι αλήθεια αυτό που η ίδια η μητέρα του Σωτήρη αποκάλυψε, ότι δηλαδή η εκταφή της σορού απέδειξε πως το κρανίο του είχε δεχθεί ραφή από χειρουργική επέμβαση; Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα. Ή μήπως όχι; ...

Η κηδεία του Σωτήρη στις 23 Ιουλίου εξελίχθηκε στην πιο ηχηρή διαδήλωση ενάντια στο παλάτι, σε μια διαδήλωση οργής 500.000 ανθρώπων, που ακολουθούν τη σορό του από το σπίτι της οικογένειας στον Κολωνό, ενώ ακούγεται το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη που γράφτηκε ειδικά γι' αυτόν. Εκδηλώσεις για να τιμηθεί η μνήμη του έγιναν και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδας με εντυπωσιακή συμμετοχή του κόσμου.

Ο Σωτήρης ήταν ένας μεγάλος αγωνιστής της αριστεράς, που πάλευε για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς φτώχεια και χωρίς αποκλεισμούς, για μια κοινωνία ελεύθερη και δημοκρατική. Ήταν ένας φοιτητής που δολοφονήθηκε σε μία διαδήλωση, ενώ πάλευε να κάνει τα οράματά του πραγματικότητα. Θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας. Το μήνυμα της θυσίας του, ένα μήνυμα αντίστασης που μας παίρνει το φόβο, μας εμψυχώνει, μας εμπνέει, μας οδηγεί.
*left.gr

                       20 Ιουλίου 1974: Η Τουρκία εισβάλλει στην Κύπρο

Το εγκληματικό πραξικόπημα της χούντας στην Κύπρο άνοιξε το δρόμο για την εισβολή της Τουρκίας. Η Αγκυρα από καιρό περίμενε μια τέτοια ευκαιρία για να βάλει μπροστά τα σχέδια της διχοτόμησης. Η απόφαση για την εισβολή λαμβάνεται το βράδυ της 15ης Ιούλη 1974, κατ’ αρχήν, από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας και, στη συνέχεια, από το υπουργικό συμβούλιο. Η επιχείρηση παίρνει την κωδική ονομασία «Αττίλας 1» και ορίζεται για το βράδυ της 19ης προς 20ή Ιούλη.

Στις 17 του μηνός, ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ μεταβαίνει στο Λονδίνο, κατόπιν προσκλήσεως του Βρετανού πρωθυπουργού Χάρ. Ουίλσον. Στη συνάντησή τους, ο Ετσεβίτ προτείνει στους Βρετανούς να επέμβουν από κοινού ως εγγυήτριες δυνάμεις. Την άλλη μέρα, στην τουρκική πρεσβεία στο Λονδίνο, ο Ετσεβίτ συναντά τον Αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο. Μετά τη συνάντηση, ο Σίσκο αναλαμβάνει να μεταφέρει στη χούντα της Αθήνας τους όρους της Τουρκίας, δηλαδή την εγκατάσταση τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο για «αποκατάσταση της ισορροπίας».

Στις 19 Ιουλίου, διεξάγεται η κρίσιμη έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Σοβιετική Ενωση προτείνει ψήφισμα για την καταδίκη του πραξικοπήματος, αλλά προσκρούει στο βέτο των ΗΠΑ, που ήθελαν για ευνόητους λόγους να παραμείνει το θέμα στα ΝΑΤΟικά πλαίσια.

Η εισβολή

Τα ξημερώματα της 20ής Ιούλη, οι κάτοικοι της Λευκωσίας ξυπνούν από το θόρυβο των αεροπλάνων και στο πρώτο φως βλέπουν να πέφτουν κατά κύματα οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές. Πέφτουν οι πρώτοι πυροβολισμοί και οι εγκαταστάσεις της Εθνοφρουράς βομβαρδίζονται με ναπάλμ. Στις 6.30 π.μ., οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάζονται στην παραλία της Κυρήνειας.

Στις 5 το απόγευμα, η τουρκική απόβαση έχει ολοκληρωθεί, η αντίσταση που συνάντησαν ήταν μηδαμινή. Μόνον προς το απόγευμα οι ελληνικές και οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις ανασυντάσσονται και προχωρούν σε κάποιες επιθετικές ενέργειες. Οσο περνάει η ώρα, οι μάχες γίνονται σκληρότερες, καθώς οι ελληνικές δυνάμεις γνωρίζουν ότι έχουν ελάχιστα χρονικά περιθώρια, μέχρι το επόμενο αποβατικό κύμα.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με το υπ’ αριθμόν 353 ψήφισμά του, καταδικάζει την τουρκική εισβολή και ζητεί την απομάκρυνση όλων των ξένων στρατευμάτων. Το ψήφισμα είναι ομόφωνο, αλλά ο Ετσεβίτ γνωρίζει ότι έχει την υποστήριξη των Αμερικανών και διατάσσει τον απηνή βομβαρδισμό, αδιακρίτως, στρατιωτικών στόχων και αμάχων. Η επιχείρηση ονομάστηκε «Βροχή θανάτου» και ξεκίνησε από το πρωί της 21ης Ιούλη.

Ο τουρκικός στρατός εντός τριών ημερών κατέλαβε την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν.

Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους.

Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε την επιχείρηση «Αττίλας ΙΙ».

Η Τουρκία κατέλαβε το 36,2% της Κύπρου, εκτοπίζοντας 150.000 Ελληνοκυπρίους και προκαλώντας απώλειες της τάξεως των 4.500-6.000 σε στρατιώτες και άμαχους (νεκροί και τραυματίες) αλλά και πάνω από 2.000 αγνοούμενους.

Ένα χρόνο αργότερα, 60.000 περίπου Τουρκοκύπριοι, μετακινήθηκαν από τις ελεύθερες νότιες περιοχές, στις ελεγχόμενες από τις τουρκικές δυνάμεις βόρειες περιοχές.

Τα ιμπεριαλιστικά σχέδια που οδήγησαν στην κατοχή

Της Τουρκικής εισβολής είχαν προηγηθεί χοντρά παζάρια και παιχνίδια μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων. Αρχικά οι συμφωνίες Ζυρίχης (1959) και Λονδίνου (1960). Οι συγκεκριμένες συμφωνίες έθεταν την «ανεξάρτητη» υποτίθεται Κύπρο κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη των 3 «εγγυητριών δυνάμεων». Η Μεγάλη Βρετανία διατηρούσε, σε μεγάλο τμήμα του εδάφους, βάσεις στο νησί. Η Τουρκία και η Ελλάδα διατηρούσαν στρατιωτικές δυνάμεις, την ΤΟΥΡΔΥΚ και την ΕΛΔΥΚ, αντίστοιχα. Εξάλλου, η διοικητική διαίρεση που προβλεπόταν και από το Σύνταγμα της Κύπρου καθώς και το δικαίωμα «βέτο» που είχε ο Τουρκοκύπριος αντιπρόεδρος, εμπόδιζαν την κυπριακή κυβέρνηση να λειτουργήσει ως κυβέρνηση ενιαίου κράτους.

Οπως ήταν επόμενο, τέσσερα χρόνια αργότερα, οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου κατέρρευσαν και άρχισαν ένοπλες συγκρούσεις, ενώ το 1964 χαράχτηκε από τους Βρετανούς στο νησί η «πράσινη γραμμή», που αποτέλεσε το φυσικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων (ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής). Ακολούθησε η μεσολάβηση των ΗΠΑ με το «σχέδιο Ατσεσον», που προέβλεπε ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ίδρυση τριών τουρκικών καντονιών, την εγκατάσταση τουρκικής βάσης στην Κύπρο και την παραχώρηση στην Τουρκία ενός μικρού ελληνικού νησιού. Με άλλα λόγια, το σχέδιο είχε ως τίτλο την ένωση και ως περιεχόμενο τη διχοτόμηση.

Συγκεκριμένα έπεισαν την Αθήνα – που γι’ αυτό το λόγο έστειλε τον υπουργό Αμυνας Π. Γαρουφαλιά στις 20/8/1964 στη Λευκωσία – να προωθήσει σε συνεργασία με την κυπριακή κυβέρνηση την πραξικοπηματική ένωση Κύπρου – Ελλάδας. (Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη Χούντα», τόμος Ε’, στο ίδιο, σελ. 56-62 κ. ά.). Οι ΗΠΑ ουσιαστικά επιδίωκαν να γίνει στην Κύπρο η τουρκική εισβολή, που έγινε το 1974, δέκα χρόνια νωρίτερα.

«Σ’ όλο το επόμενο διάστημα, μέχρι την επιβολή της χούντας, η πολιτική των Αμερικανών συνεχίστηκε στο ίδιο πλαίσιο αποδιεθνοποίησης – ΝΑΤΟποίησης του Κυπριακού, χωρίς φυσικά να υπάρξουν αντιδράσεις από τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις. Στο διάστημα όμως της 7χρονης Δικτατορίας φαίνεται πως οι Ηνωμένες Πολιτείες προετοιμάζουν πυρετωδώς τη λύση της δυναμικής διχοτόμησης και για το λόγο αυτό παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα. Για παράδειγμα φροντίζουν να αποχωρήσει η ελληνική μεραρχία από τη Μεγαλόνησο ούτως ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο το ενδεχόμενο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου – που θα τίναζε στον αέρα τη Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ – ύστερα από μια στρατιωτική τουρκική εισβολή στο νησί. Θυμίζουμε δε ότι η αποχώρηση της μεραρχίας πραγματοποιήθηκε ύστερα από την επιχείρηση του Κοφίνου, που πολλοί τη θεωρούν σαν προβοκάτσια στημένη από τη Χούντα και τους Αμερικανούς, με σκοπό να προκαλέσει την τουρκική αντίδραση ώστε να αποσυρθούν από το νησί οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η εν λόγω άποψη κυριάρχησε στις συζητήσεις που έγιναν σε επίπεδο αρχηγών στην Ελληνική Βουλή, το Φλεβάρη του 1986, σχετικά με το άνοιγμα του φακέλου της Κύπρου και ενισχύθηκε από τις καταθέσεις του Κ. Κόλλια και Γ. Παπαδόπουλου στην ανακριτική κοινοβουλευτική επιτροπή» (Κ. Κάππου: «Εγκλημα εναντίον της Κύπρου», εκδόσεις «Γνώσεις», σελ. 41-47).

Το αμερικανόπνευστο πραξικόπημα ανατροπής της κυβέρνησης Μακαρίου στην Κύπρο που εκδηλώθηκε στις 15 Ιούλη 1974 ήταν η τελευταία πράξη του δράματος για τον Κυπριακό λαό. Ηταν μια ενέργεια για την οποία ο δικτάτορας Ιωαννίδης – και όχι μόνον αυτός – είχε πάρει την έγκριση και την ενθάρρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών. Η εισβολή και τελικά η συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου από τους Τούρκους πραγματοποιήθηκε με τις ευλογίες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ και αφού πρώτα άνοιξε δρόμο το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας και της ΕΟΚΑ Β’ σε βάρος της κυπριακής κυβέρνησης Μακάριου.

*imerodromos

Το ολοκαύτωμα της Βλαχέρνας. 19 Ιουλίου 1944

Ήταν το καλοκαίρι του 1944 οι Γερμανοί έχαναν τον πόλεμο και η λύσσα τους, τους οδήγησε σε όλη την Ελλάδα στη διάπραξη φρικαλεοτήτων. Η Αρκαδία πλήρωσε όπως και άλλες περιοχές της χώρας, το τίμημά της στον αιματοβαμμένο αγώνα για την απελευθέρωση.

Οι Γερμανοί επέδραμαν στο Λεβίδι, στη Βλαχέρνα, στην Καμενίτσα, στην Παναγίτσα, πυρπόλησαν σπίτια και δολοφόνησαν αμάχους.

Στις 18 Ιουλίου 1944 έκαναν νέα επιδρομή στη Βλαχέρνα με «στόχο» τους, γυναίκες που επιχειρούσαν να διαφύγουν. Ακολούθως επέστρεψαν στο Λεβίδι.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας διμοιρία του ΕΛΑΣ κατέβηκε από το βουνό και τους έστησε ενέδρα.

Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ, έχοντας εντολή να χτυπήσουν για παρενόχληση, το έπραξαν με επίθεση σε προπορευόμενο τμήμα γερμανικής φάλαγγας. Ακολούθως οι Γερμανοί κύκλωσαν το Λεβίδι και το έκαψαν. Η ενέδρα του ΕΛΑΣ ήταν κοντά στη Βλαχέρνα και οι Γερμανοί έκαψαν και τη Βλαχέρνα.

Μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της είχε ήδη αναζητήσει καταφύγιο στα βουνά και έβλεπε τους καπνούς από τις πυρπολήσεις των σπιτιών της Βλαχέρνας, έτσι γλίτωσαν αρκετές ζωές. Ήταν 19 Ιουλίου 1944.

Ακολούθησε δύο ημέρες μετά, νέα ενέδρα του ΕΛΑΣ που χτύπησε Γερμανούς που έρχονταν από το Λεβίδι και τους προξένησε μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, ενώ στα χέρια των ανταρτών έπεσε και αρκετό υλικό.

BLAXERNA-KANDANOS-8Συνολικά στην κατοχική περίοδο η Βλαχέρνα είχε τις εξής απώλειες:

Από μάχιμους τους: Ντίνο Κολλίντζα, καπετάν Κολοκοτρώνη, Δ/τή του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Βερμίου, Γιώργη Καρούντζο, αντάρτη του ΕΛΑΣ, Γιάννη Πανούση, Γραμματέα της ΕΠΟΝ Τρίπολης, Βαγγέλη Λολώνη, αντάρτη του ΕΛΑΣ.

Από αμάχους τους: Θοδωρή Κουτσούγερα, Τάση Κουτσούγερα, Γιώργη Κουτσούγερα, Βασίλη Κουτσούγερα, Αριστείδη Αποστολόπουλο, Τρύφωνα Κατσούλη, Δημήτρη Λολώνη, Φώτη Κουνέλη, Αναστάσιο Τζιώλα.

Από το 2005 η Βλαχέρνα αδελφοποιήθηκε με τη μαρτυρική Κάντανο της

*ΕΡΤ

                                         Απεβίωσε  η Άρια Κλάρα- Μαϊντά

 Απεβίωσε σήμερα, 18 Ιουλίου 2019 η Άρια Κλάρα- Μαϊντά, του Άρη Βελουχιώτη και μεγαλύτερη κόρη του αδελφού του, Μπάμπη Κλάρα. Η Άρια Κλάρα σπούδασε νομικά και ήταν δικηγόρος στο νομικό τμήμα της Αγροτικής Τράπεζας. Ήταν παντρεμένη με το γιατρό Δημήτρη Μαϊντά και είχε τρεις κόρες, την Κατερίνα, τη Τζένη και την Ισμήνη. Η ταφή θα γίνει σήμερα στις 3 το μεσημέρι στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Δημητρίου Κλάρα στο νεκροταφείο της Ξηριώτισσας στη Λαμία. Το Σωματείο "Φίλοι του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης" συλλυπείται θερμά τους οικείους της και αντί στεφάνου θα καταθέσει ένα συμβολικό ποσό στο Ορφανοτροφείο Θηλέων Λαμίας.

το Δ.Σ

                             Η αντίσταση κατά της χούντας στις ένοπλες δυνάμεις. 

45 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας και αποκατάσταση της Δημοκρατίας

Καθώς πλησιάζουμε στην 45η επέτειο από την πτώση της δικτατορίας της χούντας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, παρουσιάζουμε πτυχές της αντιδικτατορικής δράσης στον στρατό κατά την περίοδο της μαύρης επταετίας 1967-1974 από μέλη και στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, όπως αναδείχθηκαν σε ημερίδα του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ), μέσα από αφηγήσεις αξιωματικών ε.α., οι οποίοι εκείνη την περίοδο βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν, ή διώχθηκαν για τα δημοκρατικά τους φρονήματα.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το Μάϊο του 2018 στο χώρο του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της δικτατορίας χρησιμοποιήθηκε, ως έδρα της χουντικής ΚΥΠ και ως χώρος κράτησης, ανακρίσεων και βασανιστηρίων πολλών αγωνιστών.

Σιδηροδέσμιος ο Παναγούλης μετά την απόπειρα κατά του
δικτάτορα Παπαδόπουλου που είχε συνταράξει την υφήλιο

Σε όλη την περίοδο της δικτατορίας, παρότι οι δικτάτορες δεν έχαναν ευκαιρία ναυποστηρίζουν ότι, δήθεν, είχαν τον πλήρη έλεγχο και την «αποδοχή» του στρατεύματος, μεγάλα τμήματα του στρατού ξηράς, του ναυτικού και της αεροπορίας, δυσφορούσαν με την κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών. Πρόσωπα, γνωστά, όπως ο Αλέκος Παναγούλης και ο Σπύρος Μουστακλής, αλλά και αρκετοί άλλοι ανώνυμοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί υπέστησαν, ίσως, σκληρότερα βασανιστήρια ακόμη και από αντιστασιακούς πολίτες, ακριβώς επειδή ανέτρεπαν αυτή την ψευδή εικόνα «συναίνεσης» και «αποδοχής», που ήθελαν να προσδώσουν στο στράτευμα, οι δικτάτορες.

Ο αντιναύαρχος Κωνσταντίνος Γκορτζής
Ο αντιναύαρχος ε.α. του πολεμικού ναυτικού Κωνσταντίνος Γκορτζής, νεαρός τότε σημαιοφόρος (ανθυπολοχαγός) υπηρετούσε στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και χωρίς δεύτερη σκέψη ακολούθησε τον κυβερνήτη του Νίκο Παππά, ο οποίος κατηύθυνε το πολεμικό πλοίο προς την Ιταλία, όπου ο ίδιος και μέλη του πληρώματος ζήτησαν πολιτικό άσυλο.
Ο κ. Γκορτζής υπογράμμισε ότι το «Κίνημα του Ναυτικού» υπήρχε ήδη από το 1968 και παρότι δεν εκδηλώθηκε, πέτυχε μέσα από την ενέργεια του αντιτορπιλικού «Βέλος» να στείλει τα ηχηρά μηνύματα σε όλον τον κόσμο ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς των συνταγματαρχών.
«Ήμουν πλήρωμα στο αντιτορπιλικό “Βέλος” και ακολούθησα τον κυβερνήτη Νίκο Παππά, όταν ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία, στο πλαίσιο του Κινήματος του Ναυτικού» είπε ο κ. Γκορτζής και συνέχισε :
«Το Κίνημα του Ναυτικού οργανωνόταν από το 1968 μέχρι το 1972, γιατί έπρεπε να συντονιστούν πολλά πράγματα και να βρεθεί ο κατάλληλος χρόνος, ώστε όλοι οι μυημένοι να είναι σε καίριες θέσεις στα πλοία, ως κυβερνήτες, ύπαρχοι, μηχανικοί, κ.α. Πολλοί ρωτούν γιατί καθυστέρησε να εκδηλωθεί. Δεν εκδηλώθηκε, αλλά πέτυχε. Και πέτυχε, επειδή το αντιτορπιλικό “Βέλος” εκείνη την ημέρα, 22 Μαΐου 1973 ήταν εν πλω σε μια άσκηση του ΝΑΤΟ και ο αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς, πήρε την απόφαση του. Σκεπτόμενος, ότι εάν γυρνούσε πίσω -η χούντα μιλούσε ήδη για μια κίνηση “οπερέτα”, τριών, τεσσάρων αξιωματικών, ενώ ήταν όλο το ναυτικό- ίσως να μην είχε άλλη ευκαιρία. Συν, του ότι και στρατός και αεροπορία συμμετείχαν στο Κίνημα του Ναυτικού».

Ο ηρωικός αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς και το θρυλικό αντιτορπιλικό "Βέλλος"

«Αποφάσισε, λοιπόν, ο Νίκος Παππάς, να βγει έξω στην Ιταλία να ζητήσει πολιτικό άσυλο και μόλις το αποφάσισε αυτό, όλο το πλήρωμα ήθελε να τον ακολουθήσει. Γιατί ήταν ένας ηγέτης πραγματικός, στη θεωρία και στην πράξη. Και στη φωτιά να μας έλεγε να πέσουμε, θα πέφταμε. Ο ίδιος είπε, ότι δε θα παραδώσουμε το πλοίο στους Ιταλούς και ας βγουν δέκα, είκοσι μέλη του πληρώματος, να ακολουθήσουν χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις… Τριάντα, τον ακολουθήσαμε».
«Από εκεί και πέρα, μόλις βγήκαμε στην Ιταλία, πολλοί βρήκαν δουλειά στο εμπορικό ναυτικό, άλλοι σε διάφορες άλλες δουλειές. Μας βοήθησαν πάρα πολύ οι Ιταλοί και οι Έλληνες απόδημοι σε διάφορα μέρη του κόσμου. Εγώ προσωπικά, μαζί με δύο άλλους συμμαθητές μου, βρέθηκα στο Λονδίνο και εκεί σπουδάσαμε στον κλάδο που ήθελε ο καθένας, με μια υποτροφία του ΟΗΕ για τους …Σομαλούς πρόσφυγες…».
O K.Γκορτζής υπενθύμισε ότι μόλις έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ο πλοίαρχος και το πλήρωμα του «Βέλους» αποφάσισαν να επιστρέψουν και να υπηρετήσουν την πατρίδα, υφιστάμενοι ακόμη και τις πιθανές συνέπειες, καθώς ήδη είχαν απαγγελθεί βαριές κατηγορίες από τη χούντα σε βάρος τους. Χωρίς δεύτερη σκέψη, ακόμη και ως απλοί ναύτες. Κάτι που τελικώς δε συνέβη, επειδή στο μεταξύ κατέρρευσε η δικτατορία.
«Όταν έγινε η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, ο Παππάς και το πλήρωμα, αμέσως πήγαμε στην πρεσβεία και είπαμε ότι γυρνάμε πίσω, ανεξάρτητα από τις συνέπειες που θα έχουμε, για να επανδρώσουμε τα πλοία σαν απλοί ναύτες -γιατί μας είχαν αποτάξει, μας είχαν στερήσει τους βαθμούς, μας είχαν απαγγείλει κατηγορίες, τρεις εκ των οποίων ήταν “εις θάνατον” τουλάχιστον. Το δέχθηκε ο Μπονάνος κι ώσπου να γίνουν όλες οι διαδικασίες γιατί έπρεπε να επικυρωθούν τα διαβατήρια μας από την πρεσβεία για να πάμε πίσω, γυρίσαμε τη δεύτερη μέρα μετά τον Καραμανλή. Είχε έρθει ήδη η μεταπολίτευση».
«Από εκεί και πέρα, στη μεταπολίτευση, μετά από έναν μήνα βρεθήκαμε στο ναυτικό, σταδιοδρομήσαμε όσοι από μας συνέχισαν στο ναυτικό και σήμερα αναρωτιόμαστε εάν είμαστε ευχαριστημένοι από την ποιότητα της σημερινής δημοκρατίας. Ανεξαρτήτως, αν κάποιοι ιδιοτελείς, απαξιώνουν τους όποιους αγώνες, οι αγώνες αυτοί πρέπει να προβάλλονται και να υπενθυμίζονται ως σύμβολα στην αιώνια διαπάλη του καλού και του κακού» συμπλήρωσε.

Ο Αντιστράτηγος και αργότερα βουλευτής της Ν.Δ. Άγγελος Πνευματικός
Ο επίτιμος αντιστράτηγος και πρώην βουλευτής της ΝΔ, Άγγελος Πνευματικός, υπηρετούσε ως αξιωματικός στο Β’ Σώμα Στρατού στη Βέροια, όταν εκδηλώθηκε η δικτατορία. ‘Αρχισε να δραστηριοποιείται και να συντονίζει τη δράση του και με άλλους κι όταν αποκαλύφθηκαν οι ενέργειες του, υπέστη από τα όργανα του καθεστώτος, διώξεις, φυλάκιση και σκληρά βασανιστήρια.

Άγγελος Πνευματικός
«Αυτό που πείραξε πιο πολύ τη χούντα, σε ότι αφορά εμένα, ήταν ότι ήμουν από τους πρώτους αξιωματικούς που αντέδρασαν και έπεφτε ο μύθος ότι ο στρατός στηρίζει τη δικτατορία. Με βασάνισαν πάρα πολύ σκληρά….» είπε ο κ. Πνευματικός και συνέχισε:
«Το παράπονο μου είναι ένα. Ότι με βασάνισαν συμμαθητές μου της Σχολής Ευελπίδων. Με βασάνισαν συμμαθητές μου της Σχολής Πολέμου…»
Ο κ. Πνευματικός αφηγήθηκε με ποιόν τρόπο εκδηλώθηκε και μορφοποιήθηκε η αντίδραση του κατά της χούντας, πώς αποκαλύφθηκε, καθώς και τα βασανιστήρια που υπέστη για την αντιστασιακή του δράση.
«Όταν έγινε το πραξικόπημα ήμασταν μέσα στο γραφείο, δεν είχαμε καμία πληροφόρηση, το πληροφορηθήκαμε από το ραδιόφωνο και αυτό ήταν και μια αιτία που δεν αντιδράσαμε αμέσως. Υπεστήκαμε, αλλά δεν αποδεχθήκαμε το πραξικόπημα, όχι μόνο εγώ, αλλά οι περισσότεροι αξιωματικοί».
«Η φήμη, η οποία κυκλοφόρησε στη συνέχεια ότι αξιωματικοί στήριζαν το δικτάτορα, είναι ψευδής. Αποδεικνύεται και από τη δράση τη δική μου και των περίπου τριακοσίων αξιωματικών, οι οποίοι συντάχθηκαν με την “Ένωση Εθνικής Σωτηρίας”, όπως επίσης και με το “Κίνημα του Ναυτικού”, που απέδειξε και στο εξωτερικό ότι οι δικτάτορες ήταν μόνοι, μέσα στον κάμπο, χωρίς τη στήριξη ούτε του στρατού, ούτε του ναυτικού, ούτε της αεροπορίας».
Ο κ. Πνευματικός πολύ νωρίς μετά τον πρώτο αιφνιδιασμό ξεκίνησε να δραστηριοποιείται, αξιοποιώντας τη δυσφορία που επικρατούσε σε μέλη του στρατεύματος για τη δικτατορία. Μάλιστα, μια πρώτη εικόνα διαμόρφωσε, επισκεπτόμενος δύο μέρες μετά το πραξικόπημα, ένα ακριτικό φυλάκιο στο Μπέλες.
«Διαπίστωσα, ότι οι δικτάτορες ήταν άνθρωποι, οι οποίοι σκόπευαν, μόνο να καταλάβουν την εξουσία. Εκεί άρχισα μια αντίδραση, η αντίδραση συνεχίστηκε και όπως είπα προηγουμένως συντάχθηκαν μαζί μας γύρω στους τριακόσιους αξιωματικούς και περίπου διακόσιοι πολίτες».
«Εγώ διώχθηκα από το στρατό με το “Κίνημα του Βασιλιά”. Εδώ, υπάρχει μια αντίφαση. Διότι ενώ πράγματι είχα εντολή να καταλάβω τον ραδιοφωνικό σταθμό, αυτή η εντολή δε μου είχε κοινοποιηθεί. Δεν ήξερα τίποτε. Με είχαν εντάξει μέσα στα σχέδια τους, αλλά δεν ενημέρωσαν, αυτό ήταν και το παράπονο μου ότι δεν με ειδοποίησαν. Και την 21η Απριλίου ήμουν στο Β’ΣΣ στο γραφείο μου. Όταν κατελήφθη η Σχολή Πολέμου από τους δικτάτορες μετά το “Κίνημα του Βασιλιά” βρήκαν τα χαρτιά τους, μεταξύ αυτών, ότι εγώ είχα τη συγκεκριμένη αποστολή και με απέταξαν».
«Η απόταξη μου, πάρα πολύ χρόνο με απασχόλησε, γιατί έγινε. Διότι, την οργάνωση που είχα δεν την αποκάλυψαν. Δεν προδόθηκε, παρά μόνο μετά τη σύλληψη μου. Το έμαθα δύο χρόνια μετά, μέσα στη φυλακή…».

Από την εκδήλωση του ΣΦΕΑ για την Αντίσταση στις Ένοπλες Δυνάμεις
«Ενώ έκανα αντίσταση, δε με διώξανε από το στρατό για την αντίσταση, με διώξανε για ανύπαρκτη αιτία και με συνέλαβαν για την αντίσταση, όταν με πρόδωσε κάποιος από τους συνεργάτες μου… Με ρώτησε: “Η κίνηση του βασιλιά είναι αυτή που ετοιμάζουμε εμείς;” Του λέω όχι. Μου αποκρίνεται: “Εδώ, δεν πέτυχε ο βασιλιάς θα πετύχουμε εμείς;”. Και πήγε και με πρόδωσε… Με έπιασαν ανήμερα 25ης Μαρτίου, ιδιώτη, στην Αθήνα».
Ακολούθησαν δίκες, φυλάκιση και βασανιστήρια. Οι βασανιστές του μετήλθαν στυγνές μεθόδους για να «κάμψουν» το ηθικό του.
«Δικάστηκα στο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, έξι και μισό χρόνια φυλακής. Και δύο φορές στην Αθήνα κεκλεισμένων των θυρών για περιύβριση αρχής. Έστειλα δύο υβριστικά γράμματα στον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Καταδικάστηκα σε τρία χρόνια φυλακή για το καθένα. Κατά συγχώνευση έγιναν δώδεκα χρόνια και έμεινα στη φυλακή έξι χρόνια».
Με βασάνισαν πολύ σκληρά. Εκτός των άλλων βασανιστηρίων, φάλαγγες, κλπ, με θάψανε σε έναν λάκκο ζωντανό, έχασα τις αισθήσεις μου και όταν ξύπνησα, ήταν νύχτα, ήμουν στο αναρρωτήριο. Έριξαν σκυλιά στο κελί μου να με φάνε. Τα έδερναν έξω, για να τα αγριέψουν, ήταν ιδρωμένα. ‘Ανοιξα τα χέρια μου, τα αγκάλιασα. ‘Απλωσαν τα πόδια δεξιά και αριστερά, ηρέμησαν και με γλύφανε. Και γράφω στα απομνημονεύματα μου: «Τα σκυλιά γίνανε άνθρωποι και οι άνθρωποι έγιναν κτήνη».
Ο κ. Πνευματικός μίλησε στην εκδήλωση του ΣΦΕΑ (1967-74) για τη δράση του και έστειλε και ένα μήνυμα σε συναγωνιστές του και σε παρευρισκόμενους πολίτες που επίσης αγωνίστηκαν ενάντια στη δικτατορία.
«Ήρθα να τιμήσω όσους αγωνίστηκαν για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Να δω και ορισμένους φίλους που γνώρισα στη φυλακή. Δεν έχουμε όλοι τα ίδια φρονήματα, τις ίδιες ιδέες. Αλλά για μένα δεν υπάρχει πρόβλημα. Για μένα είναι αγωνιστής, φίλος, αυτός που αγωνίζεται για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Στον αγώνα αυτό, είμαστε αδέλφια».

Ο υποναύαρχος Γιάννης Ντουνιαδάκης
Ο υποναύαρχος ε.α. του πολεμικού ναυτικού Γιάννης Ντουνιαδάκης παρέστη, μεταξύ άλλων, στην εκδήλωση για να τιμήσει τους παλαιότερους συναδέλφους του αξιωματικούς που συμμετείχαν σε αντιστασιακές δράσεις κατά της δικτατορίας. Και ο ίδιος θυμάται εκείνη την εποχή, ως δόκιμος τότε, στο πολεμικό ναυτικό.
«Εγώ, συγκεκριμένα, ήμουν στη σχολή το 1972, λίγους μήνες αφότου είχε αποφοιτήσει η σειρά του κ. Γκορτζή, του μετέπειτα μέλους του πληρώματος του «Βέλους». Θυμάμαι, ότι στα εκπαιδευτικά ταξίδια που κάναμε κυρίως είχαμε κάποιες ενδείξεις, υπήρχαν μηνύματα από την αντίσταση. Όταν ήμουν σε εκπαιδευτικό ταξίδι στο Σαν Ραφαέλ, η ομάδα Παππά, του «Βέλους» – που είχε ήδη εγκατασταθεί στην Ευρώπη, είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ιταλία – είχε προσπαθήσει να προσεταιριστεί και τα δύο εκπαιδευτικά πλοία, με τα οποία είχαμε πάει εμείς, ως δόκιμοι τότε, εκπαιδευτικό ταξίδι».

Στην αρχή της εκδήλωσης μίλησε ο ιστορικός υπεύθυνος Αρχείων Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος, περιγράφοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώθηκαν κινήσεις, ή δράσεις αντίστασης μέσα στο στράτευμα στη διάρκεια της δικτατορίας.
Γραπτό μήνυμα, το οποίο διαβάστηκε στο κοινό, έστειλε η Χριστίνα Μουστακλή, η χήρα του Σπύρου Μουστακλή, υπενθυμίζοντας τις ευθύνες των δικτατόρων για την κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών και για την «τραγωδία της Κύπρου», αλλά και τον ηρωικό αγώνα του συζύγου της και άλλων δημοκρατικών αξιωματικών, οι οποίοι όρθωσαν το ανάστημα τους στη δικτατορία.

http://farosthermaikou.blogspot.com
Αναρτήθηκε από Σπύρος Κουζινόπουλος