Το Δ.Σ σας εύχεται Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά
Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2019
Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019
77 χρόνια από την περίφημη μάχη του “Μικρού Χωριού” ( Δεκέμβρης 1942) - To δόλιο το Μικρό Χωριό και πάλι ανταριάζει-
Συντάκτης:
Mηνάς Λάγγαρης
Mηνάς Λάγγαρης
To κακοτράχαλο ορεινό οδικό δίκτυο αποδείχτηκε ο χειρότερος εχθρός των ιταλικών οχημάτων.
Για μια τέτοια επιχείρηση εκκαθάρισης (rastrellamento), που πήρε και το κωδικό όνομα «Operazioni K», ξεκίνησαν, στις 3 Δεκεμβρίου 1942, από τις βάσεις εκκίνησής τους, διάφορες ενισχυμένες φάλαγγες που έφεραν τα ονόματα των διοικητών τους (Brancaccio, Valentino, Crocella, Piras και Bottini). Οι φάλαγγες ανήκουν σε τρεις διαφορετικές μεραρχίες που έχουν σκοπό να περικυκλώσουν την Ευρυτανία από Βορρά (Modena), από βορειοανατολικά (Pinerolo) και από δυτικά-νοτιοδυτικά (Casale).
Ο κρότος της ανατίναξης του Γοργοπόταμου είναι τόσο ηχηρός που αναγκάζει την Ανώτατη Διοίκηση του Regio Esercito να λάβει δραστικά μέτρα. Οι πληροφορίες μιλούν για ομάδες ανταρτών που αλωνίζουν στην περιοχή και μάλιστα για ομάδες που έδρασαν στον Γοργοπόταμο. Ετσι η παραδειγματική εξόντωσή τους κρίνεται επιτακτική.
Τη διεύθυνση της επιχείρησης αναλαμβάνει από το Αγρίνιο ο στρατηγός Mario Maggiani της Casale, έξαλλου η Αιτωλοακαρνανία, μεγάλα κομμάτια της Ευρυτανίας, της Φωκίδας, ώς και η Αράχοβα αποτελούν την «επικράτειά» του.
Στο άρθρο αυτό θα παρακολουθήσουμε την πορεία και ιδίως τη δράση της φάλαγγας Bottini, που δυναμικά εξορμά από τη μεγάλη βάση της Casale στον Αγιο Βλάσιο Τριχωνίδας.
O συνταγματάρχης Armando Bottini είναι ο διοικητής του 12ου Συντάγματος. Τη φάλαγγα που φέρει το όνομά του αποτελούν δύο ισχυρά τμήματα. Το πρώτο είναι το ΙΙ/12 τάγμα ενισχυμένο με διμοιρία όλμων των 81mm και μια «ομάδα» 2 πυροβόλων των 47/32.
Το δεύτερο, υπό τη διοίκηση του 1o Seniore [1] Consonni, αποτελείται από 2 λόχους του ΧΧΧVI τάγματος Μελανοχιτώνων, 2 λόχους του Ι/11 τάγματος, διμοιρία πολυβόλων και διμοιρία όλμων των 81mm. Συνολική δύναμη όλης της φάλαγγας, 45 αξιωματικοί και 970 οπλίτες με 274 υποζύγια.
Για μια τέτοια επιχείρηση εκκαθάρισης (rastrellamento), που πήρε και το κωδικό όνομα «Operazioni K», ξεκίνησαν, στις 3 Δεκεμβρίου 1942, από τις βάσεις εκκίνησής τους, διάφορες ενισχυμένες φάλαγγες που έφεραν τα ονόματα των διοικητών τους (Brancaccio, Valentino, Crocella, Piras και Bottini). Οι φάλαγγες ανήκουν σε τρεις διαφορετικές μεραρχίες που έχουν σκοπό να περικυκλώσουν την Ευρυτανία από Βορρά (Modena), από βορειοανατολικά (Pinerolo) και από δυτικά-νοτιοδυτικά (Casale).
Ο κρότος της ανατίναξης του Γοργοπόταμου είναι τόσο ηχηρός που αναγκάζει την Ανώτατη Διοίκηση του Regio Esercito να λάβει δραστικά μέτρα. Οι πληροφορίες μιλούν για ομάδες ανταρτών που αλωνίζουν στην περιοχή και μάλιστα για ομάδες που έδρασαν στον Γοργοπόταμο. Ετσι η παραδειγματική εξόντωσή τους κρίνεται επιτακτική.
Τη διεύθυνση της επιχείρησης αναλαμβάνει από το Αγρίνιο ο στρατηγός Mario Maggiani της Casale, έξαλλου η Αιτωλοακαρνανία, μεγάλα κομμάτια της Ευρυτανίας, της Φωκίδας, ώς και η Αράχοβα αποτελούν την «επικράτειά» του.
Στο άρθρο αυτό θα παρακολουθήσουμε την πορεία και ιδίως τη δράση της φάλαγγας Bottini, που δυναμικά εξορμά από τη μεγάλη βάση της Casale στον Αγιο Βλάσιο Τριχωνίδας.
O συνταγματάρχης Armando Bottini είναι ο διοικητής του 12ου Συντάγματος. Τη φάλαγγα που φέρει το όνομά του αποτελούν δύο ισχυρά τμήματα. Το πρώτο είναι το ΙΙ/12 τάγμα ενισχυμένο με διμοιρία όλμων των 81mm και μια «ομάδα» 2 πυροβόλων των 47/32.
Το δεύτερο, υπό τη διοίκηση του 1o Seniore [1] Consonni, αποτελείται από 2 λόχους του ΧΧΧVI τάγματος Μελανοχιτώνων, 2 λόχους του Ι/11 τάγματος, διμοιρία πολυβόλων και διμοιρία όλμων των 81mm. Συνολική δύναμη όλης της φάλαγγας, 45 αξιωματικοί και 970 οπλίτες με 274 υποζύγια.
Η διαδρομή που θα ακολουθήσουν έχει ως εξής: Αγιος Βλάσιος-Επισκοπή-Κεράσοβο και στις 5 Δεκεμβρίου πλησιάζοντας 2 χλμ. έξω από τη Χρύσω θα πάρουν την πρώτη γεύση από το αντάρτικο ντουφέκι. Ο καπετάν Ερμής (Βασίλης Πριόβολος) του Αρχηγείου Ευρυτανίας, με περιπετειώδη τρόπο και με μόνο 28 αντάρτες, θα ξεφύγει από τον ιταλικό κλοιό και θα πιάσει πρώτος τα στενά της Σουίλας, στην είσοδο του χωριού.
Ετσι όταν οι προφυλακές της φάλαγγας πλησιάσουν, δέχονται έναν καταιγισμό πυρών και υποχωρούν αφήνοντας πίσω τους 2 νεκρούς και 11 τραυματίες. Στις 6 Δεκεμβρίου οι Ιταλοί θα παραμείνουν έξω από τη Χρύσω και θα εκτελέσουν 2 ομήρους και 5 συλληφθέντες αντάρτες. Τελικά, στις 7 Δεκεμβρίου, με χίλιες προφυλάξεις, θα εισέλθουν στο ερημωμένο χωριό και θα το πυρπολήσουν.
Στις 8 Δεκεμβρίου η φάλαγγα θα συνεχίσει την πορεία της και θα φτάσει στο Μύρισι. Την επομένη στην Παραμερίτα και στις 10 Δεκεμβρίου θα μπει στα ερημωμένα Αγραφα που θα παραδοθούν και αυτά στις φλόγες.
Μία μέρα μετά θα επιστρέψει στη Χρύσω, από εκεί μέσω Βίνιανης στις 13 Δεκεμβρίου, στις 4 το απόγευμα, θα μπει στο Καρπενήσι για ανασυγκρότηση και ξεκούραση.
Την ημέρα που η Χρύσω πυρπολούνταν, μια άλλη φάλαγγα (γύρω στους 200 αντάρτες) με επικεφαλής της τον Αρη και τον νεοφερμένο από την Αθήνα Λευτεριά (Βαγγέλη Παπαδάκη) έμπαινε στην παλαιά Γιαννιτσού Φθιώτιδας. Την αποτελούσαν, σε ένα σώμα, αυτά που σύντομα θα ονομάζονταν Αρχηγεία Φθιώτιδας και Παρνασσίδας.
Στην είσοδο του χωριού, με τον καπετάνιο τους Νάκο Μπελή να στρίβει φιλάρεσκα τα τσιγκελωτά του μουστάκια, θα τους υποδεχτούν εντυπωσιακά οι αντάρτες του Αρχηγείου Δομοκού (περίπου 130), παραταγμένοι σε διπλή σειρά, ντυμένοι σχεδόν ομοιόμορφα φορώντας αντί για δίκοχο μαύρα γούνινα καλπάκια, λάφυρα από τους «Λεγεωνάριους του Πριγκιπάτου» [2] , που με μεγάλη επιτυχία εξόντωσαν.
Η ατμόσφαιρα είναι πανηγυρική. Πριν από τρεις μήνες, όταν ο Αρης «κατηφόρισε» προς την Γκιόνα είχε μια ντουζίνα μόνο αντάρτες, ενώ ο Μπελής δεν είχε ούτε δέκα.
Η ικανοποίηση είναι διάχυτη και οι μπαρουτοκαπνισμένοι νικητές του Γοργοπόταμου μαζί με τους ενθουσιώδεις Δομοκίτες θα ξεκινήσουν, την επομένη, για την Ευρυτανία.
Το σχεδιάγραμμα είναι τροποποίηση με εμπλουτισμό στοιχείων του γράφοντος και βασίζεται σε αρχικό σχέδιο του Κώστα Ευθυμίου | Πηγή: Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito.
Η πορεία τους είναι: Νέα Γιαννιτσού-Τσούκα-Σπερχειός-Φτέρη-Γαρδίκι Ομιλαίων. Στη διάρκειά της ο αριθμός τους διαρκώς αυξάνει από νέες κατατάξεις με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτήν του παπά Κώστα Τζεβελέκα από την Κολοκυθιά, του ηρωικού Παπακουμπούρα.
Στο Γαρδίκι, στις 14 Δεκεμβρίου, θα γίνει η γενική συνέλευση σχεδόν 400 ανταρτών. Θα εκλεγεί 5μελές αρχηγείο, ένα 15μελές συντονιστικό όργανο και θα αποφασιστεί η καταδίωξη της ομάδας των λιποτακτών Γκέκα-Βάρδα καθώς και η «περιοδεία» των ανταρτών στην Ηπειρο για να συναντήσουν τον Ζέρβα.
Η πορεία θα συνεχιστεί προς Πουγκάκια (πτώση από το άλογο και αιμόπτυση του Αρη)-Κρίκελλο (απότιση φόρου τιμής στον δάσκαλο Σαξώνη) και στις 17 θα στρατοπεδεύσουν στο Μικρό Χωριό.
Το σκεπασμένο από πυκνή ομίχλη κρύο πρωινό της 18ης Δεκεμβρίου θα βρει τη Φάλαγγα Consonni [3] , στις 8 ακριβώς, να εξορμά προς την κατεύθυνση του Προυσού για να «χτενίσει», σύμφωνα με τον προγραμματισμό της επιχείρησης, και τη συγκεκριμένη περιοχή.
Από την άλλη μεριά το αντάρτικο τμήμα απολάμβανε, ύστερα από ένα χορταστικό πρωινό, κάποιες σπάνιες στιγμές ξεκούρασης οι οποίες όμως ανακόπηκαν βίαια καθώς ο λαχανιασμένος σύνδεσμος Κουτσογιέννης ήρθε από το Μεγάλο Χωριό φέρνοντας τα νέα. Τα καραούλια εντόπισαν μεγάλη ιταλική φάλαγγα να πλησιάζει στον Γαύρο. Επικράτησε αναστάτωση. Σε μια εσπευσμένη σύσκεψη του Αρη με τον Λευτεριά και τον Μπελή, αποφασίστηκε να χτυπηθεί ο εχθρός. Οι άμαχοι άρχισαν να ανηφορίζουν προς τη Χελιδόνα, ενώ οι αντάρτες έτρεξαν να πιάσουν θέσεις.
Δύο ομάδες [4] της Παρνασσίδας και δύο του Δομοκού πήραν θέση στα υψώματα πίσω από το πέτρινο γεφύρι που ζεύει τον Ξηριά, τον χείμαρρο που κυλάει μέσα στη ρεματιά παράλληλα με τον χωματόδρομο που ενώνει το Μικρό με το Μεγάλο Χωριό (βλέπε σχεδιάγραμμα της μάχης). Διοικητής της διάταξης -ποιος άλλος;- ο έμπιστος και αποτελεσματικός Νικηφόρος (Δημήτριος Ν. Δημητρίου) που με μια ομάδα της Παρνασσίδας «έπιασε» την αριστερή όχθη του χειμάρρου.
Η αυτοαποκαλούμενη 6η Δομοκίτικη Ομάδα του καπεταν Οθρυ (Γιώργος Δουατζής) ταμπουρώθηκε ακόμα πιο αριστερά, δίπλα στον Νικηφόρo, στην ξεροπλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Τσίρη.
Στη δεξιά όχθη και λίγο πιο ψηλά τη θέση κατέλαβε η άλλη ομάδα της Παρνασσίδας, με επικεφαλής τους Λάμπρο-Πελοπίδα. Τέλος, ακόμη πιο δεξιά τάχθηκε η άλλη ομάδα του Δομοκού με τον επίσης Νικηφόρο (δάσκαλο Ν. Καρκάνη). Σχηματίστηκε έτσι ένα πέταλο το οποίο αποσκοπούσε να εγκλωβίσει μέσα στη ρεματιά όσο περισσότερους επιτιθέμενους. Ο Αρης κράτησε την κύρια δύναμη, σαν εφεδρεία, ώστε να δώσει, την κατάλληλη στιγμή, το αποφασιστικό χτύπημα.
Οι μαχητές ταμπουρώθηκαν όσο καλύτερα μπορούσαν και με το δάχτυλο στη σκανδάλη ατένιζαν νευρικά απέναντι στο Μεγάλο Χωριό.
Πράγματι στις 11.45 η ιταλική φάλαγγα εμφανίστηκε να εισέρχεται στο Μεγάλο Χωριό, ενώ ένα μεγάλο τμήμα της μπήκε στη ρεματιά με κατεύθυνση το Μικρό Χωριό.
Ηταν ολόκληρο το ΙΙ/12 που με εμπροσθοφυλακή τον 6ο Λόχο όλο και πλησίαζε το γεφύρι, με τον λοχαγό του Werther Marvelli να βρίσκεται μπροστά και ταυτόχρονα στο στόχαστρο της αραβίδας του Νικηφόρου. Βάδιζε, στην ανηφόρα, χωρίς καμία προφύλαξη, ούτε ένας ανιχνευτής μπροστά του και κάθε τόσο σταματούσε να πάρει ανάσα.
Και ενώ όλα φαίνονταν να πηγαίνουν κατά τα προβλεπόμενα, ανεξήγητα ο Marvelli έστριψε στα αριστερά τον λόχο του και άρχισε να ανηφορίζει ένα μονοπάτι που οδηγούσε στα πρώτα σπίτια στην ανατολική πλευρά του χωριού. Ο Νικηφόρος ξαφνιασμένος ζύγισε την κατάσταση και προκειμένου να χάσει τελείως τους Ιταλούς από το οπτικό του πεδίο έριξε τον πρώτο πυροβολισμό γκρεμίζοντας τον προπορευόμενο Marvelli. Αμέσως ξέσπασε μια κόλαση πυρός καθηλώνοντας το προπορευόμενο τμήμα που απεγνωσμένα έψαχνε τρόπους να καλυφθεί. Εδώ είναι που οι Ιταλοί είχαν και τις μεγαλύτερες απώλειες. Χάος επικράτησε για κάνα δεκάλεπτο.
Το ΙΙ/12 όμως ήταν ένα εμπειροπόλεμο τάγμα που σιγά σιγά άρχισε να συνέρχεται. Τα πολυβόλα και κυρίως οι όλμοι άρχισαν να στήνονται δημιουργώντας μια βάση πυρός και οι υπόλοιποι λόχοι ανασυντάχθηκαν και κινήθηκαν αργά αλλά σταθερά προς τις αντάρτικες θέσεις. Και ενώ τα πυρά των αμυνομένων άρχισαν να αραιώνουν, λόγω της πάγιας έλλειψης πυρομαχικών, τα ιταλικά πύκνωσαν και, το χειρότερο, στον χορό μπήκαν και τα πυρά των βαρέων όλμων από το Μεγάλο Χωριό. Για περίπου καμιά ώρα συνεχίστηκε η ανταλλαγή πυρών. Το βάρος της επίθεσης σήκωσαν κυρίως οι δύο ομάδες, του Νικηφόρου και του Οθρυ.
Στις 12.45 η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν ένας λόχος του ΧΧΧVI από αριστερά και ένας του Ι/11 από τα δεξιά κινήθηκαν με σκοπό να υπερφαλαγγίσουν την αντάρτικη διάταξη.
Ο Αρης στάθμισε την κατάσταση και σήμανε [5] την απαγκίστρωση όλων των τμημάτων. Η υποχώρηση έγινε συντεταγμένα και σταδιακά. Οι μόνοι που παρέμειναν στις θέσεις τους ήταν ο Νικηφόρος και τρεις νεαροί Δομικίτες που βρίσκονταν ταμπουρωμένοι στα αριστερά του. Δεν αντιλήφθηκαν τα σαλπίσματα καθώς βρίσκονταν δίπλα από ένα βουερό ρέμα, δεχόμενοι καταιγιστικά πυρά.
Τελικά, με κινηματογραφικό τρόπο ενώθηκαν και αυτοί [6] με τους συντρόφους τους, αφήνοντας όμως πίσω τους νεκρό τον μικρότερο (17 χρόνων) από τους τρεις Κώστα Μπίρτσα (Κλέαρχο), από το Περίβλεπτο Φθιώτιδας. To σύνθημα-παρασύνθημα «Κλέαρχος-Μικρό Χωριό» θα ακούγεται, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, στις σκοπιές των ανταρτών της Ρούμελης.
Στις 14.45 και με χίλιες προφυλάξεις οι Ιταλοί μπήκαν στο Μικρό Χωριό. Συνέλαβαν ομήρους και φυσικά πυρπόλησαν το χωριό.
Στον απολογισμό που έγινε οι αντάρτες μετρούν έναν νεκρό και τέσσερις ελαφρά τραυματίες. Οι Ιταλοί από τη μεριά τους έχουν 10 νεκρούς και 30 τραυματίες. Μεταξύ των τραυματιών ο λοχαγός Marvelli και ο υπολοχαγός Berti [7], o τελευταίος θα υποκύψει στα τραύματά του 9 ημέρες αργότερα.
Την επομένη η αντάρτικη δύναμη βρισκόταν μακριά ανενόχλητη στα Φιδάκια, συνεχίζοντας την πορεία της προς την Ηπειρο, ενώ οι Ιταλοί μουδιασμένοι συνέχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις προς τον Προυσό. Θα επιστρέψουν όμως δριμύτεροι στις 24 Δεκεμβρίου και θα ξεσπάσουν στους ομήρους εκτελώντας τους ([8] .
Η μάχη στο Μικρό Χωριό αποτελεί την πρώτη σύγκρουση αντάρτικου τμήματος με υπερδιπλάσια εχθρική δύναμη εφοδιασμένη με βαρέα όπλα, σε ανοιχτό πεδίο μάχης. Οι αντάρτες δεν υποχωρούν στη θέα οργανωμένου στρατού. Τον αντιμετωπίζουν σαν ίσος προς ίσο. Τον καθηλώνουν, του προκαλούν απώλειες και υποχωρούν συντεταγμένα όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Μετά τη μάχη η φήμη του ΕΛΑΣ εκτοξεύεται και εθελοντές κατατάσσονται μαζικά, ενώ οι Ιταλοί συνειδητοποιούν έντρομοι ότι στα βουνά της κατεχόμενης Ελλάδας τον πρώτο λόγο έχει πλέον ο αντάρτικος στρατός.
Επεξηγήσεις
[1] Βαθμός των Μελανοχιτώνων αντίστοιχος του αντισυνταγματάρχη.
[2] Βλαχόφωνοι αυτονομιστές που συνεργάζονταν με τις ιταλικές δυνάμεις.
[3] Ο Botinni, στις 14 Δεκεμβρίου, θα κληθεί επειγόντως στην Αθήνα οπότε και ολόκληρη η φάλαγγα θα αποκαλείται πλέον Φάλαγγα Consonni.
[4] Δυνάμεως 15 ανδρών η κάθε μία.
[5] Το σήμα της υποχώρησης δόθηκε με τις σάλπιγγες να σημαίνουν παραπειστικά το «προχωρείτε», όπως είχε συμφωνηθεί.
[6] Ο Νικηφόρος κάνα δυο ώρες αργότερα και οι δύο Δομοκίτες (Ατρόμητος και Λέοντας) τα μεσάνυχτα.
[7] Αυτός είναι ο μόνος αξιωματικός που τελικά σκοτώθηκε στη μάχη. Ο Marvelli ανάρρωσε και επέστρεψε στη μονάδα τον Μάρτιο του 1943. Εν κατακλείδι δεν υπήρξε νεκρός αντισυνταγματάρχης, όπως δεν υπήρξε ποτέ και ιταλικό σύνταγμα Καρπενησίου.
[8] 13 όμηροι από το Μικρό και το Μεγάλο Χωριό. Οι δύο (ο ιερέας Δημ. Βαστάκης και ο ενωμοτάρχης Χαρ. Κατσίμπας) κάηκαν αφού τους εγκλώβισαν σε σπίτι που του έβαλαν φωτιά. Οι υπόλοιποι 11 θα εκτελεστούν στη θέση Λόγγοβες.
Βιβλιογραφία
1. Δημήτριος Ν. Δημητρίου: Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης.
2. Πάνος Λαγδάς: Αρης Βελουχιώτης: ο πρώτος του αγώνα.
3. Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944. Εκδόσεις Αναγέννηση.
4. Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito.
Diario Storico Divisione Casale, Bimestre Novembre-Decembre 1942.
Diario Storico 12 RGT, Bimestre Novembre-Decembre 1942.
Diario Storico XXXVI Btg CC.NN Ciclisti, Trimestre Ottobre-Novembre-Decembre 1942.
5. Pier Paolo Battistelli Piero Crociani: Le Camicie Nere 1935-1945.
Ετσι όταν οι προφυλακές της φάλαγγας πλησιάσουν, δέχονται έναν καταιγισμό πυρών και υποχωρούν αφήνοντας πίσω τους 2 νεκρούς και 11 τραυματίες. Στις 6 Δεκεμβρίου οι Ιταλοί θα παραμείνουν έξω από τη Χρύσω και θα εκτελέσουν 2 ομήρους και 5 συλληφθέντες αντάρτες. Τελικά, στις 7 Δεκεμβρίου, με χίλιες προφυλάξεις, θα εισέλθουν στο ερημωμένο χωριό και θα το πυρπολήσουν.
Στις 8 Δεκεμβρίου η φάλαγγα θα συνεχίσει την πορεία της και θα φτάσει στο Μύρισι. Την επομένη στην Παραμερίτα και στις 10 Δεκεμβρίου θα μπει στα ερημωμένα Αγραφα που θα παραδοθούν και αυτά στις φλόγες.
Μία μέρα μετά θα επιστρέψει στη Χρύσω, από εκεί μέσω Βίνιανης στις 13 Δεκεμβρίου, στις 4 το απόγευμα, θα μπει στο Καρπενήσι για ανασυγκρότηση και ξεκούραση.
Την ημέρα που η Χρύσω πυρπολούνταν, μια άλλη φάλαγγα (γύρω στους 200 αντάρτες) με επικεφαλής της τον Αρη και τον νεοφερμένο από την Αθήνα Λευτεριά (Βαγγέλη Παπαδάκη) έμπαινε στην παλαιά Γιαννιτσού Φθιώτιδας. Την αποτελούσαν, σε ένα σώμα, αυτά που σύντομα θα ονομάζονταν Αρχηγεία Φθιώτιδας και Παρνασσίδας.
Στην είσοδο του χωριού, με τον καπετάνιο τους Νάκο Μπελή να στρίβει φιλάρεσκα τα τσιγκελωτά του μουστάκια, θα τους υποδεχτούν εντυπωσιακά οι αντάρτες του Αρχηγείου Δομοκού (περίπου 130), παραταγμένοι σε διπλή σειρά, ντυμένοι σχεδόν ομοιόμορφα φορώντας αντί για δίκοχο μαύρα γούνινα καλπάκια, λάφυρα από τους «Λεγεωνάριους του Πριγκιπάτου» [2] , που με μεγάλη επιτυχία εξόντωσαν.
Η ατμόσφαιρα είναι πανηγυρική. Πριν από τρεις μήνες, όταν ο Αρης «κατηφόρισε» προς την Γκιόνα είχε μια ντουζίνα μόνο αντάρτες, ενώ ο Μπελής δεν είχε ούτε δέκα.
Η ικανοποίηση είναι διάχυτη και οι μπαρουτοκαπνισμένοι νικητές του Γοργοπόταμου μαζί με τους ενθουσιώδεις Δομοκίτες θα ξεκινήσουν, την επομένη, για την Ευρυτανία.
Το σχεδιάγραμμα είναι τροποποίηση με εμπλουτισμό στοιχείων του γράφοντος και βασίζεται σε αρχικό σχέδιο του Κώστα Ευθυμίου | Πηγή: Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito.
Η πορεία τους είναι: Νέα Γιαννιτσού-Τσούκα-Σπερχειός-Φτέρη-Γαρδίκι Ομιλαίων. Στη διάρκειά της ο αριθμός τους διαρκώς αυξάνει από νέες κατατάξεις με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτήν του παπά Κώστα Τζεβελέκα από την Κολοκυθιά, του ηρωικού Παπακουμπούρα.
Στο Γαρδίκι, στις 14 Δεκεμβρίου, θα γίνει η γενική συνέλευση σχεδόν 400 ανταρτών. Θα εκλεγεί 5μελές αρχηγείο, ένα 15μελές συντονιστικό όργανο και θα αποφασιστεί η καταδίωξη της ομάδας των λιποτακτών Γκέκα-Βάρδα καθώς και η «περιοδεία» των ανταρτών στην Ηπειρο για να συναντήσουν τον Ζέρβα.
Η πορεία θα συνεχιστεί προς Πουγκάκια (πτώση από το άλογο και αιμόπτυση του Αρη)-Κρίκελλο (απότιση φόρου τιμής στον δάσκαλο Σαξώνη) και στις 17 θα στρατοπεδεύσουν στο Μικρό Χωριό.
Το σκεπασμένο από πυκνή ομίχλη κρύο πρωινό της 18ης Δεκεμβρίου θα βρει τη Φάλαγγα Consonni [3] , στις 8 ακριβώς, να εξορμά προς την κατεύθυνση του Προυσού για να «χτενίσει», σύμφωνα με τον προγραμματισμό της επιχείρησης, και τη συγκεκριμένη περιοχή.
Από την άλλη μεριά το αντάρτικο τμήμα απολάμβανε, ύστερα από ένα χορταστικό πρωινό, κάποιες σπάνιες στιγμές ξεκούρασης οι οποίες όμως ανακόπηκαν βίαια καθώς ο λαχανιασμένος σύνδεσμος Κουτσογιέννης ήρθε από το Μεγάλο Χωριό φέρνοντας τα νέα. Τα καραούλια εντόπισαν μεγάλη ιταλική φάλαγγα να πλησιάζει στον Γαύρο. Επικράτησε αναστάτωση. Σε μια εσπευσμένη σύσκεψη του Αρη με τον Λευτεριά και τον Μπελή, αποφασίστηκε να χτυπηθεί ο εχθρός. Οι άμαχοι άρχισαν να ανηφορίζουν προς τη Χελιδόνα, ενώ οι αντάρτες έτρεξαν να πιάσουν θέσεις.
Δύο ομάδες [4] της Παρνασσίδας και δύο του Δομοκού πήραν θέση στα υψώματα πίσω από το πέτρινο γεφύρι που ζεύει τον Ξηριά, τον χείμαρρο που κυλάει μέσα στη ρεματιά παράλληλα με τον χωματόδρομο που ενώνει το Μικρό με το Μεγάλο Χωριό (βλέπε σχεδιάγραμμα της μάχης). Διοικητής της διάταξης -ποιος άλλος;- ο έμπιστος και αποτελεσματικός Νικηφόρος (Δημήτριος Ν. Δημητρίου) που με μια ομάδα της Παρνασσίδας «έπιασε» την αριστερή όχθη του χειμάρρου.
Η αυτοαποκαλούμενη 6η Δομοκίτικη Ομάδα του καπεταν Οθρυ (Γιώργος Δουατζής) ταμπουρώθηκε ακόμα πιο αριστερά, δίπλα στον Νικηφόρo, στην ξεροπλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Τσίρη.
Στη δεξιά όχθη και λίγο πιο ψηλά τη θέση κατέλαβε η άλλη ομάδα της Παρνασσίδας, με επικεφαλής τους Λάμπρο-Πελοπίδα. Τέλος, ακόμη πιο δεξιά τάχθηκε η άλλη ομάδα του Δομοκού με τον επίσης Νικηφόρο (δάσκαλο Ν. Καρκάνη). Σχηματίστηκε έτσι ένα πέταλο το οποίο αποσκοπούσε να εγκλωβίσει μέσα στη ρεματιά όσο περισσότερους επιτιθέμενους. Ο Αρης κράτησε την κύρια δύναμη, σαν εφεδρεία, ώστε να δώσει, την κατάλληλη στιγμή, το αποφασιστικό χτύπημα.
Οι μαχητές ταμπουρώθηκαν όσο καλύτερα μπορούσαν και με το δάχτυλο στη σκανδάλη ατένιζαν νευρικά απέναντι στο Μεγάλο Χωριό.
Πράγματι στις 11.45 η ιταλική φάλαγγα εμφανίστηκε να εισέρχεται στο Μεγάλο Χωριό, ενώ ένα μεγάλο τμήμα της μπήκε στη ρεματιά με κατεύθυνση το Μικρό Χωριό.
Ηταν ολόκληρο το ΙΙ/12 που με εμπροσθοφυλακή τον 6ο Λόχο όλο και πλησίαζε το γεφύρι, με τον λοχαγό του Werther Marvelli να βρίσκεται μπροστά και ταυτόχρονα στο στόχαστρο της αραβίδας του Νικηφόρου. Βάδιζε, στην ανηφόρα, χωρίς καμία προφύλαξη, ούτε ένας ανιχνευτής μπροστά του και κάθε τόσο σταματούσε να πάρει ανάσα.
Και ενώ όλα φαίνονταν να πηγαίνουν κατά τα προβλεπόμενα, ανεξήγητα ο Marvelli έστριψε στα αριστερά τον λόχο του και άρχισε να ανηφορίζει ένα μονοπάτι που οδηγούσε στα πρώτα σπίτια στην ανατολική πλευρά του χωριού. Ο Νικηφόρος ξαφνιασμένος ζύγισε την κατάσταση και προκειμένου να χάσει τελείως τους Ιταλούς από το οπτικό του πεδίο έριξε τον πρώτο πυροβολισμό γκρεμίζοντας τον προπορευόμενο Marvelli. Αμέσως ξέσπασε μια κόλαση πυρός καθηλώνοντας το προπορευόμενο τμήμα που απεγνωσμένα έψαχνε τρόπους να καλυφθεί. Εδώ είναι που οι Ιταλοί είχαν και τις μεγαλύτερες απώλειες. Χάος επικράτησε για κάνα δεκάλεπτο.
Το ΙΙ/12 όμως ήταν ένα εμπειροπόλεμο τάγμα που σιγά σιγά άρχισε να συνέρχεται. Τα πολυβόλα και κυρίως οι όλμοι άρχισαν να στήνονται δημιουργώντας μια βάση πυρός και οι υπόλοιποι λόχοι ανασυντάχθηκαν και κινήθηκαν αργά αλλά σταθερά προς τις αντάρτικες θέσεις. Και ενώ τα πυρά των αμυνομένων άρχισαν να αραιώνουν, λόγω της πάγιας έλλειψης πυρομαχικών, τα ιταλικά πύκνωσαν και, το χειρότερο, στον χορό μπήκαν και τα πυρά των βαρέων όλμων από το Μεγάλο Χωριό. Για περίπου καμιά ώρα συνεχίστηκε η ανταλλαγή πυρών. Το βάρος της επίθεσης σήκωσαν κυρίως οι δύο ομάδες, του Νικηφόρου και του Οθρυ.
Στις 12.45 η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν ένας λόχος του ΧΧΧVI από αριστερά και ένας του Ι/11 από τα δεξιά κινήθηκαν με σκοπό να υπερφαλαγγίσουν την αντάρτικη διάταξη.
Ο Αρης στάθμισε την κατάσταση και σήμανε [5] την απαγκίστρωση όλων των τμημάτων. Η υποχώρηση έγινε συντεταγμένα και σταδιακά. Οι μόνοι που παρέμειναν στις θέσεις τους ήταν ο Νικηφόρος και τρεις νεαροί Δομικίτες που βρίσκονταν ταμπουρωμένοι στα αριστερά του. Δεν αντιλήφθηκαν τα σαλπίσματα καθώς βρίσκονταν δίπλα από ένα βουερό ρέμα, δεχόμενοι καταιγιστικά πυρά.
Τελικά, με κινηματογραφικό τρόπο ενώθηκαν και αυτοί [6] με τους συντρόφους τους, αφήνοντας όμως πίσω τους νεκρό τον μικρότερο (17 χρόνων) από τους τρεις Κώστα Μπίρτσα (Κλέαρχο), από το Περίβλεπτο Φθιώτιδας. To σύνθημα-παρασύνθημα «Κλέαρχος-Μικρό Χωριό» θα ακούγεται, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, στις σκοπιές των ανταρτών της Ρούμελης.
Στις 14.45 και με χίλιες προφυλάξεις οι Ιταλοί μπήκαν στο Μικρό Χωριό. Συνέλαβαν ομήρους και φυσικά πυρπόλησαν το χωριό.
Στον απολογισμό που έγινε οι αντάρτες μετρούν έναν νεκρό και τέσσερις ελαφρά τραυματίες. Οι Ιταλοί από τη μεριά τους έχουν 10 νεκρούς και 30 τραυματίες. Μεταξύ των τραυματιών ο λοχαγός Marvelli και ο υπολοχαγός Berti [7], o τελευταίος θα υποκύψει στα τραύματά του 9 ημέρες αργότερα.
Την επομένη η αντάρτικη δύναμη βρισκόταν μακριά ανενόχλητη στα Φιδάκια, συνεχίζοντας την πορεία της προς την Ηπειρο, ενώ οι Ιταλοί μουδιασμένοι συνέχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις προς τον Προυσό. Θα επιστρέψουν όμως δριμύτεροι στις 24 Δεκεμβρίου και θα ξεσπάσουν στους ομήρους εκτελώντας τους ([8] .
Η μάχη στο Μικρό Χωριό αποτελεί την πρώτη σύγκρουση αντάρτικου τμήματος με υπερδιπλάσια εχθρική δύναμη εφοδιασμένη με βαρέα όπλα, σε ανοιχτό πεδίο μάχης. Οι αντάρτες δεν υποχωρούν στη θέα οργανωμένου στρατού. Τον αντιμετωπίζουν σαν ίσος προς ίσο. Τον καθηλώνουν, του προκαλούν απώλειες και υποχωρούν συντεταγμένα όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Μετά τη μάχη η φήμη του ΕΛΑΣ εκτοξεύεται και εθελοντές κατατάσσονται μαζικά, ενώ οι Ιταλοί συνειδητοποιούν έντρομοι ότι στα βουνά της κατεχόμενης Ελλάδας τον πρώτο λόγο έχει πλέον ο αντάρτικος στρατός.
Επεξηγήσεις
[1] Βαθμός των Μελανοχιτώνων αντίστοιχος του αντισυνταγματάρχη.
[2] Βλαχόφωνοι αυτονομιστές που συνεργάζονταν με τις ιταλικές δυνάμεις.
[3] Ο Botinni, στις 14 Δεκεμβρίου, θα κληθεί επειγόντως στην Αθήνα οπότε και ολόκληρη η φάλαγγα θα αποκαλείται πλέον Φάλαγγα Consonni.
[4] Δυνάμεως 15 ανδρών η κάθε μία.
[5] Το σήμα της υποχώρησης δόθηκε με τις σάλπιγγες να σημαίνουν παραπειστικά το «προχωρείτε», όπως είχε συμφωνηθεί.
[6] Ο Νικηφόρος κάνα δυο ώρες αργότερα και οι δύο Δομοκίτες (Ατρόμητος και Λέοντας) τα μεσάνυχτα.
[7] Αυτός είναι ο μόνος αξιωματικός που τελικά σκοτώθηκε στη μάχη. Ο Marvelli ανάρρωσε και επέστρεψε στη μονάδα τον Μάρτιο του 1943. Εν κατακλείδι δεν υπήρξε νεκρός αντισυνταγματάρχης, όπως δεν υπήρξε ποτέ και ιταλικό σύνταγμα Καρπενησίου.
[8] 13 όμηροι από το Μικρό και το Μεγάλο Χωριό. Οι δύο (ο ιερέας Δημ. Βαστάκης και ο ενωμοτάρχης Χαρ. Κατσίμπας) κάηκαν αφού τους εγκλώβισαν σε σπίτι που του έβαλαν φωτιά. Οι υπόλοιποι 11 θα εκτελεστούν στη θέση Λόγγοβες.
Βιβλιογραφία
1. Δημήτριος Ν. Δημητρίου: Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης.
2. Πάνος Λαγδάς: Αρης Βελουχιώτης: ο πρώτος του αγώνα.
3. Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944. Εκδόσεις Αναγέννηση.
4. Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito.
Diario Storico Divisione Casale, Bimestre Novembre-Decembre 1942.
Diario Storico 12 RGT, Bimestre Novembre-Decembre 1942.
Diario Storico XXXVI Btg CC.NN Ciclisti, Trimestre Ottobre-Novembre-Decembre 1942.
5. Pier Paolo Battistelli Piero Crociani: Le Camicie Nere 1935-1945.
*Το σχεδιάγραμμα είναι τροποποίηση με εμπλουτισμό στοιχείων του γράφοντος και βασίζεται σε αρχικό σχέδιο του Κώστα Ευθυμίου | Πηγή: Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito
*Η ζώνη ευθύνης με τα φρουραρχεία | Πηγή: Archivo Ufficio Storico. Stato Maggiore Esercito.
Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019
13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943. Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων
Ένα από μεγαλύτερα εγκλήματα της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 δυνάμεις της «Βέρμαχτ» σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων, σε αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ.
Το τελευταίο ιδίως έτος της Κατοχής είχαν αυξηθεί δραματικά οι ακρότητες των κατακτητών, καθώς η κυριαρχία τους βρισκόταν υπό διαρκή αμφισβήτηση από την ελληνική αντίσταση και οι δυνάμεις τους δεν επαρκούσαν για να ελέγχουν τη χώρα. Η τύχη των Καλαβρύτων φαίνεται να προδιαγράφτηκε μετά την ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής (20 Οκτωβρίου 1943), κατά την οποία σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί στρατιώτες και αιχμαλωτίστηκαν 78.
Τότε τέθηκε σε εφαρμογή από το γερμανικό στρατηγείο η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalavryta»), με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων και την εξόντωσή τους. Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έδρευε στην Πελοπόννησο και είχε επικεφαλής τον υποστράτηγο Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954).
Ο υποστράτηγος Καρλ φον Λε ΖουίρΟ γερμανός στρατηγός με τις αριστοκρατικές ρίζες, έχοντας πληροφορηθεί την εκτέλεση των 78 γερμανών αιχμαλώτων από τους αντάρτες, διέταξε τους άνδρες του να μην διστάσουν να λάβουν τα πιο σκληρά αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού της περιοχής. Ήταν, άλλωστε, πρακτική των αρχών κατοχής να εκτελούν για κάθε σκοτωμένο γερμανό στρατιωτικό πολλαπλάσιους έλληνες αμάχους.
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων από την Πάτρα, το Αίγιο, τον Πύργο και την Τρίπολη. Στο διάβα τους έκαιγαν χωριά και μοναστήρια (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα) και σκότωναν άοπλους πολίτες και μοναχούς.
Στις 9 Δεκεμβρίου έφθασαν στα Καλάβρυτα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Καθησύχασαν τους κατοίκους, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών και μάλιστα ζήτησαν από όσους την είχαν εγκαταλείψει να επιστρέψουν άφοβα πίσω στα Καλάβρυτα. Για να τους πείσουν ακόμη περισσότερο προχώρησαν στην πυρπόληση σπιτιών, που ανήκαν σε αντάρτες, και αναζήτησαν την τύχη των γερμανών τραυματιών της μάχης της Κερπινής.
Έξαφνα, όμως, το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ τα γυναικόπαιδα τα κλείδωσαν στο σχολείο. Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο. Με ριπές πολυβόλων οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους συγκεντρωμένους, γύρω στους 800 ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν και αυτοί επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς. Το σήμα για την εκτέλεση έδωσε με φωτοβολίδα από το κέντρο των Καλαβρύτων ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπέργκερ και επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος ήταν ο υπολοχαγός Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ.
Το τελευταίο ιδίως έτος της Κατοχής είχαν αυξηθεί δραματικά οι ακρότητες των κατακτητών, καθώς η κυριαρχία τους βρισκόταν υπό διαρκή αμφισβήτηση από την ελληνική αντίσταση και οι δυνάμεις τους δεν επαρκούσαν για να ελέγχουν τη χώρα. Η τύχη των Καλαβρύτων φαίνεται να προδιαγράφτηκε μετά την ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής (20 Οκτωβρίου 1943), κατά την οποία σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί στρατιώτες και αιχμαλωτίστηκαν 78.
Τότε τέθηκε σε εφαρμογή από το γερμανικό στρατηγείο η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalavryta»), με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων και την εξόντωσή τους. Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έδρευε στην Πελοπόννησο και είχε επικεφαλής τον υποστράτηγο Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954).
Ο υποστράτηγος Καρλ φον Λε ΖουίρΟ γερμανός στρατηγός με τις αριστοκρατικές ρίζες, έχοντας πληροφορηθεί την εκτέλεση των 78 γερμανών αιχμαλώτων από τους αντάρτες, διέταξε τους άνδρες του να μην διστάσουν να λάβουν τα πιο σκληρά αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού της περιοχής. Ήταν, άλλωστε, πρακτική των αρχών κατοχής να εκτελούν για κάθε σκοτωμένο γερμανό στρατιωτικό πολλαπλάσιους έλληνες αμάχους.
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων από την Πάτρα, το Αίγιο, τον Πύργο και την Τρίπολη. Στο διάβα τους έκαιγαν χωριά και μοναστήρια (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα) και σκότωναν άοπλους πολίτες και μοναχούς.
Στις 9 Δεκεμβρίου έφθασαν στα Καλάβρυτα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Καθησύχασαν τους κατοίκους, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών και μάλιστα ζήτησαν από όσους την είχαν εγκαταλείψει να επιστρέψουν άφοβα πίσω στα Καλάβρυτα. Για να τους πείσουν ακόμη περισσότερο προχώρησαν στην πυρπόληση σπιτιών, που ανήκαν σε αντάρτες, και αναζήτησαν την τύχη των γερμανών τραυματιών της μάχης της Κερπινής.
Έξαφνα, όμως, το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ τα γυναικόπαιδα τα κλείδωσαν στο σχολείο. Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο. Με ριπές πολυβόλων οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους συγκεντρωμένους, γύρω στους 800 ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν και αυτοί επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς. Το σήμα για την εκτέλεση έδωσε με φωτοβολίδα από το κέντρο των Καλαβρύτων ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπέργκερ και επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος ήταν ο υπολοχαγός Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ.
Το έγκλημα ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση όλων σχεδόν των σπιτιών των Καλαβρύτων. Όσον αφορά την τύχη των γυναικόπαιδων, αυτά σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού στρατιώτη, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξή τους. Αυτός άφησε ελεύθερη την είσοδο του σχολείου και διευκόλυνε την απομάκρυνσή τους. Όμως, το πλήρωσε με τη ζωή του, αφού καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές.
Κανείς από τους υπευθύνους του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων δεν λογοδότησε στη Δικαιοσύνη. Ο στρατηγός Λε Ζουίρ πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών το 1954, ο Εμπερσμπέργκερ σκοτώθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο και ο Ακαμπχούμπερ πέθανε στην Αυστρία το 1972, σε ηλικία 67 ετών. Μόνο ο κατοχικός στρατιωτικός διοικητής της
Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2019
ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
Στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Δήμου Λαμιέων ξεναγήθηκαν οι καθηγητές και οι μαθητές του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Λαμίας το απόγευμα της Πέμπτης 12 Δεκεμβρίου.
Την ξενάγηση στο πλαίσιο των εκπαιδευτικού μας προγράμματος, πραγματοποίησε ο ιστορικός και μέλος του Δ.Σ. των Φίλων του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης κ. Παναγιώτης Σωτηρίου, ενώ ο Γραμματέας του Σωματείου κ. Πάρης Φούντας τους καλωσόρισε και αναφέρθηκε στην ιστορία και τους σκοπούς του Σωματείου μας, καθώς και στην εθελοντική μας υποστηρικτική προσφορά στην ίδρυση και λειτουργία του Μ.Ε.Α.
Μέσα από την ιστορική αφήγηση ενός επιστήμονα ιστορικού οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν έγκυρα και τεκμηριωμένα για την ιστορία της περιόδου 1941-1944 και την τοπική της διάσταση. Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που εκτίθεται στο Μουσείο αποτέλεσε το έναυσμα για να θιχθούν όψεις του ελληνοϊταλικού πολέμου, της Κατοχής, της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης. Εκθέματα όπως τα χαρτονομίσματα της Κατοχής, το πολεμικό υλικό (κράνη, όπλα, πολεμοφόδια του Β Παγκοσμίου Πολέμου), τα σχεδιαγράμματα των μαχών του ΕΛΑΣ αλλά και το πρωτότυπο υλικό το οποίο έχουν καταθέσει αντιστασιακοί, προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον των μαθητών. Αναδείχθηκαν ζητήματα σχετικά με τη δημιουργία της Ελεύθερης Ελλάδας, την ανάπτυξη των θεσμών της λαϊκής αυτοδιοίκησης και δικαιοσύνης, τη συμμετοχή του κλήρου στην Αντίσταση καθώς και των νέων και των γυναικών. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου και τους πρωταγωνιστές της.
Τους μαθητές συνόδευαν ο διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Μπατζάκας Δημήτριος και οι εκπαιδευτικοί Κατσιμπέλη Όλγα, Μάστορα Χρυσούλα, Χριστοπούλου Ειρήνη και Νταρλαδήμας Ιωάννης. Όλοι έφυγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις διατυπώνοντας ευχές για την αναβάθμιση του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και τη μεταφορά του στον κέντρο της πόλης.
Από την πλευρά του το Σωματείο «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης» καλεί τους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία της πόλης μας να επισκεφτούν το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Δήμου Λαμιέων και να αγκαλιάσουν τις πλούσιες δράσεις του. Παράλληλα διατυπώνει για άλλη μια φορά το αίτημα προς κάθε αρμόδιο για την πρόσληψη μόνιμου επιστήμονα ιστορικού.
Για ξεναγήσεις και οργανωμένες επισκέψεις μπορείτε να επικοινωνείτε με το Γραμματέα του Σωματείου κ.
Πάρη Φούντα στο τηλέφωνο 6932269378
το Δ.Σ
Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2019
Παρουσίαση βιβλίου
«Αγοραπωλησίες Ακινήτων 1941-1944. Οι ‘χρυσές ευκαιρίες’ της Κατοχής».
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε χθες στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Δήμου Λαμιέων η παρουσίαση του βιβλίου του Παναγιώτη Σάμιου «Αγοραπωλησίες Ακινήτων 1941-1944. Οι ‘χρυσές ευκαιρίες’ της Κατοχής». Την εκδήλωση διοργάνωσαν ο Δήμος Λαμιέων, οι Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους- Τμήμα ΓΑΚ Φθιώτιδας και η Εταιρεία Σύγχρονης Ιστορίας. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο βουλευτής Φθιώτιδας κ. Σαρακιώτης, ο αντιδήμαρχος Λαμίας κ. Στασινός, ο εντεταλμένος του Δήμου Λαμιέων για θέματα παιδείας κ. Παπαχρήστος, ο πρώην βουλευτής κ. Μιχελής, η πρώην αντιδήμαρχος κ. Αργύρη και δεκάδες συμπολίτες μας.
Για το βιβλίο μίλησαν ο Προκόπης Παπαστράτης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ο συγγραφέας. Όπως επισήμαναν οι ομιλητές η Κατοχή ήταν για την Ελλάδα ταυτόχρονα ηρωική, δραματική και μαύρη σελίδα της ιστορίας της. Η μεγάλη πλειοψηφία του λαού, με το όπλο στο χέρι, παρά τα προβλήματα, τις στερήσεις τα βασανιστήρια, τις εκτελέσεις και την καταπίεση των κατακτητών, αντιστάθηκε, πολέμησε και διεκδίκησε να αλλάξει τη μοίρα του. Οι κατακτητές με τη βοήθεια των δωσίλογων κυβερνήσεων οδήγησαν τη χώρα σε ολοκληρωτική οικονομική κατάρρευση. Η λεηλασία και το πλιάτσικο πάνω στις πλουτοπαραγωγικές πηγές, βοήθησαν να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει μια οικονομία με κύριο χαρακτηριστικό την μαύρη αγορά και τις υπόγειες διαδικασίες και διαδρομές που την ένωναν με τους κατακτητές.
Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε ο συγγραφέας στο αρχείο του Πρωτοδικείου Αθηνών υπολογίζεται ότι «350.000 ακίνητα, κόποι μιας ζωής, άλλαξαν χέρια κάτω από συνθήκες εξαθλίωσης, πείνας, λιμού και εκβιασμών, κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί, λίγα δράμια λάδι και μερικές χούφτες σταφίδες». Η μαύρη αγορά σύντομα μετατράπηκε σε ελεγχόμενο και οργανωμένο σύστημα αγοραπωλησιών το οποίο με την ανοχή, κάλυψη και συνεργασία πολλές φορές των ντόπιων και ξένων αρχών, έγινε μάστιγα για την ελληνική κοινωνία και περισσότερο για τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Αυτός ήταν ο οικονομικός δωσιλογισμός.Στη διάρκεια της Κατοχής, όσοι κατάφεραν να αρπάξουν τις ευκαιρίες, θησαύρισαν και βρέθηκαν μετά την απελευθέρωση με τεράστιο πλούτο στα χέρια.
Με τη λήξη του Πολέμου, παρά τις υποσχέσεις, πολύ λίγα έγιναν για να αποκατασταθεί η αδικία και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Ο εμφύλιος πόλεμος χειροτέρευσε την κατάσταση καθώς οι νικητές ήθελαν περισσότερο να ξεμπερδεύουν με το ζήτημα των κατοχικών αγοραπωλησιών, παρά να αποδώσουν δικαιοσύνη. Το σκοτεινό παρελθόν της Κατοχής έπρεπε να ξεχαστεί. Η Ελλάδα ξεκινούσε μια νέα προσπάθεια ανάπτυξης, εκβιομηχάνισης και προόδου. Οι «νεόπλουτοι», με την οικονομική ισχύ που απέκτησαν μέσα στις στάχτες της κατοχής, διεκδικούσαν μερίδιο και ρόλο. Στα δικά τους κεφάλαια στηρίχτηκε ένα μέρος της ανάπτυξης της δεκαετίας 1950-1960. «Έτσι ή αλλιώς κανείς πια δε νοιαζόταν να ρωτήσει πώς και πού τα βρήκαν», επισήμανε ο κ. Σάμιος.
Στην τοπική διάσταση του ζητήματος των αγοραπωλησιών αναφέρθηκαν η προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Φθιώτιδα κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη και η φιλόλογος – ιστορικός κ. Ευμορφία Ψιμογιάννου. Η κ. Βακιρτζηδέλη έκανε λόγο για τα συμβολαιογραφικά αρχεία που εναπόκεινται στα ΓΑΚ και τα οποία είναι διαθέσιμα στους ερευνητές, Με τη σειρά της η κ. Ψιμογιάννου παρέθεσε κάποια στοιχεία της έρευνας που είναι εν εξελίξει σχετικά με τις αγοραπωλησίες ακινήτων στη Λαμία της Κατοχής. Επισήμανε ότι το 1942, τη χρονιά του μεγάλου λιμού και στην πόλη μας, πωλήθηκαν 70% περισσότερα ακίνητα, οικίες και εμπορικά καταστήματα.
Ακολούθησε συζήτηση στην οποία το κοινό συμμετείχε ενεργά καθώς το βιβλίο και οι ομιλίες είχαν δημιουργήσει προβληματισμό και ερωτήματα. Η εκδήλωση έκλεισε με την πρόεδρο των Φίλων του Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης, ιστορικό κ. Βασιλική Λάζου, να εκφράζει για ακόμη μια φορά το αίτημα για τη μεταφορά του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης σε κατάλληλο κτήριο στο κέντρο της Λαμίας και την ανάδειξη και προβολή του ως πόλο πολιτισμού της πόλης μας.
Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019
29 Νοεμβρίου 1964: Δολοφονική έκρηξη νάρκης στο Γοργοπόταμο
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ :
ΜΝΗΜΕΙΟ ΘΥΜΑΤΩΝ ΝΑΡΚΗΣ 1964
Οι πρώτες πρωτοβουλίες για τον εορτασμό της επετείου της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου ανελήφθησαν από πρώην αντιστασιακούς στη δεκαετία του 1960. Η πρώτη απόπειρα έγινε το 1962, με περίπου 500 άτομα, και η δεύτερη το 1963 με 5.000 άτομα, περίπου, από όλη τη χώρα. Το 1964, επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, για πρώτη φορά ο εορτασμός έλαβε επίσημο χαρακτήρα. Στις 29 Νοεμβρίου 1964 πάνω από 20.000 άτομα κατέκλυσαν το χώρο κάτω από τη γέφυρα και τις γύρω πλαγιές. Ανάμεσά τους τα σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης, οργανωμένες δυνάμεις της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς και της «Νεολαίας Λαμπράκη». Ως εκπρόσωπος του ΕΛΑΣ παρίστατο ο στρατηγός Αυγερόπουλος και ως εκπρόσωπος αγωνιστών του ΕΔΕΣ ο στρατηγός Κοσίντας. Την κυβέρνηση εκπροσωπούσε ο υφυπουργός Αμυνας Μιχ. Παπακωνσταντίνου.
Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων δημιουργήθηκαν εντάσεις λόγω των διαμαρτυριών των αντιστασιακών καθώς δεν είχε προβλεφτεί για αυτούς επίσημη παράσταση και κατάθεση στεφάνων. Για να μην οξυνθούν περαιτέρω τα πνεύματα, αποφασίστηκε η σύντμηση του χρόνου της εκδήλωσης και η περικοπή του προγράμματος.
Γύρω στη 1.30 το μεσημέρι και ενώ οι επίσημοι είχαν αρχίσει να αποχωρούν ακούστηκε ένας εκκωφαντικός ήχος έκρηξης και μια δέσμη καπνού και σκόνης υψώθηκε. Σε απόσταση 90-100 μέτρων από το σημείο του εορτασμού και λίγα μέτρα πιο μακριά από το μονοπάτι που συνέδεε το χωριό του Γοργοποτάμου με την ομώνυμη γέφυρα κάποιος είχε πατήσει μια νάρκη -κατά προσωπικού, όπως λέγεται- που ανασηκώθηκε ένα μέτρο περίπου από το έδαφος, έσκασε και σκόρπησε γύρω της τον θάνατο. Ο ακούσιος θύτης και θύμα ήταν ο πρώην αντάρτης του ΕΛΑΣ Χρήστος Κεστίνης, από το Αιγίνιο Πιερίας, ο οποίος είχε κυριολεκτικά διαμελισθεί. Τα θύματά της νάρκης υπήρξαν πολλά. Επτά οι νεκροί επί τόπου, εκ των οποίων 2-3 διαμελισμένοι, έξι υπέκυψαν αργότερα στο νοσοκομείο της Λαμίας, και 51 οι τραυματίες! Τραγική ειρωνεία ότι μεταξύ των επί τόπου νεκρών και η αδελφή του καπετάν Νικηφόρου, Ασημούλα, γυναίκα του αντιστασιακού δικηγόρου Χρήστου Ραχιώτη, ο οποίος βρισκόταν με τον μικρό τους γιο λίγο πιο πέρα.
Τα ονόματα των 13 συνολικά νεκρών χαράχθηκαν σε αυτό το μνημείο που τοποθετήθηκε στο χώρο της έκρηξης
Οι πρώτες πρωτοβουλίες για τον εορτασμό της επετείου της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου ανελήφθησαν από πρώην αντιστασιακούς στη δεκαετία του 1960. Η πρώτη απόπειρα έγινε το 1962, με περίπου 500 άτομα, και η δεύτερη το 1963 με 5.000 άτομα, περίπου, από όλη τη χώρα. Το 1964, επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, για πρώτη φορά ο εορτασμός έλαβε επίσημο χαρακτήρα. Στις 29 Νοεμβρίου 1964 πάνω από 20.000 άτομα κατέκλυσαν το χώρο κάτω από τη γέφυρα και τις γύρω πλαγιές. Ανάμεσά τους τα σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης, οργανωμένες δυνάμεις της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς και της «Νεολαίας Λαμπράκη». Ως εκπρόσωπος του ΕΛΑΣ παρίστατο ο στρατηγός Αυγερόπουλος και ως εκπρόσωπος αγωνιστών του ΕΔΕΣ ο στρατηγός Κοσίντας. Την κυβέρνηση εκπροσωπούσε ο υφυπουργός Αμυνας Μιχ. Παπακωνσταντίνου.
Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων δημιουργήθηκαν εντάσεις λόγω των διαμαρτυριών των αντιστασιακών καθώς δεν είχε προβλεφτεί για αυτούς επίσημη παράσταση και κατάθεση στεφάνων. Για να μην οξυνθούν περαιτέρω τα πνεύματα, αποφασίστηκε η σύντμηση του χρόνου της εκδήλωσης και η περικοπή του προγράμματος.
Γύρω στη 1.30 το μεσημέρι και ενώ οι επίσημοι είχαν αρχίσει να αποχωρούν ακούστηκε ένας εκκωφαντικός ήχος έκρηξης και μια δέσμη καπνού και σκόνης υψώθηκε. Σε απόσταση 90-100 μέτρων από το σημείο του εορτασμού και λίγα μέτρα πιο μακριά από το μονοπάτι που συνέδεε το χωριό του Γοργοποτάμου με την ομώνυμη γέφυρα κάποιος είχε πατήσει μια νάρκη -κατά προσωπικού, όπως λέγεται- που ανασηκώθηκε ένα μέτρο περίπου από το έδαφος, έσκασε και σκόρπησε γύρω της τον θάνατο. Ο ακούσιος θύτης και θύμα ήταν ο πρώην αντάρτης του ΕΛΑΣ Χρήστος Κεστίνης, από το Αιγίνιο Πιερίας, ο οποίος είχε κυριολεκτικά διαμελισθεί. Τα θύματά της νάρκης υπήρξαν πολλά. Επτά οι νεκροί επί τόπου, εκ των οποίων 2-3 διαμελισμένοι, έξι υπέκυψαν αργότερα στο νοσοκομείο της Λαμίας, και 51 οι τραυματίες! Τραγική ειρωνεία ότι μεταξύ των επί τόπου νεκρών και η αδελφή του καπετάν Νικηφόρου, Ασημούλα, γυναίκα του αντιστασιακού δικηγόρου Χρήστου Ραχιώτη, ο οποίος βρισκόταν με τον μικρό τους γιο λίγο πιο πέρα.
Τα ονόματα των 13 συνολικά νεκρών χαράχθηκαν σε αυτό το μνημείο που τοποθετήθηκε στο χώρο της έκρηξης
Oι δράστες αποσκοπούσαν στη δημιουργία κατάστασης «εκτάκτου ανάγκης» μέσω της δημιουργίας εκτεταμένων επεισοδίων μεταξύ των εορταστών και της Χωροφυλακής ώστε να δοθεί το πρόσχημα για την επιβολή στρατιωτικού νόμου για την αντιμετώπιση της δήθεν «κομμουνιστικής ανταρσίας». Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, της Αστυνομίας και της κυβέρνησης, η φονική νάρκη είχε ξεχαστεί εκεί από τον Εμφύλιο παρόλου που είχαν ήδη πραγματοποιηθεί τρεις εκκαθαρίσεις του ναρκοπεδίου της περιοχής (1951,1955,1957). Παρά το σάλο που προκάλεσε, η υπόθεση έκλεισε σύντομα ως τυχαίο συμβάν.
Aντίθετα, τον Mάιο 1965, 18 άτομα που βρίσκονταν στις 29 Nοεμβρίου στο χώρο του Γοργοποτάμου δικάστηκαν με ποικίλες κατηγορίες (στάση, αντιποίηση και περιύβρυση αρχής,επικίνδυνες σωματικές βλάβες κ.α.) για όσα συνέβησαν στην εκδήλωση. Aπό αυτούς οι 12 καταδικάστηκαν σε ποικίλες ποινές και οι 6 αθωώθηκαν. H «Δίκη του Γοργοποτάμου» ή «Δίκη της Λαμίας» αποτέλεσε και την τυπική λήξη της υπόθεσης.
Tην κυβερνητική θεωρία περί πλημμελώς εκκαθαρισμένου ναρκοπεδίου κλόνισαν νεότερα στοιχεία τα οποία τεκμηριώνουν ότι την αιματοχυσία στο Γοργοπόταμο οργάνωσαν πράκτορες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών - CIA που είχαν έρθει για το σκοπό αυτό από τη Δυτική Γερμανία. Έγγραφο του στρατιωτικού ακολούθου της αμερικανικής πρεσβείας που δημοσίευσε στις 5 Αυγούστου 1965, η εφημερίδα “Έθνος” μεταξύ άλλων, ανέφερε:
«Αναμφιβόλως η επιχείρησις θα ήτο πολύ περισσότερον αποτελεσματική, εάν οι φίλοι μας εξεμεταλλεύοντο καταλλήλως την κατάστασιν η οποία εδημιουργήθη εις την χώραν. Εν πάση περιπτώσει τούτο δεν μειώνει τον έπαινον, ο οποίος οφείλεται εις εκείνους οι οποίοι ενήργησαν βάσει του σχεδίου και οι οποίοι δικαιούνται να ανταμειφθούν συμφώνως προς την απαίτησίν των».
Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019
«Ιστορική Διαδρομή Γοργοποτάμου»
Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, στις 23 κ 24 Νοεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε η «Ιστορική Διαδρομή Γοργοποτάμου»
Μέσα από την Ιστορική διαδρομή Γοργοποτάμου οι παρευρισκόμενοι κάθε ηλικίας, ανακάλυψαν πώς σχεδιάστηκε μία από τις σπουδαιότερες ένοπλες αντιστασιακές δράσεις κατά των κατακτητών. Άκουσαν προφορικές μαρτυρίες στιγμή προς στιγμή πώς εκτελέστηκε η κορυφαία ενέργεια δολιοφθοράς στην κατεχόμενη Ελλάδα. Έμαθαν για τους πρωταγωνιστές, τις δυσκολίες, τον αντίκτυπο της μάχης και τις εκτελέσεις των Ελλήνων πατριωτών από τους κατακτητές, τις μεταπολεμικές περιπέτειες του εορτασμού της επετείου με την έκρηξη τοποθετημένης νάρκης στον πρώτο επίσημο εορτασμό και τον ορισμό της επετείου ως πανελλήνια ημέρα εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης.
Ευχαριστούμε όλους εσάς που βρεθήκατε μαζί μας στον Ιστορικό αυτό τόπο και στείλαμε παντού το μήνυμα
"ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ"
Επιμέλεια διαδρομής. Βασιλική Λάζου
Αφηγήσεις. Παναγιώτης Σωτηρίου, Ειρήνη Πασχαλίδη, Μαρία Τσαρτσιανίδου.
ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ. Δήμος Λαμιέων, «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης», Γενικά Αρχεία του Κράτους- Τμήμα Φθιώτιδας, Όμιλος Φίλων του Δάσους, Σύλλογος Νεολαίας Γοργοποτάμου «Η Ζωοδόχος Πηγή» , Χιονοδρομικός και Ορειβατικός Όμιλος Λαμίας,και οι «Φίλοι των Α.Σ.Κ.Ι»
Ευχαριστούμε όλους εσάς που βρεθήκατε μαζί μας στον Ιστορικό αυτό τόπο και στείλαμε παντού το μήνυμα
"ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ"
Επιμέλεια διαδρομής. Βασιλική Λάζου
Αφηγήσεις. Παναγιώτης Σωτηρίου, Ειρήνη Πασχαλίδη, Μαρία Τσαρτσιανίδου.
ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ. Δήμος Λαμιέων, «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης», Γενικά Αρχεία του Κράτους- Τμήμα Φθιώτιδας, Όμιλος Φίλων του Δάσους, Σύλλογος Νεολαίας Γοργοποτάμου «Η Ζωοδόχος Πηγή» , Χιονοδρομικός και Ορειβατικός Όμιλος Λαμίας,και οι «Φίλοι των Α.Σ.Κ.Ι»
Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2019
«Ιστορική Διαδρομή Γοργοποτάμου»
Ο Δήμος Λαμιέων, οι «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης», τα Γενικά Αρχεία του Κράτους- Τμήμα Φθιώτιδας, ο Όμιλος Φίλων του Δάσους, ο Σύλλογος Νεολαίας Γοργοποτάμου «Η Ζωοδόχος Πηγή» και οι «Φίλοι των Α.Σ.Κ.Ι» πραγματοποιούν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά την «Ιστορική Διαδρομή Γοργοποτάμου» το Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2019, ώρες 13:30 και 15:00 και την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019, ώρα 13:30 με αφετηρία το χώρο του επετειακού εορτασμού.
Ήταν 25 Νοεμβρίου 1942 όταν 150 αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. με τον Άρη Βελουχιώτη, 60 αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ. με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και 12 Βρετανοί της S.O.E. ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου. Επρόκειτο για την πρώτη μεγάλη επιχείρηση της ένοπλης Εθνικής Αντίστασης που συνδεόταν με το συμμαχικό αντιφασιστικό αγώνα στα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επιτυχία της κατέδειξε τις δυνατότητες του ένοπλου αγώνα και της ενιαίας αντιστασιακής δράσης, πύκνωσε τις γραμμές της πάλης κατά των κατακτητών και τόνωσε το αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων. Ο Γοργοπόταμος έγινε σύμβολο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του λαού μας.
Μέσα από την ιστορική διαδρομή Γοργοποτάμου ανακαλύπτουμε πώς σχεδιάστηκε μία από τις σπουδαιότερες ένοπλες αντιστασιακές δράσεις κατά των κατακτητών. Περιγράφουμε στιγμή προς στιγμή πώς εκτελέστηκε η κορυφαία ενέργεια δολιοφθοράς στην κατεχόμενη Ελλάδα. Μαθαίνουμε για τους πρωταγωνιστές, τις δυσκολίες, τον αντίκτυπο της μάχης και τις εκτελέσεις των Ελλήνων πατριωτών από τους κατακτητές. Παρακολουθούμε τις μεταπολεμικές περιπέτειες του εορτασμού της επετείου με την έκρηξη τοποθετημένης νάρκης στον πρώτο επίσημο εορτασμό και τον ορισμό της επετείου ως πανελλήνια ημέρα εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης.
Ήταν 25 Νοεμβρίου 1942 όταν 150 αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. με τον Άρη Βελουχιώτη, 60 αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ. με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και 12 Βρετανοί της S.O.E. ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου. Επρόκειτο για την πρώτη μεγάλη επιχείρηση της ένοπλης Εθνικής Αντίστασης που συνδεόταν με το συμμαχικό αντιφασιστικό αγώνα στα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επιτυχία της κατέδειξε τις δυνατότητες του ένοπλου αγώνα και της ενιαίας αντιστασιακής δράσης, πύκνωσε τις γραμμές της πάλης κατά των κατακτητών και τόνωσε το αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων. Ο Γοργοπόταμος έγινε σύμβολο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του λαού μας.
Μέσα από την ιστορική διαδρομή Γοργοποτάμου ανακαλύπτουμε πώς σχεδιάστηκε μία από τις σπουδαιότερες ένοπλες αντιστασιακές δράσεις κατά των κατακτητών. Περιγράφουμε στιγμή προς στιγμή πώς εκτελέστηκε η κορυφαία ενέργεια δολιοφθοράς στην κατεχόμενη Ελλάδα. Μαθαίνουμε για τους πρωταγωνιστές, τις δυσκολίες, τον αντίκτυπο της μάχης και τις εκτελέσεις των Ελλήνων πατριωτών από τους κατακτητές. Παρακολουθούμε τις μεταπολεμικές περιπέτειες του εορτασμού της επετείου με την έκρηξη τοποθετημένης νάρκης στον πρώτο επίσημο εορτασμό και τον ορισμό της επετείου ως πανελλήνια ημέρα εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης.
Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2019
"Εδώ Πολυτεχνείο, Εδώ Πολυτεχνείο"
46 χρόνια, μετά την εμβληματική εξέγερση του Πολυτεχνείου, το σύνθημα "Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Λαϊκή Κυριαρχία" μας δείχνει το δρόμο για τους σημερινούς και αυριανούς αγώνες, για τα δικαιώματα του λαού και της νεολαίας, για ελευθερία, δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία, για ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
Η εξέγερση της 17ης Νοεμβρίου κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών, δεν αποτελεί μόνον ένα ιστορικό γεγονός, μια κορυφαία πράξη αντίστασης και θάρρους, αλλά και μια πηγή από την οποία εξακολουθούν να αναβλύζουν ιδέες και κοινωνικές διεκδικήσεις.
Η εξέγερση της 17ης Νοεμβρίου κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών, δεν αποτελεί μόνον ένα ιστορικό γεγονός, μια κορυφαία πράξη αντίστασης και θάρρους, αλλά και μια πηγή από την οποία εξακολουθούν να αναβλύζουν ιδέες και κοινωνικές διεκδικήσεις.
Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2019
ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΑΣ
" Ουρανός" είναι ο τίτλος ασπρόμαυρης ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας, παραγωγής 1962, σε σκηνοθεσία του Τάκη Κανελλόπουλου που συμπεριλαμβάνεται στις καλύτερες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Το σενάριο βασίζεται σε αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το σενάριο βασίζεται σε αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είσοδος ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
Δήμος Λαμιέων - ΣΩΜΑΤΕΙΟ«Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης»
Δήμος Λαμιέων - ΣΩΜΑΤΕΙΟ«Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης»
*Η υπόθεση της ταινίας.
Στη μακεδονική επαρχία δύο ζευγάρια χωρίζουν με την έναρξη του πολέμου.
Οι δύο άντρες πάνε στο μέτωπο της Αλβανίας. Πολεμούν πλάι-πλάι με τον δάσκαλο ο οποίος θα σκοτωθεί πρώτος.
Στη συνέχεια, θα πέσουν και οι ίδιοι, το μέτωπο θα καταρρεύσει και το πένθος θα σκεπάσει τα πάντα.
Το πρώτο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στον Πελεκάνο Κοζάνης και το δεύτερο μέρος στη Οξυά Καστοριάς, στην Πολυκέρασο Καστοριάς και στην ευρύτερη περιοχή του Βιτσίου.
Στη μακεδονική επαρχία δύο ζευγάρια χωρίζουν με την έναρξη του πολέμου.
Οι δύο άντρες πάνε στο μέτωπο της Αλβανίας. Πολεμούν πλάι-πλάι με τον δάσκαλο ο οποίος θα σκοτωθεί πρώτος.
Στη συνέχεια, θα πέσουν και οι ίδιοι, το μέτωπο θα καταρρεύσει και το πένθος θα σκεπάσει τα πάντα.
Το πρώτο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στον Πελεκάνο Κοζάνης και το δεύτερο μέρος στη Οξυά Καστοριάς, στην Πολυκέρασο Καστοριάς και στην ευρύτερη περιοχή του Βιτσίου.
Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2019
28η Οκτωβρίου 1940: Ο παλλαϊκός συναγερμός κατά του φασισμού
Η ημέρα του Όχι είναι μια από τις μεγαλύτερες, σε συμβολισμό και ακτινοβολία, ημέρες της ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού.
Μια ημέρα, όπου η Ελλάδα, 18 χρόνια μετά την τραγωδία της μικρασιατικής καταστροφής, και αφήνοντας πίσω τον Εθνικό Διχασμό και τον ταραχώδη Μεσοπόλεμο της πολιτικής αστάθειας και μιας μακράς σκληρής δικτατορίας, με πρωτοφανή εθνική ομοψυχία απάντησε στο ιταλικό τελεσίγραφο, απορρίπτοντάς το, εν πρώτοις διά του Ιωάννη Μεταξά και στη συνέχεια με παλλαϊκό και πανεθνικό συναγερμό στο μέτωπο και στα μετόπισθεν.
Μια ημέρα, όπου η Ελλάδα, 18 χρόνια μετά την τραγωδία της μικρασιατικής καταστροφής, και αφήνοντας πίσω τον Εθνικό Διχασμό και τον ταραχώδη Μεσοπόλεμο της πολιτικής αστάθειας και μιας μακράς σκληρής δικτατορίας, με πρωτοφανή εθνική ομοψυχία απάντησε στο ιταλικό τελεσίγραφο, απορρίπτοντάς το, εν πρώτοις διά του Ιωάννη Μεταξά και στη συνέχεια με παλλαϊκό και πανεθνικό συναγερμό στο μέτωπο και στα μετόπισθεν.
Με την 28 Οκτωβρίου 1940 η Ελλάδα, μια μικρή χώρα, με το ηθικό ανάστημα και το βάρος που της αναλογούσε, στον κορυφαίο ιδεολογικό διχασμό της παγκόσμιας ιστορίας, τον πρώτο ουσιαστικά σε αυτό το μέγεθος, δεν επέλεξε το φασιστικό στρατόπεδο, ούτε την επιτήδεια ουδετερότητα, όπως άλλες γειτονικές χώρες, πληρώνοντας βαρύτατο τίμημα για αυτή την επιλογή.
Όχι μόνο με τον φόρο του αίματος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο αλλά, κυρίως, με το μαρτύριο της τριπλής φασιστικής κατοχής, που επέβαλε ο χιτλερικός στρατός και το άγος του αγκυλωτού σταυρού στην Ακρόπολη, μέχρι την απελευθέρωση, τον Οκτώβριο του 1944.
Όχι μόνο με τον φόρο του αίματος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο αλλά, κυρίως, με το μαρτύριο της τριπλής φασιστικής κατοχής, που επέβαλε ο χιτλερικός στρατός και το άγος του αγκυλωτού σταυρού στην Ακρόπολη, μέχρι την απελευθέρωση, τον Οκτώβριο του 1944.
Ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε στις σιδερόφρακτες φασιστικές ορδές με τα στρατευμένα παιδιά του στα ηπειρωτικά βουνά και στο αλβανικό μέτωπο, σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, στο χιόνι και στη λάσπη, χωρίς ουσιαστικά αεροπορική κάλυψη, με προβλήματα στην επιμελητεία, παλεύοντας και εναντίον των στοιχείων της φύσης. Και στα μαρτυρικά χρόνια της Κατοχής η πανεθνική αντίσταση των Ελλήνων, ένοπλη και μαζική, παρά τις ομηρίες, τις ομαδικές εκτελέσεις αντιποίνων και την τρομοκρατία, αποτελεί φαινόμενο που πρέπει να τιμάμε, να μελετούμε και να μην ξεχνάμε, ειδικά σήμερα που ο φασισμός, εκμεταλλευόμενος τις δύσκολες κοινωνικές συνθήκες, τη φτώχεια και την εξαθλίωση σηκώνει ξανά το εφιαλτικό κεφάλι του στην Ευρώπη.
*News247
*News247
28ης Οκτωβρίου 1940,το ΟΧΙ του ελληνικού λαού στο φασισμό-ναζισμό, πάντα επίκαιρο.
και απέναντι στις πολλές "πολεμικές φωτογραφίες"που βλέπετε αυτες τις μέρες,
“η πιο συγκλονιστική και καλλιτεχνική αντιπολεμική φωτό'' που έχει κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο.
“η πιο συγκλονιστική και καλλιτεχνική αντιπολεμική φωτό'' που έχει κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο.
Ούτε μάνες και παιδιά που κλαίνε, ούτε σακατεμένα σώματα. Ολα αυτά μαζί «φαίνονται» στην «Απώλεια» και την «Απουσία». Άξιο παρατήρησης σε αυτή τη φωτογραφία είναι και το …γεγονός ότι, η μεν γυναίκα έχει περήφανο και οργισμένο βλέμμα, το δε παιδί φοράει το καπέλο του νεκρού πατέρα του. Αγνώστου φωτογράφου, μάλλον εποχής Α’ Παγκοσμίου”.
Π.Φ
Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019
«Η Γυναίκα στην Αντίσταση 1940-1944»
Μνήμες απο την ιστορία του τόπου μας και του γυναικείου κινήματος
Μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση για τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της Αντίστασης, παρουσιάσαμε χθες Κυριακή, παραμονή της 28ης Οκτωβρίου, στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Λαμιέων.
Μια ακόμη εκδήλωση που συνδιοργάνωσε το Σωματείο μας «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης» με το Δήμο Λαμιέων, τα Γ.Α.Κ. Αρχεία Νομού Φθιώτιδας, τον Εξωραϊστικό – Εκπολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών Λαμίας και τον Όμιλο Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων
Μια εκδήλωση για να αποδοθεί φόρος τιμής, στις "Λαμιώτισσες της Αντίστασης" για εκείνες που αγωνίστηκαν για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, που με τη στάση ζωής και την αυτοθυσία τους έγραψαν μια ηρωική σελίδα στην ιστορία του τόπου μας και του γυναικείου κινήματος.
Μέσα από προσωπικές μαρτυρίες για Λαμιώτισσες αγωνίστριες, αρχειακό υλικό και λογοτεχνικά κείμενα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την πολύπλευρη και σημαντική δράση της Ελληνίδας Γυναίκας που στάθηκε ισότιμα δίπλα στον άνδρα στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ενάντια στο φασιστικό μέτωπο, οραματίστηκε έναν καλύτερο κόσμο με ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη και δεν δίστασε μπροστά στις δυσκολίες και τις διώξεις, δίνοντας ακόμα και τη ζωή της για την Ελευθερία και τα ιδανικά της .
Η φιλόλογος και ιστορικός Ευμορφία Ψιμογιάννου, μέσα από τη συγκλονιστική ομιλία της «Η γυναίκα στην Εθνική Αντίσταση», μας «γνώρισε» τις γυναίκες εκείνες που αγωνίστηκαν για την Αντίσταση, η κάθε μία από το δικό της μετερίζι, προσφέροντας στον αγώνα και στην πατρίδα τους πολλές φορές ακόμα και τις ίδιες τις ζωές τους. Σπουδαίες φυσιογνωμίες από την περιοχή μας, Λαμιώτισσες που αγωνίστηκαν, φυλακίστηκαν και θυσιάστηκαν για την Αντιστασιακή τους δράση,γυναίκες που έδρασαν στην περιοχή αλλά και γυναίκες από άλλες περιοχές που η αντιστασιακή τους δράση έγινε γνωστή σε όλη τη χώρα και όλοι ξέρουμε τα ονόματά τους, όπως η Λέλα Καραγιάννη και η Ηρώ Κωνσταντοπούλου.
Είδαμε ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο με αποσπάσματα μαρτυριών των μελών του Εξωραϊστικού –Εκπολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Λαμίας, Φωτεινής Αδάμ, Γεωργίας Λάζου, Νίνης Οικονόμου και Μαρίας Πολυμεροπούλου σχετικά με τις Λαμιώτισες που συμμετείχαν στην αντίσταση, ενώ αποσπάσματα λογοτεχνικών κειμένων διάβασαν η Ξανθή Κουτσογιάννη και ο Κώστας Τσιαλαφούτας, πρόεδρος και αντιπρόεδρος αντίστοιχα του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων.
Η προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους – ΓΑΚ Φθιώτιδας, Σοφία Βακιρτζηδέλη, είπε χαρακτηριστικά πως πρόκειται να μιλήσει για αυτό που πολλοί αποκαλούν «το αδύναμο φύλο» και μέσα από τα αρχειακά τεκμήρια που μας παρουσίασε κατέδειξε πόσο δυνατό και ισχυρό είναι το γυναικείο φύλο όπου οι συνθήκες το απαιτούν.
Το σχήμα του Δημοτικού Ωδείου Λαμίας ερμήνευσε γνωστά τραγούδια για τις ηρωικές στιγμές της ελληνικής Αντίστασης μέσα σε κλίμα συγκίνησης
Συμμετείχαν οι μουσικοί Θεόδωρος Παπαδογιάννης (ακορντεόν), Γεώργιος Μελεμενής (κιθάρα), Κωνσταντίνος Αναστασίου (πιάνο) και στο τραγούδι οι: Ιωάννα Κωστοπούλου, Ηλίας Μαυρίκας, Απόστολος Ζωγράφος, Φώτης Παπανικολάου και Λεωνίδας Κωστόπουλος.
Την εκδήλωση συντόνισε η Πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης», Βασιλική Λάζου.
Π.Φ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)