Η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ και η Συμβολή της στην Εθνική Αντίσταση

1 Αυγούστου 1943, αρχίζει τη λειτουργία της στο Περτούλι Θεσσαλίας η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ.
Από τη σχολή αυτή αποφοίτησαν συνολικά έως την απελευθέρωση 1.260 ανθυπολοχαγοί του ΕΛΑΣ.

Ενθυμίσεις και Ημερολόγια Ανθυπολοχαγών της Σχολής

Γράφει ο Κλεομένης Σ. Κουτσούκης

Όλες βέβαια οι γεωγραφικές περιοχές της χώρας μας, χερσαίες και νησιωτικές, συμμετείχαν κι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αντίσταση κατά των Γερμανο-Ιταλών που επεδίωκαν την υποταγή της χώρας μας στο φασισμό και ναζισμό. Είναι ενδεικτικό εξάλλου, ότι τα τραγούδια της Αντίστασης προέτρεπαν στον καθολικό ξεσηκωμό των Ελλήνων, όπως:
Μακεδόνες, Μωραΐτες Ηπειρώτες, Θεσσαλοί, Ρουμελιώτες, Θράκες, Κρήτες, Η Πατρίδα σάς καλεί…

Χωρίς να είμαι τοπικιστής, νομίζω ότι μερικές γεωγραφικές περιοχές, όπως η Θεσσαλία, η Ρούμελη, η Ήπειρος, έπαιξαν κεντρικό στρατηγικό ρόλο στην αντιμετώπιση των κατοχικών δυνάμεων. Και αυτό, τόσο λόγω γεωγραφικής και εδαφικής μορφολογίας, όσο και λόγω των επιχειρησιακών και στρατηγικών κινήσεων και επιλογών των αντιπάλων. Συγκεκριμένα η εισήγησή μου θα ασχοληθεί με την Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, η οποία έμεινε γνωστή στην ιστορία ως «Σχολή Αξιωματικών της Ρεντίνας».

Ειδικότερα, θα αναφερθώ, με λίγα λόγια, όσο γίνεται, λόγω περιορισμένου χρόνου,
πρώτον, στην ίδρυση, λειτουργία και στελέχωση της Σχολής,
δεύτερον, στους μαθητές, τις σπουδές και την πολεμική τους δράση κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στη Σχολή και τέλος, τρίτον, στην ηρωική Ρεντίνα, όπου η Σχολή λειτούργησε τον περισσότερο χρόνο καθώς και τους ανθρώπους της, δηλ. τους Ρεντινιώτες, που με στερήσεις και θυσίες στήριξαν καθ’ όλο αυτό το διάστημα τη λειτουργία της Σχολής.
Ας σημειωθεί, ότι εδώ βρίσκει πλήρη ισχύ η λαϊκή σοφία που λέει: «Όσα ξέρει ο νοικοκύρης (εν προκειμένω οι κάτοικοι της Ρεντίνας) δεν τα ξέρει ο κόσμος όλος!»

Ο 19ος αιώνας, που συνδέεται με την ανάπτυξη της βιομηχανίας στις ανεπτυγμένες τότε καπιταλιστικές χώρες, σχετίζεται άμεσα και στενά με τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των γυναικών.

Επιτρέψτε μου να σημειώσω εδώ, ότι δεν είμαι ιστορικός. Ο επιστημονικός κλάδος, στον οποίο θητεύω ερευνητικά και συγγραφικά, ως κοινωνικός επιστήμονας, είναι ο κλάδος της πολιτικής κοινωνιολογίας. Ως εκ τούτου, τα ιστορικά φαινόμενα δεν τα εξετάζω με τη μέθοδο του ιστορικού αλλά τα ερμηνεύω ως κοινωνικός επιστήμονας, επικεντρώνοντας το ερευνητικό μου ενδιαφέρον, τόσο στα πρότυπα συμπεριφοράς μιας προσωπικότητας ή περισσοτέρων, που συμμετέχει και διαμορφώνει τα γεγονότα, όσο και σε συλλογικές νοοτροπίες και συμπεριφορές.

Το θέμα της εισήγησής μου, που αναφέρεται στην ίδρυση και λειτουργία της Σχολής της Ρεντίνας και τη συμβολή της στην Εθνική Αντίσταση, βασίζεται, αφ’ ενός στην πλούσια βιβλιογραφία για την Εθνική Αντίσταση στη Θεσσαλία, όπου ανήκει γεωγραφικά η Ρεντίνα και αφ’ ετέρου στις ενθυμήσεις, μαρτυρίες και ημερολόγια αποφοίτων της Σχολής και ιδιαίτερα τριών απ’ αυτούς, οι οποίοι αφού αποφοίτησαν από τη Σχολή, έλαβαν μέρος στον Αγώνα της Εθνικής Αντίστασης με τον βαθμό του αξιωματικού, δηλ. του ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ.

Από τους τρεις αυτούς αξιωματικούς, οι ενθυμήσεις του ενός, που ποτέ μου δεν γνώρισα, έχουν δημοσιευθεί στην εξάτομη Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης(1976). Οι άλλοι δύο, συμβαίνει να είναι συμπατριώτες μου Ευρυτάνες. Ο ένας απ’ αυτούς που υπήρξε συγχωριανός μου (Μικρό Χωριό) μού είχε εμπιστευθεί τις ενθυμήσεις του, που τις δημοσίευσα σε συνέχειες στο περιοδικό «Μικροχωρίτικα Γράμματα», που εξέδιδα κατά τη δεκαετία του ’80. Αργότερα δημοσιεύθηκαν αυτοτελώς. Ο τρίτος, που ζει σήμερα στην Αθήνα κι έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς κείμενά του σχετικά με την Εθνική Αντίσταση, δέχτηκε πρόσφατα να μου δώσει συνέντευξη, ειδικά γι’ αυτή την εισήγησή μου, καταθέτοντας τις αναμνήσεις του από τη Σχολή της Ρεντίνας. Να συμπληρώσω ότι, πριν ακόμη ολοκληρώσω την εισήγησή μου αυτή, εντόπισα α) τις ενθυμήσεις ενός ακόμη ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ, που δεν θα μπορούσα να παραλείψω, στο βιβλίο «Συναγωνιστής Ακέλας», απ’ όπου θα παραθέσω σχετικά αποσπάσματα και πληροφορίες για τον συγγραφέα του, απόφοιτο της Σχολής του ΕΛΑΣ και β) έναν ακόμη απόφοιτο της Σχολής, που ζει σήμερα στη Λαμία.

ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

Θα περάσω τώρα σε μερικά πρώτα στοιχεία που αφορούν την ίδρυση, λειτουργία και εξέλιξη της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών. Προ παντός τους λόγους που υπαγόρευσαν την ίδρυσή της αλλά και το πνεύμα που κυριαρχούσε, ώστε να φέρει σε πέρας το σκοπό λειτουργίας της. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να σημειώσω ότι το Πανθεσσαλικό Συνέδριο που συνήλθε 26-28 Ιουλίου 1943, μεταξύ των άλλων σημαντικών αποφάσεων ήταν και η ίδρυση της Σχολής με το αιτιολογικό ότι: «Η ανάπτυξη των τμημάτων του ΕΛΑΣ δημιούργησε πολλές ανάγκες σε στρατιωτικά στελέχη για να πλαισιώσουν τις μονάδες του ΕΛΑΣ. Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα αυτό με την ίδρυση και λειτουργία της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ» [1]

Όπως γράφει ο Λάζαρος Αρσενίου, που έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την Εθνική Αντίσταση στη Θεσσαλία, αρχικά στον ΕΛΑΣ πήγαν περίπου 300 ως 400 ίσως και περισσότεροι αξιωματικοί. Παρ’ όλα αυτά παρέμειναν μεγάλα κενά, ιδίως σε κατώτερους αξιωματικούς. Ως εκ τούτου, όπως τονίζει και ο στρατηγός Σαράφης, υπήρχε ανάγκη στελέχωσης του ΕΛΑΣ με νέους αξιωματικούς. Για το λόγο αυτό ρίχθηκε η ιδέα της ίδρυσης και λειτουργίας της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ [2].

Ως μαθητές στη Σχολή αυτή στάλθηκαν νέοι, διαλεγμένοι από κείνους, που είχαν γίνει αρχηγοί μικρών σχηματισμών του ΕΛΑΣ ή είχαν διακριθεί στο αντάρτικο, ανεξάρτητα από γραμματικές γνώσεις καθώς και όσοι από τους πολεμιστές ήσαν απόφοιτοι Γυμνασίου [3].

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΕΙΡΕΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ.
Α΄ ΣΕΙΡΑ ΣΤΟ ΠΕΡΤΟΥΛΙ

Επιφυλασσόμενος να σας παρουσιάσω πιο κάτω αναλυτικό πίνακα με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των μαθητών της Σχολής για όλες τις σειρές (ήσαν τέσσερις) σημειώνω ότι στην α΄ σειρά, από τους 138 μαθητές, το ποσοστό των εγγραμμάτων ήταν πολύ μικρό. Πρώτος Διοικητής της Σχολής, η οποία λειτούργησε αρχικά στο Περτούλι Τρικάλων από την 1η Αυγούστου 1943, ήταν ο συνταγματάρχης Πετρουλάκης, ο οποίος είχε διατελέσει υπασπιστής του βασιλιά. Διευθυντής Σπουδών ορίσθηκε ο Ταγματάρχης Στάθης Αρέθας, ο οποίος είχε διακριθεί πολεμώντας σκληρά στο Αλβανικό μέτωπο τιμηθείς με μετάλλιο ανδρείας. Καπετάνιος ήταν ο Αλέκος Παπαγεωργίου και πολιτικός καθοδηγητής ο δάσκαλος Σεραφείμ (Στρατίκης) από το Καρπενήσι, που τον διαδέχθηκε ο Φάνης Χριστούλας (Ξάνθος) [4]. Από τους πρώτους εκπαιδευτές ήταν ο υπολοχαγός Αλέκος Παπαγεωργίου και οι μόνιμοι ανθυπολοχαγοί Γ. Τσικαρδιώτης, Αν. Γρουμπογιάννης, Λευτέρης Σκαμπαρίνας, Μεν. Δολγυρας, Αλ. Βραχάτης, Βασ. Παπαδημητρίου. Επίσης οι έφεδροι ανθυπολοχαγοί Κων. Μαρούκας και Κων. Καρπούζας. Ανάμεσα στους εκπαιδευτές ξεχωρίζει ο Ρεντινιώτης ανθυπολοχαγός Γεώργιος Βασιλός, για τον οποίο θα αναφερθούμε εκτενέστερα πιο κάτω [5].

Οι μαθητές διαμένουν σε σπίτια κατά ομάδες. Στα μαθήματά τους χρησιμοποιούν πολυγραφημένες σημειώσεις. Τα μαθήματα αφορούν την τακτική, την διοίκηση και προ παντός τη χρήση όπλων ευθυτενούς και καμπύλης τροχιάς κ.ά. Θα σας μεταφέρω εδώ αποσπάσματα από τις πρώτες εντυπώσεις των ανθυπολοχαγών, αποφοίτων της Σχολής, που σάς ανέφερα στην αρχή.

Ο πρώτος, (ο Νίκος Παϊκος), καταγράφοντας τις ενθυμήσεις του από τη φοίτηση στην πρώτη σειρά της Σχολής, που εκπαιδεύτηκε στο Περτούλι θυμάται ότι αφού τακτοποιήθηκαν σε σπίτια και αχυρώνες, την άλλη μέρα τους μίλησαν. Πρώτα ο Άρης, ο οποίος τους είπε: «Ο στρατός μεγάλωσε και το αντάρτικο γίνεται πλέον τακτικός στρατός. Χρειάζονται γι’ αυτό αξιωματικοί, διότι οι μόνιμοι δεν μας φτάνουν και έτσι πρέπει να γίνετε κι εσείς αξιωματικοί… Να μάθουμε την τέχνη του πολέμου κι όλων των όπλων … σε τέτοιο βαθμό που είτε βροχές είτε χιονίζει, ή είναι νύχτα, πίσσα το σκοτάδι, με τα μάτια ακόμη κλειστά θα δένουμε και θα λύνουμε όλα τα όπλα…»

Μετά μας μίλησε ο Σαράφης. Μεταξύ άλλων μας είπε: «Να νιώθετε υπερήφανοι διότι σε σας τα παιδιά του λαού, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας, έλαχε ο κλήρος να γίνετε αξιωματικοί… κάθε αποστολή που σας εμπιστεύονται να την εκτελείτε με ακρίβεια…» [6]. Θα πρσθέσει ακόμη στην αφήγησή του: «Μας κάναν μαθήματα ο Αρέθας, ο Σαράφης, ο Παπαγεωργίου και άλλοι. Την ημέρα που δίναμε εξετάσεις, μετά έξη μήνες μαθημάτων, παρευρίσκονταν, εκτός από τα μέλη του στρατηγείου, αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Ζέρβα, αντιπροσωπεία της Συμμαχικής Αποστολής με επικεφαλής τον Κρις (Γουντχαουζ) καθώς και οι Δεσποτάδες Κοζάνης και Ηλείας και πολλοί κάτοικοι. Απ’ αυτούς που μίλησαν, ο Κρις εκ μέρους της αγγλικής αποστολής είπε, μεταξύ άλλων: «Εσείς είστε οι καλύτεροι Έλληνες. Είστε άξιοι ευγνωμοσύνης και θαυμασμού. Αν εσείς δεν παίρνατε τα όπλα, ούτε κι εμείς θα ήμασταν εδώ να βοηθάμε τον συμμαχικό αγώνα».

Προτού γίνουν οι εξετάσεις είχαν πάρει μέρος στον αφοπλισμό των Ιταλών της Μεραρχίας «Πινερόλο» με επικεφαλής τον Άρη.

Ο δεύτερος ανθυπολοχαγός, απόφοιτος της ΣΕΑΕ, Χρ. Γιαννακόπουλος, θυμάται κι αυτός ότι συνάντησαν τον Άρη, ο οποίος με έκδηλη χαρά μας καλωσόρισε κατενθουσιασμένος ότι «είμαστε η πρώτη σειρά της Σχολής Αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Ύστερα ο ταγματάρχης Αρέθας, αφού μάς χαιρέτησε, μας είπε: «για να σας προτείνουν τα αρχηγεία σας για αξιωματικούς, ασφαλώς θα μάθατε στην πράξη πρώτα, την τέχνη του πολέμου, ας συνεχίσουμε τώρα και με τη θεωρία ως επιδόρπιο».

Στη Σχολή θυμάται ότι, μεταξύ άλλων γνωρίστηκε και με δύο νέους απ’ την Καρδίτσα, που οι πατεράδες τους είχαν τα δύο ξενοδοχεία της Καρδίτσας που αν θυμάται καλά τα έλεγαν το ένα ΑΡΝΗ και το άλλο ΚΙΕΡΙΟΝ. Ο ένας πάλι απ’ αυτούς τους δύο Καρδιτσιώτες λεγόταν Νασιάκος. Και κλείνει λέγοντας: «Όταν τελείωσε η φοίτηση στη Σχολή, ονομαστήκαμε ανθυπολοχαγοί και φύγαμε ο καθένας για το αρχηγείο του, όπου ανήκε. Κατεβαίνοντας εγώ το μονοπάτι για την Πύλη Τρικάλων, σε κάποιο από τα χωριά είδα στο δρόμο αρκετό κόσμο συγκεντρωμένο, που τους μιλούσε κάποιος με βροντερή φωνή. Πήγα κοντά κι είδα πως ομιλητής ήταν ο Ιωακείμ Κοζάνης. Ο γιγαντόσωμος αυτός Δεσπότης καλούσε τον κόσμο να συνεχίσει να βοηθά με όλες του τις δυνάμεις τον δίκαιο αγώνα μας κατά των κατακτητών!» [7]

Η Β΄ ΣΕΙΡΑ. ΣΤΟ ΣΜΟΚΟΒΟ

Περιοδικό της Σχολής.Στις 4 Οκτωβρίου 1943 άρχισε η φοίτηση της β΄ σειράς με 297 μαθητές στη Σχολή, η οποία στο μεταξύ είχε μεταφερθεί στα λουτρά Σμοκόβου, με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Καραγιάννη, που λίγο αργότερα τον διαδέχθηκε ο στρατηγός Δ. Ματσούκας Η φοίτηση της β΄ σειράς διακόπηκε λόγω πολεμικών επιχειρήσεων με τους Γερμανούς, οι οποίοι τον Νοέμβριο του 1943 εκστρατεύσανε εναντίον του Καρπενησίου. Τότε οι μαθητές της Σχολής επιστρατεύτηκαν για τις επιχειρήσεις εναντίον των Γερμανών. Υπήρξαν δυστυχώς απώλειες από τους μαθητές της Σχολής, ιδιαίτερα στη μάχη της Νευρόπολης, όπου οι μαθητές με ηρωισμό διέσπασαν τον κλοιό των Γερμανών. Τότε, για μικρό χρονικό διάστημα η Σχολή μεταφέρθηκε στην Φραγκίστα Ευρυτανίας [8].

Γ΄ ΣΕΙΡΑ. ΣΤΗ ΡΕΝΤΙΝΑ

Με Διοικητή τον στρατηγό Δημ. Ματσούκα (Οπούντιο), στις 6 Μαρτίου 1944 ξεκινάει η γ΄ σειρά και τα μαθήματα της Σχολής γίνονται στη Ρεντίνα. Εκεί μεταφέρθηκε πλέον η έδρα της Σχολής, που θα διαρκέσει μέχρι τέλους της λειτουργίας της. Διευθυντής σπουδών είναι ο συνταγματάρχης Γκικόπουλος, που είχε αποφοιτήσει από την Ανωτέρα Σχολή Πολέμου και καπετάνιος ο Φάνης Χριστούλας [9]. Την εποχή αυτή, όπως γράφουν οι δύο συγγραφείς, Ελευθερία Σταυράκη και Φώτης Κρικζώνης, οι οποίοι της έχουν αφιερώσει έναν εντυπωσιακό τόμο, η Ρεντίνα, που είχε τότε πληθυσμό 2000 κατοίκων, εμφανίζει έντονη πολιτιστική δράση. Εκτός των πολλών μορφωτικών και πληροφοριακών εντύπων, που εκδίδονται στην περιοχή από δημοσιογράφους και λογοτέχνες, υπήρχε και θεατρική ομάδα από μέλη της ΕΠΟΝ, που ανέβαζαν έργα ηρωικού και παραδοσιακού περιεχομένου, όπως ο «Αθανάσιος Διάκος», η «Γκόλφω» κ.ά. [10]

Παρ’ όλον, ότι «τα πράγματα» λόγω Κατοχής είχαν δυσκολέψει στο χωριό για τους κατοίκους που δοκίμασαν πολλές στερήσεις, ωστόσο, δεν έλειψαν τα έκδηλα φιλόξενα αισθήματά τους, που έφθασαν να φιλοξενούν στα σπίτια τους σπουδαστές και αξιωματικούς της Σχολής. Αλλά και οι σπουδαστές έδειξαν ευαισθησία και φιλοτιμία απέναντί τους. Προσφέρονταν να κάνουν εθελοντικές εργασίες προκειμένου να βοηθήσουν τους κατοίκους στο μάζεμα της σοδειάς, το κόψιμο ξύλων για το χειμώνα και άλλες βαριές δουλειές.

«Ανεξάλειπτα έμειναν στη μνήμη μου», όπως μάς είπε ο καπ. Ανταίος, «ύστερα από 70 χρόνια και πλέον, η αγάπη και τα αισθήματα φιλοξενίας με τα οποία μας περιέβαλαν και μας συμπεριφέρονταν οι κάτοικοι της Ρεντίνας. Εμείς ήμασταν πάντα πρόθυμοι να τους βοηθήσουμε σε διάφορες δουλειές τους, όπως να μεταφέρουμε φορτία σε αλώνια ή να πάρουμε και προ πάντων να βοηθήσουμε ηλικιωμένες και ανήμπορες γυναίκες. Ο κόσμος μάς καμάρωνε και συχνά τους ακούγαμε να λένε: Χαρά στις μανάδες που έχουν τέτοια παιδιά» [11].

Όπως θυμάται ένας άλλος απόφοιτος της Σχολής, γνωστός στην Αντίσταση ως καπετάν ‘Ακέλας’, που δεν είναι άλλος από τον μετέπειτα δημοσιογράφο Γιάννη Βούλτεψη: «ο λοχαγός μας Αλέκος Παπαγεωργίου μάς λέει χαμογελαστός κάθε Τετάρτη και Σάββατο: Το απόγευμα, παιδιά, έχει ξύλα και συμπλήρωμα ελιές. Αυτό σημαίνει, ότι θα πάμε δυο ώρες δρόμο μέσα στο χιόνι, κοντά στα Λουτρά Σμοκόβου και θα φορτωθούμε ανά δύο έναν μακρύ ξερό κορμό για το μαγειρείο. Ύστερα απ’ αυτή τη δοκιμασία (αγγαρεία) το συσσίτιο που μας περιμένει αυτά τα δύο βράδια είναι δέκα οκτώ μεγάλες μαύρες αλμυρές ελιές» [12].

Όπως ο ίδιος ο Γιάννης Βούλτεψης, γράφοντας τις ωραίες εντυπώσεις του από τη Σχολή της Ρεντίνας, θυμάται, μεταξύ άλλων για τη Ρεντίνα: «Ξακουστό αρχοντοχώρι, έδωσε πολλές μάχες με τους Τούρκους. Όλα τα σπίτια ήταν οχυρά με πολεμίστρες, όπως ο πύργος του Τσολάκογλου» [13] και συνεχίζει: « (Είναι) Σάββατο, 25 Μαρτίου 1944. Η Ρεντίνα σημαιοστολισμένη ζει μια μοναδική μέρα της ιστορίας της… Η σάλπιγγα σημαίνει προσοχή. Η σημαία υψώνεται αργά. Ο σαλπιγκτής παίζει δακρυσμένος… Δώδεκα αξιωματικοί, που μόλις έφθασαν από την Αθήνα δεν πιστεύουν στα μάτια τους. Το τάγμα καθώς εκτελεί τα παραγγέλματα, τους θυμίζει τη Σχολή Ευελπίδων… Ένας ταγματάρχης από τους νεοφερμένους ανεβαίνει σε μια καρέκλα. Μας λέει με δυνατή φωνή, που την τσακίζει κάθε τόσο η συγκίνηση: “Στην Αθήνα ακούγαμε ότι στα βουνά υπάρχει αντάρτικο. Μαθαίναμε για τις μάχες, μαθαίναμε πως γίνεται ανταρτοπόλεμος. Αλλά δεν μπορούσαμε να φαντασθούμε αυτό που βλέπουμε σήμερα. Γιατί αυτό δεν είναι αντάρτικο. Είναι στρατός, ένας ελληνικός στρατός στα βουνά. Αλλιώς δεν θα μπορούσε να υπάρχει εδώ μπροστά μας μια Σχολή Αξιωματικών σαν τη δική σας» [14].

Εντυπωσιασμένος από την Ρεντίνα, ο ίδιος ο υπολοχαγός και επιτελής της Σχολής της Ρεντίνας, Αλέκος Παπαγεωργίου, που έχει γράψει πολλά βιβλία για την εποχή εκείνη, θα πει: «Η Ρεντίνα είναι σε ωραίο μέρος και δικαιωματικά ανακηρύχθηκε “Νύμφη των Αγράφων”, για να συνεχίσει λέγοντας ότι: «είχε ηρωικές παραδόσεις από την εποχή της τουρκοκρατίας. Στη διάρκεια της Κατοχής πρωτοστάτησε στην Εθνική Αντίσταση και πήρε μέρος όλο το χωριό…» [15]. Από κει πέρασαν υπουργοί, στρατηγοί, στελέχη της Εθνικής Αντίστασης. Οι εισηγήσεις που ακούστηκαν άλλωστε εδώ στο συνέδριο επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Από τον Μάρτη μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου 1944 εκεί λειτούργησε η Στρατιωτική Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, η οποία τιμής ένεκεν καθιερώθηκε ως «Σχολή Αξιωματικών Ρεντίνας» [16].
Παρέλαση στην ΡεντίναΈνα από τα σημαντικά γεγονότα, όπως γράφει, ήταν το πέρασμα από τη Ρεντίνα, στα μέσα Μαΐου 1944, της αντιπροσωπείας της κυβέρνησης της ΠΕΕΑ, που με επικεφαλής τον Πρόεδρό της, καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο, μετέβαινε στη Μέση Ανατολή. Πριν ο ίδιος, ο Αλ. Παπαγεωργίου, πάρει την εντολή από τον Διοικητή της Σχολής, στρατηγό Ματσούκα, να τους μεταφέρει ασφαλώς, με ομάδα σπουδαστών, στο αεροδρόμιο Αλμυρού, η Σχολή και οι κάτοικοι της Ρεντίνας επεφύλαξαν θερμή υποδοχή στην επίσημη αντιπροσωπεία. Τους μίλησε τότε ο Αλ. Σβώλος με πολύ ενθαρρυντικά λόγια. Λίγο νωρίτερα, τον ίδιο μήνα, οι σπουδαστές της Σχολής κάλυψαν τις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης στους Κορυσχάδες της Ευρυτανίας. Εξάλλου, ο στρατηγός Σαράφης, στο βιβλίο του, που καταγράφει όλη τη διαδρομή του στον ΕΛΑΣ και την Εθνική Αντίσταση γράφει, ότι στα τέλη Ιουνίου 1944 είχε φθάσει στο Σμόκοβο κι από κει στη Ρεντίνα. Στη Ρεντίνα, όπως γράφει, έτυχε μεγάλης υποδοχής με εξαιρετικό ενθουσιασμό. Χαρακτηρίζει τη Ρεντίνα ως ένα πολιτισμένο χωριό με 300 σπίτια, γιατί οι κάτοικοί του ταξίδευαν στην Κωνσταντινούπολη και Αμερική κι έτσι έχουν αναπτυχθεί κι έχουν όμορφα σπίτια, καλά επιπλωμένα και εφοδιασμένα, για να καταλήξει ότι: «είναι ένα από τα καλύτερα χωριά της περιοχής» [17].

Θα πρέπει να σημειώσουμε ακόμη εδώ ότι πολλοί συγγραφείς, που έχουν εμπειρίες από τη Ρεντίνα και ιδιαίτερα από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, εξαίρουν την προσωπικότητα και το ήθος ενός Ρεντινιώτη αξιωματικού, του Γεωργίου Βασιλού. Διετέλεσε εκπαιδευτής όλων των σειρών της Σχολής, δηλ. και των τεσσάρων, από τον Αύγουστο του 1943 ως τα τέλη Σεπτεμβρίου 1944.
Όπως γράφουν στο παραπάνω βιβλίο τους η κ. Σταυράκη και ο κ. Κριτζώνης, « ο Βασιλός διακρίθηκε για το θάρρος του αλλά και τη στρατηγική του κατάρτιση και την προθυμία του να αναλαμβάνει και να φέρει εις πέρας δύσκολες αποστολές» [18].

Με τη γ΄ σειρά, που ξεκίνησε με 295 μαθητές, η εκπαίδευση γίνεται τώρα συστηματικότερη. Στο τεχνικό μέρος λ.χ. οι μαθητές μαθαίνουν το χειρισμό για όλα τα όπλα του Πεζικού. Από πλευράς τακτικής παίρνουν μέρος σε ασκήσεις μάχης σε ποικιλία εδαφών όπως πεδινό, δασωμένο, ορεινό ή και κατοικημένο. Για θέματα διαφώτισης παρακολουθούν διαλέξεις γύρω από θέματα πολιτικά, κοινωνικά κ.ά. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στην Τρίτη σειρά φοίτησαν και δύο μαθήτριες που προέρχονταν από τον θεσσαλικό ΕΛΑΣ. Αυτές οι δύο υπήρξαν και οι πρώτες αξιωματικίνες του ελληνικού στρατού και μάλιστα σε μάχιμες μονάδες. Επίσης, στα μέσα της γ΄ περιόδου κατέφθασαν και είκοσι μαθητές από τον εφεδρικό ΕΛΑΣ της Αθήνας και σαράντα από τον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Οι επί πλέον αυτοί, που ήλθαν αργότερα, εκπαιδεύτηκαν εντατικά κι απετέλεσαν τη λεγόμενη σειρά Γβ. Οι εξετάσεις της Γ. σειράς έγιναν τον Ιούνιο του 1944 (9-11 Ιουνίου). Από τους 295 πέτυχαν οι 289.

H Δ΄ ΣΕΙΡΑ. ΣΤΗ ΡΕΝΤΙΝΑ

Η δ΄ σειρά στη Σχολή της Ρεντίνας άρχισε τα μαθήματα την 1η Ιουλίου 1944 με 594 σπουδαστές. Απ’ αυτούς οι έντεκα είναι κοπέλες. Όπως η γ΄ σειρά που προανέφερα, έτσι και η δ΄ σειρά της Σχολής κλήθηκε να συμβάλει με τη συμμετοχή της στην αντιμετώπιση των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των Γερμανών στη Στερεά Ελλάδα. Έτσι «όταν στις 6 Αυγούστου 1944 οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να κινούνται προς τη Λαμία για να ανέβουν στο Καρπενήσι, η Σχολή Αξιωματικών αντέδρασε άμεσα. Έπιασε τα υψώματα της Τσούκας και βόρεια της Βίτωλης, ώστε να εμποδίσει την κίνηση προς την Ρεντίνα και το Φουρνά, που οι Γερμανοί σκόπευαν να κάψουν… Τελικά τα χωριά Τσούκα, Ρεντίνα, Φουρνάς γλύτωσαν.

Όπως γράφει ο εφ. Ανθυπολοχαγός της Σχολής Ρεντίνας, Γιάννης Βούλτεψης στο βιβλίο του “Ακέλας”: «Η Σχολή, πιάνοντας τα υψώματα της Τσούκας, τους παρενοχλούσε (τους Γερμανούς) από τα πλάγια, δημιουργώντας τους φόβο και ανασφάλεια. Διότι, οι Γερμανοί στον τομέα μας ξεκινώντας από την Λαμία εισέδυσαν στον άξονα Λαμία-Καρπενήσι, έκαψαν τα χωριά της Ποταμιάς και ξανά το Καρπενήσι, απέτυχαν όμως να εισχωρήσουν για να προσβάλουν πέρα από τον δημόσιο δρόμο την περιοχή». Ωστόσο, οι Γερμανοί ακάθεκτοι προχώρησαν κι έφθασαν στο Καρπενήσι κι επιδόθηκαν στην πυρπόλησή του καθώς και των γύρω χωριών της Ποταμιάς» [19]. (Μεταξύ αυτών ήταν και το δικό μου χωριό, το Μικρό Χωριό, που το ‘καψαν στις 11 Αυγούστου 1944. Τότε έκαψαν και το πατρικό μου σπίτι καθώς και το ευρισκόμενο ακριβώς απέναντι κτίριο του Δημοτικού Σχολείου του Μικρού Χωριού, που σήμερα λειτουργεί ως Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο με μνήμες και υλικό από την εποχή της Εθνικής Αντίστασης) [20].

Λόγω της συσσωρευμένης εμπειρίας, η τέταρτη σειρά υπήρξε και η καλύτερη περίοδος της Σχολής, η οποία έκλεισε μετά τις εξετάσεις, που έγιναν στα τέλη του Σεπτέμβρη. Στην παρέλαση που ακολούθησε, πριν φύγουν για τις μονάδες τους οι απόφοιτοι, παρέστησαν οι υπουργοί της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Θ. Τσάτσος, Γ. Ζέβγος, Παυσ. Κατσώτας, οι οποίοι εντυπωσιάστηκαν «όταν οι νέοι αξιωματικοί της Σχολής παρήλασαν μπροστά τους, γιατί δεν περίμεναν να δουν τόσο οργανωμένο στρατό» [21].

Όπως μας αφηγήθηκε ο καπ. «Ανταίος», ως υποψήφιος έφ. Αξιωματικός της 4ης σειράς, σχετικά με την πολεμική εμπλοκή της σειράς αυτής, συγκεκριμένα: «στις 7 με 8 Αυγούστου ήλθε στη Σχολή αίτημα των Εγγλέζων να σταλεί ικανή δύναμη από το δυναμικό της Σχολής, να μεταβεί στην Παληογιαννιτσού, που υπήρχε αγγλική αποστολή, που έπρεπε να αντιμετωπίσει τους προελαύνοντες προς το Καρπενήσι Γερμανούς, μέσω Τσούκας της Μακρακώμης. Το προηγούμενο (βράδυ) είχε οργανωθεί εκεί στη Ρεντίνα, ψυχαγωγική εκδήλωση με σκοπό να κρατηθεί ψηλά το ηθικό το δικό μας και του λαού (υπό την καθοδήγηση του καπ. «Τρομάρα».

Όπως θυμάται ακόμη ο καπ. Ανταίος: «Εμείς είχαμε οπλισμό εκπαιδευτικό, ενώ οι εγγλέζοι έφθασαν εκεί με ένα πολυβόλο Brend και βρίσκονταν σε διάταξη μάχης έναντι των Γερμανών. Στη μάχη εκείνη χάθηκαν δύο αδέλφια, μαθητές της Σχολής από το Κιλκίς. [22].

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΡΕΝΤΙΝΑΣ

Όπως προανέφερα, με εξαίρεση την πρώτη σειρά, που αριθμούσε 138 σπουδαστές, που μόνο ένα μικρό ποσοστό ήσαν εγγράμματοι, στις άλλες τρεις σειρές, τα λίγα δημογραφικά στοιχεία που βρέθηκαν δείχνουν, ανά σειρά τα εξής: όπως δείχνει ο παρατιθέμενος πίνακας στοιχείων, τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής τα έχουν οι εργάτες με ποσοστό 34,1%, στην β’ σειρά, 30,4% στη γ’ σειρά και 30,3% στην δ’ σειρά. Ακολουθούν οι φοιτητές με 28,3% στη δεύτερη σειρά, 19% στην Τρίτη και 24.9% στην τέταρτη σειρά. Οι αγρότες εμφανίζουν μικρότερη συμμετοχή έχοντας 13,3% στην β΄ σειρά, 18,3% στην γ΄ και 18% στην δ΄ σειρά.

Από τις άλλες επαγγελματικές κατηγορίες αξιόλογες είναι αυτές των υπαλλήλων και επαγγελματιών με ποσοστό 7%, των υπαξιωματικών και διαφόρων επιστημόνων με 13,5% και τέλος των χωροφυλάκων με ποσοστό 12,3%. [24]

Δημογραφικά στοιχεία των σπουδαστών της Σχολής της Ρεντίνας (Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ 1943-1944)

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1940-45. Εκδόσεις Αυλός, 1979, τόμος 2, σσ. 845-849 και Αρχιμ. Γερμανός Κ. Δημάκος, Στο Βουνό με τον Σταυρό κοντά στον Άρη, Τρίκαλα, Πρότυπες Θεσσαλικές Εκδόσεις, 2004, σσ. 180-182.
2. Στέφανος Σαράφης, Ο ΕΛΑΣ, Αθήνα, 1946, σελ. 125.
3. Λάζαρος Αρσενίου, Η Θεσσαλία στην Αντίσταση, τόμος Β΄, 1977, σσ. 342-349.
4. Για τη στελέχωση της Σχολής βλ. Σαράφης οπ. παρ. σσ. 137-151.
5. Επίσης για τη στελέχωση της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, βλ. Ελευθερία Δ. Σταυράκη-Φώτης Λ. Κρικζώνης, Άγραφα και ο Ιστορικός Δήμος Ρεντίνας: Οδοιπορικό στο χρόνο, σσ. 170-176.
6. Νίκου Πάϊκου, «Οι πρώτοι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ» στο Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, οπ. παρ. τόμος 5, σσ. 2004-2008. Βιογραφικά του στοιχεία βλ. εφ. Ριζοσπάστης, 12 Φεβρουαρίου 2002.
7. Χρήστος Γιαννακόπουλος, «Και διηγώντας τα, μην κλαις», στο εξαμηνιαίο περιοδικό Μικροχωρίτικα Γράμματα, τεύχη 36 ως 55, έτη 1988-1994. Με την προσθήκη υπότιτλου: «Αναμνήσεις ενός Ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ» εκδόθηκε από τις εκδόσεις Επικαιρότητα, Αθήνα 1994, απ’ όπου και τα αποσπάσματα, σσ. 52-57
8. Μαρτυρία από τον έφ. Ανθυπολοχαγό του ΕΛΑΣ, απόφοιτο της β΄ σειράς, που φοίτησε στη Σχολή στα Λουτρά Σμοκόβου, τον Θανάση Χουλιάρα, από τη Λαμία.
9. Για τον αναγνώστη, που δεν είναι εξοικειωμένος με την σχετική ορολογία, παραπέμπουμε σε σχετική ομιλία του Άρη Βελουχιώτη, που έγινε στη Λαμία, στις αρχές του αντιστασιακού αγώνα. Σε οργανωτικό «αχτίφ» στις 14 Μάη 1942 θα νοηματοδοτήσει τους σχετικούς όρους οργάνωσης της ιεραρχίας λέγοντας: «Η κάθε ομάδα θα διοικείται από ένα τριμελές αρχηγείο… ο πρώτος θα είναι εκπρόσωπος του λαϊκού στοιχείου και θα λέγεται ‘καπετάνιος’… δεύτερος θα είναι ο στρατιωτικός διοικητής του τμήματος… τρίτος θα είναι ο αντιπρόσωπος του ΕΑΜ (πολιτικός επίτροπος)». Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. Γιώργος Χουλιάρας (Περικλής), Ο Δρόμος είναι άσωτος… Εκδόσεις Οιωνός, 2006, σσ. 98-100. Ας σημειωθεί ότι ο καπ. Περικλής στο βιβλίο του αυτό κάνει μνεία των δύο παραπάνω ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ α) του Χ. Γιαννακόπουλου, ως υπεύθυνο του Λόχου Διοίκησης και β) του Θ. Χουλιάρα, ως υπεύθυνο της Υποδειγματικής Διμοιρίας της ΕΠΟΝ στο 42ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Ωστόσο και οι δύο αυτοί ανθυπολοχαγοί του ΕΛΑΣ δεν πήραν κάποιο ψευδώνυμο, όπως συνηθιζόταν τότε. Βλ. Χουλιάρας, οπ. παρ. σ.465.
10. Για τις πολιτιστικές δραστηριότητες και την αντιστασιακή δράση στην περιοχή της Ρεντίνας, βλ. Σταυράκη-Κρικζώνης, οπ. παρ. σσ. 166-170.
11. Συνέντευξη με τον καπ. ‘Ανταίο’ (Γιώργος Νταουλάς) στις 23 Ιουνίου 2015, στο σπίτι του στην Αθήνα: «Ακούγοντας το όνομά του Νταουλάς Γιώργος του Κωνσταντίνου, ο διοικητής της σχολής τότε, στρατηγός Δ. Ματσούκας, θυμήθηκε ότι είχε τον πατέρα του Νταουλά Κώστα, στρατιώτη στο λόχο του στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13). Ο πατέρας του ήταν διαλεχτός ελεύθερος σκοπευτής. Όταν έγινε ‘ενοχλητικό’ ένα βουλγαρικό πολυβόλο στη μάχη του Λαχανά (Κιλκίς), που δεν έλεγε να σταματήσει, κάλεσε, ως λοχαγός τότε, τον στρατιώτη του Κ. Νταουλά για να το εξουδετερώσει. Μόλις ο Νταουλάς εντόπισε με τα κυάλια το βουλγαρικό πολυβόλο, σκόπευσε με επιτυχία, πετυχαίνοντας κατακούτελα τον χειριστή του. Όπως διεπίστωσαν στο τέλος της πολύνεκρης μάχης αυτός ήταν ένας αξιωματικός του βουλγαρικού στρατού».
13. Ο Γιάννης Βούλτεψης θυμάται κι αυτός το περιστατικό, που βαφτίστηκε «Ακέλας». Σήμαινε «αρχηγός» στα λυκόπουλα, όπως ήταν στον προσκοπισμό και το αναφέρει στο βιβλίο του Συναγωνιστής Ακέλας, εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα, 1983, και Αλκυών, 1997,σσ.80-81.
14. Ακέλας, οπ. παρ. σσ. 149-150.
15. Αποσπάσματα παρατίθενται και στον τόμο των Σταυράκη-Κρικζώνη, οπ. παρ. σσ. 176-180. Επίσης, Ακέλας, οπ. παρ. σσ. 148-49.
16. Στο ίδιο, σσ. 180-81.
17. Σημαντικά είναι επίσης τα όσα γράφει για τη Σχολή και την ιστορική Ρεντίνα, ο Ρεντινιώτης «γέρος αγωνιστής», όπως γράφει στον υπότιτλο του βιβλίου του ο Νίκος Ραμαντάνης (Κολοκοτρώνης), Η Συμμετοχή της Ρεντίνας Καρδίτσας στην Εθνική Αντίσταση, εκδόσεις Γένεσις, Τρίκαλα 2006, σ. 27.
18. Για μια σύντομη ιστορική αναδρομή της Ρεντίνας από την αρχαιότητα, βλ. Γιώργου Π. Κονταξή, Η Ρεντίνα των Αγράφων και ο Προεστός Τσολάκογλου, Αθήνα, 2009, σσ. 65-87.
19. Για τον Ρεντινιώτη ανθυπολοχαγό και εκπαιδευτή της Σχολής Ρεντίνας, Γιώργο Κ. Βασιλό, βλ. Ραμαντάνης, οπ. παρ. σσ. 39-40. Επίσης στο Περικλής Κ. Βασιλός, Αγωνιστικά: Επιλογή από τα Καθημερινά 2005-2011, Τρίκαλα 2011, σσ. 50-51.
20. Βλ. Αδελφότης Μικροχωριτών, Μνήμη και Χρέος: Αφιέρωμα, το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας στην περίοδο της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης 1940-44, Αθήνα, 1983 και περ. Μικροχωρίτικα Γράμματα, τ. 91, 2011.
21. Βλ. Ακέλας, οπ.παρ. σελ 153.
22. «Ακέλας», οπ. παρ. σ. 152. Για την άριστη εικόνα που εμφάνιζαν οι σπουδαστές της τελευταίας σειράς στη Σχολή, αξίζει να παραθέσουμε τις εντυπώσεις που κατέγραψε ο Θεμιστοκλής Δ. Τσάτσος σε ενθυμήσεις του. Συγκεκριμένα, επιστρέφοντας από την Καζέρτα η ελληνική αντιπροσωπεία, μέρος της οποίας ήταν και ο ίδιος, μετά την αφιξή τους στην Καρδίτσα έφθασαν στην Ρεντίνα. Εκεί, όπως γράφει: «Επιθεωρήσαμεν τους παρατεταγμένους μαθητάς και μαθητρίας, αι οποίαι είχον αμαζονικώτατον πράγματι παράστημα και ήσαν ιδιαιτέρως υπερήφανοι φέρουσαι την στρατιωτικήν στολήν». Στο Θεμιστοκλή Δ. Τσάτσου, Αι Παραμοναί της Απελευθερώσεως (1944), Β΄ έκδοσις, Ίκαρος, 1973, σελ. 165 σε φωτοτυπική ανατύπωση στην εφ. «Ο Φουρνάς των Αγράφων», αρ. φύλλου 113 (2015).
23. «Ανταίος» συνέντευξη της 23ης Ιουνίου 2015. Καιρό μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή Αξιωματικών, πήρε ως καπετάνιος το όνομα «Ανταίος». Βλ. σχετική αφήγησή του στο βιβλίο του Γιώργου Κ. Νταουλά (Ανταίου), Στη Δίνη του Εμφυλίου, χ.χ. σελ. 15. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο Γιώργος Κ. Νταουλάς, ο μόνος εν ζωή σήμερα από τους μνημονευόμενους εδώ, ανθυπολοχαγός της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς άρθρα του σε διάφορα περιοδικά, όπως: Εθνική Αντίσταση, Χωριάτικοι Αντίλαλοι και Συγκρελλιώτικα Νέα (τοπικού περιεχομένου). Ωστόσο έχει ακόμη στο ενεργητικό του μερικά αξιοπρόσεχτα αυτοβιογραφικού περιεχομένου βιβλία, στα οποία είναι εμφανές το αυθεντικό λογοτεχνικό του ταλέντο, που τα κάνει ιδιαιτέρως ελκυστικά. Μεταξύ αυτών είναι: 1) Εν Συγκρέλλω: Ευθυμοδιηγήματογραφήματα (2008). Βλ. σχετική βιβλιοπαρουσιάσή του στο περ. Αρχείο Ευρυτανικών Σπουδών και Ερευνών τ.10 (2012), σσ. 58-62, 2) Ματωμένη Πορεία: Μυθιστόρημα, Αθήνα 2009, 3) Στη Δίνη του Εμφυλίου Πολέμου, χ.χ., 4) Αφανείς – Τραγικοί Ήρωες (υπό έκδοση).

ΕΠΙΣΤΟΛΗ - ΒΟΜΒΑ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ:

ΚΑΘΕΤΟ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΛΑΣ ΠΕΤΡΙΔΗ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ!

Αναλυτικά η σημαντική ανακοίνωση έχει ως εξής:

"Καλάβρυτα, 27 Ιουλίου 2020

Προς Δήμαρχο Θεσσαλονίκης

κύριε Δήμαρχε,

Εκφράζουμε την έντονη διαφωνία μας με τη παραχώρηση της βίλας Πετρίδη, που βρίσκεται σε ένα από τα πιο ιστορικά φορτισμένα σημεία της Θεσσαλονίκης, αλλά και κάθε άλλης
διευκόλυνσης στο «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας», οι επιδιώξεις του οποίου είναι πλήρως αντίθετες με τους καταστατικούς σκοπούς του ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940-1945 «Ελληνικά Ολοκαυτώματα» και σας καλούμε όπως και το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης να μην προβείτε σε μια Εθνικά επιζήμια πράξη.

Υπενθυμίζουμε ότι το δίκτυό μας, στο οποίο συμμετέχει η πολύπαθη Θεσσαλονίκη, στη συνεδρίασή του στο Χορτιάτη την 1η Σεπτεμβρίου 2014 πήρε ξεκάθαρη απόφαση εναντίον
των πρωτοβουλιών της Γερμανικής κυβέρνησης που λειτουργώντας ως «Δούρειοι Ίπποι», αποβλέπουν στην αναθεώρηση της Ιστορίας και την υπονόμευση της διεκδίκησης των Γερμανικών αποζημιώσεων.

Ως εκπρόσωποι των Μαρτυρικών Πόλεων και χωριών της Ελλάδας είμαστε υπερήφανοι για την Εθνική μας Αντίσταση και τις θυσίες του λαού μας για τη συντριβή του φασισμού και
αξιώνουμε από την κυβέρνηση της Γερμανίας να αναλάβει εμπράκτως την ευθύνη για τα φρικτά εγκλήματα που διέπραξε Γ’ Ράιχ στο τόπο μας – και στη πόλη σας. Παραμένουμε στις
επάλξεις του ιερού μας αγώνα και δεν επιτρέπουμε μεθοδεύσεις, που στρέφονται εναντίον των εθνικών μας δικαίων αλλά και της πραγματικής φιλίας και συνεργασίας των δύο λαών.

Παλεύουμε σταθερά και ανυποχώρητα για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση. Δεν επαιτούμε, απαιτούμε!

Για το ΔΙΚΤΥΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940-1945 «Ελληνικά Ολοκαυτώματα»

Ο Πρόεδρος Αθανάσιος Παπαδόπουλος

Ο Αντιπρόεδρος Ιωάννης Σταθάς

Ο Γενικός Γραμματέας Γιώργος Ιωακειμίδης"

ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΜΝΗΜΗ & ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ!

Ηλέκτρα Αποστόλου. 

Η κομμουνίστρια, η ηρωίδα του λαού μας, που δολοφονήθηκε σαν σήμερα με φρικτά βασανιστήρια τον Ιούλιο του 1944. Τιμούμε τη μνήμη της με σεβασμό.

ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΑΣ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ

(Παρουσία ολοζώντανη)

Στ’ όνομά σου ορκιζόμαστε

να σου μοιάσουμε!

Κοιμήσου ήσυχα…

Κοιμήσου αδελφή του Κόμματός μας.

(Γ. Ρίτσος)

ΣΤΕΡΝΕΣ μέρες του Ιούλη 1944. Η αντιστασιακή, η αδούλωτη Αθήνα, μάθαινε πως η Ηλέκτρα Αποστόλου, ηγετικό στέλεχος της ΚΟΑ, που στα χέρια της κρατούσε ολόκληρο το μηχανισμό της διαφώτισης, που ακριβώς τότε ήταν σε μεγάλη ανάπτυξη, είχε πέσει στα χέρια των ελληνόφωνων «Ες-Ες».

ΗΤΑΝ 26 του Ιούλη 1944. Η Ηλέκτρα (εμείς τότε στην ΕΠΟΝ την είχαμε γνωρίσει με το ψευδώνυμο Στάσα), που έδειχνε ιδιαίτερη προσοχή στην οργάνωση της δουλιάς και την προφύλαξή της, αποφάσισε να βγει για μερικά ραντεβού συνεργασίας με τους καλλιτέχνες συνεργάτες της πάνω στο πρόγραμμα του υλικού, που τύπωνε ο μηχανισμός της ΚΟΑ.

ΠΡΩΙ ΠΡΩΙ ξεκίνησε από τα Καραγιαννέικα, που έμενε, και φθάνοντας στην οδό Αχαρνών αναγνωρίστηκε από τους γκεσταπίτες της ομάδας του Παρθενίου. Πάλεψε να ξεφύγει από τα χέρια τους, χωρίς να το πετύχει.

ΣΤΟ «Κρυστάλ», το γνωστό εκείνο κέντρο του αρχιβασανιστή Λάμπου όπου μεταφέρθηκε, θα αρχίσει μια μαρτυρική ανάκριση μέχρι θανάτου, με μοναδικό στόχο να αποσπάσουν τις πληροφορίες, που θα τους οδηγούσε στο μηχανισμό του ΚΚΕ, στα τυπογραφεία, στα σπίτια, στο νευραλγικό μηχανισμό που κρατούσε στα χέρια της η ηρωική Ηλέκτρα.

ΤΑ ΟΣΑ έγιναν από τους βασανιστές και πώς πάλεψε σαν «λιοντάρι» η Ηλέκτρα, μαθεύτηκαν αμέσως στο Κόμμα, γιατί και μέσα στα άντρα τους λειτουργούσε του ΕΑΜ η ενημέρωση. Ετσι κι έγινε γνωστός ο συγκλονιστικός διάλογος και οι απαντήσεις που έδωσε η Ηλέκτρα στους δημίους της: «Λέγομαι Ελληνίδα, κατοικώ στην Αθήνα, δουλεύω για το λαό». Το κορμί της Ηλέκτρας, με όλα τα σημάδια του βασανισμού και των εγκαυμάτων, θα το πετάξουν στο δρόμο και, τελικά, θα μεταφερθεί στο νεκροτομείο για να συντάξει ο ιατροδικαστής τη συνταρακτική έκθεση, που στη δική του γλώσσα βεβαιώνει τα μαρτύρια που οι δήμιοι έπραξαν.

ΤΟ «ΚΡΥΣΤΑΛ» γκρεμίστηκε, όπως έγινε και με πολλά παρόμοια κτίρια και φυλακές, στρατόπεδα, μέσα από τα οποία πέρασαν χιλιάδες πατριώτες. Οι κυβερνήσεις που ανέβηκαν στην εξουσία όλες επιδίωξαν να σβήσουν από τη μνήμη του λαού όλες αυτές τις αγριότητες, τις δολοφονίες, τα μέχρι θανάτου βασανιστήρια, όπως συνέβη και με την Ηλέκτρα.

ΕΞΗΝΤΑ δυο χρόνια* από τότε που βρήκε μαρτυρικό θάνατο, η κορυφαία ηρωίδα του ΚΚΕ, η Ηλέκτρα είναι ολοζώντανη δίπλα μας, στους αγώνες του λαού μας. Η μέρα του μαρτυρίου της έχει καθιερωθεί σαν μέρα τιμής για όλες τις ηρωίδες του μεγάλου αγώνα.

ΟΛΟΖΩΝΤΑΝΗ και σήμερα η μορφή και το μεγάλο μήνυμα της ζωής της, που από τα πρώτα χρόνια της, όταν ήταν μόλις 13 χρόνων έως την ύστατη, από την ΟΚΝΕ και το ΚΚΕ αφιερώθηκε στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή.

ΠΡΙΝ από πολλά χρόνια, η ΠΕΑΕΑ είχε ζητήσει από το Δήμο της Αθήνας να μετονομαστεί η οδός Ελπίδος σε οδό Ηλέκτρας Αποστόλου. Η αίτηση έγινε κατ’ αρχήν αποδεκτή, αλλά η παρέμβαση του νομάρχη τη ματαίωσε. Οπως είπε, «δε συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι για να υπάρξει μετονομασία…». Το μνημείο της στήθηκε, τέλος, στο Νέο Ηράκλειο με τιμή και σεβασμό, όπου ο μεγάλος ΕΑΜικός κόσμος της Εθνικής Αντίστασης θυμάται και τιμά την κορυφαία ηρωίδα του ΚΚΕ και όλες τις άλλες ηρωίδες γυναίκες του Κόμματος. Στα βήματά της βάδισαν οι γυναίκες όλων των μετακατοχικών αγώνων. Πρώτα πρώτα του Δημοκρατικού Στρατού. Το παράσημο της Ηλέκτρας αποτελούσε τη μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για τις μαχήτριες.

*Το κείμενο δημοσιεύθηκε 23 Ιουλίου 2006 στο Ριζοσπάστη,
κείμενο του αξέχαστου κομμουνιστή δημοσιογράφου, Νίκου Καραντηνού

8η ομάδα Παρνασσίδας.

**από ανάρτηση Κώστα Μιχαλάκη
Φυσικά δεν υπήρχαν άλλες επτά, ήταν η μοναδική αντάρτικη ομάδα που βγήκε στην περιοχή τον Ιούλιο του 1942, έναν μήνα μετά την εμφάνιση του Άρη στην Δομνίστα, Οι ανάγκες όμως της προπαγάνδας του αγώνα την ονόμασαν έτσι.
Η ομάδα είναι σίγουρο ότι ανέβηκε κατόπιν σχεδίου και αφού το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν ισχυροποιήσει τις οργανώσεις τους.
Οι αντάρτες που ανέβηκαν ήταν λίγοι, οι περισσότεροι από την Λιλαία και τα γύρω χωριά, ανάμεσα τους όμως δύο που έμελλε να γίνουν θρύλοι: Ο Νικηφόρος και ο Διαμαντής.
Ο Νικηφόρος έχει γράψει πολλά στο βιβλίο του και αξίζει να διαβαστούν από όσους δεν τα έχουν ακόμα διαβάσει.
Ο Διαμαντής δεν πρόλαβε να αφήσει γραπτά για την δράση του, όμως όλη η Ρούμελη μιλούσε και ακόμα μιλά γι' αυτόν. Επτά χρόνια αντάρτης, τον λάτρευαν οι σύντροφοι και τον εκτιμούσαν οι εχθροί του. Άπαρτα βουνά...
Υ.Γ. Φυσικά δεν μειώνω σε αξία και τους άλλους αντάρτες της ομάδας. Κάποιος πχ που ξέρει περισσότερα πρέπει να μιλήσει για τον Γιώργο Σταμάτη από την Λιλαία που σκοτώθηκε στον εμφύλιο.

*από ανάρτηση Πέτρου Δημητρίου
Μία αναφορά στο ξεκίνημα αλλά και στο φρόνημα της 8ης Ομάδας ΕΛΑΣ Παρνασσού. Η ομάδα ξεκίνησε το βράδυ της 24ης Ιουλίου 1942. Το περιστατικό είναι από την επομένη.
"Κατέβαινε όμως ένα πικρό-πικρό αγιάζι από τον Παρνασσό, φαρμάκι. Από τον κάμπο είχαμε ανεβεί κοντά στα χίλια μέτρα ύψος και είμασταν όξω κι όξω μούσκεμα στον ιδρώτα...
Χάραζε στο μεταξύ. Συνεννοηθήκαμε γρήγορα-γρήγορα. Έπρεπε να φεύγουμε από το μέρος αυτό και να περάσουμε αντίκρυ στο μεγάλο το δάσος πριν μας πάρει η μέρα. Ετοιμαστήκαμε και ξεκινάγαμε. Τότε ο Λουκάς Καθούλης είπε : «Φίλοι, μια στιγμή! Έχω τη γνώμη, αυτή τη στιγμή που σχηματίστηκε η ομάδα μας και ξεκινάει, να μπούμε στη γραμμή και να ψάλουμε τον Εθνικό μας Ύμνο, έτσι επίσημα». «Κύττα άνθρωποι – έλεγα εγώ – όλο ψάχνει και βρίσκει το μυαλό τους!». Και περιεργαζόμουν τον καινούριο αυτόν, άγνωστό μου. Στο Δαδί, μια-δυο φορές τον είχα δει μαθητής γυμνασίου, μιλούσαν με ιδιαίτερη εκτίμηση γι’ αυτόν οι μαθητές. Είχε κι αυτός τις περιπέτειές του επί Μεταξά. Ήταν κοντός, λεπτός, αυστηρός άνθρωπος και μιλούσε σκύβοντας λίγο το κεφάλι και σμίγοντας τα φρύδια του, όσο πιο σοβαρά ήταν να μιλήσει τόσο πιο πολύ έσμιγε τα φρύδια.
Μπήκαμε στη γραμμή. Θυμήθηκα ξάφνου την απλωμένη στο γυλιό φανέλλα μου κι άπλωσα και την έβγαλα από κει. Έδωσα παράγγελμα «προσοχή!» συγκρατημένα, δονημένη όμως η φωνή μου. Κι αρχίσαμε, ακούστηκαν οι φωνές μας και τις ακούγαμε πρώτοι εμείς οι ίδιοι, έκπληκτοι:

«Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή
Σε γνωρίζω από την όψη
που με βια μετράει τη γη…»

Ρίγησε το δάσος γύρω, ανατριχιάσαμε κι εμείς. Και ξεκινήσαμε αμίλητοι. Είμασταν: Ο Γιάννης Αλεξάντρου (Λιλαία), ο Γιώργος Χουλιάρας (Λαμία), ο Λουκάς Καθούλης (Δαδί), ο Γιάννης Σουραβλής (Απάνω Αγόριανη), ο Γιώργος Καρούμπης (Δαδί), ο Γιώργος Τούμπας («Βασίλης» - Κουκουβίστα), ο Κώστας Αφέντης (Λιλαία), ο Γιάννης Λάζος (Λιλαία) κι εγώ.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ «ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ»- ΤΟΜΟΣ Α΄
---Το Μνημείο με τους πρωτοπόρους αντάρτες της 8ης Ομάδας είναι στο Μουσείο Γιάννη Διαμαντή, στην Λιλαία (Κάτω Αγόριανη) Παρνασσού. Οι Λάμπρος Κουμπούρας - Αχιλλέας, ο Λεωνίδας Σάσος και ο Μήτσος Σταματόπουλος (όλοι από την Αμφίκλεια/Δαδί) πρωτοπόροι και αυτοί της 8ης ομάδας, κατετάγησαν μετά από λίγες ημέρες.

ΑΡΙΑΔΝΗ ΔΑΛΑΡΗΗ Μακρακωμίτισσα ηρωίδα της Εθνικής Εαμικής Αντίστασης

Η Αριάδνη Δαλαρή ήταν θυγατέρα του άλλοτε εμπόρου Μακρακώμης Δημητρίου Δαλαρή. Γεννήθηκε το έτος 1911 στην ωραία Κωμόπολη Μακρακώμης - Φθιώτιδας της οποίας υπήρξε γέννημα - θρέμμα.

Από τα μικρά της χρόνια που γράφτηκε στο Δημοτικό Σχολείο μέχρι το τέλος των γυμνασιακών της σπουδών (Β' Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών), χάρη στο μεγάλο ζήλο της και την επιμέλειά της πάντοτε αρίστευε με τα συγχαρητήρια των Δασκάλων και Καθηγητών της.

Μετά το τέλος των γυμνασιακών της σπουδών, έχοντας πλέον την έφεση για περαιτέρω σπουδές κατόρθωσε με εξετάσεις να εισαχθεί από τις πρώτες στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χάρη στις άριστες επιδόσεις της και στην όλη ιδιαίτερη κατάρτισή της στο τεχνικό τμήμα της Σχολής, πήρε το πτυχίο της Χειρούργου Οδοντιάτρου με τα συγχαρητήρια όλων των τότε Καθηγητών της και με την παρουσία μάλιστα του ζώντος τότε πατέρα της, που είχε κληθεί από τους Καθηγητές της να παραστεί κατά την επίδοση του διπλώματος της.

Παράλληλα όμως με τις σπουδές της στην παραπάνω σχολή, δεν έπαυσε ούτε στιγμή να προσπαθεί για τη συμπλήρωση της μόρφωσής της με ξένες γλώσσες. Χάρη στην ευφυΐα της και τον υπέρμετρο ζήλο της κατόρθωσε να εκμάθει και να ομιλεί σε σύντομο χρονικό διάστημα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και πάρα πολύ καλά Ιταλικά, χωρίς ιδιαίτερες διδασκαλίες.

Μετά τη συμπλήρωση των σπουδών της, ίδρυσε οδοντιατρική, χειρουργική κλινική στην πόλη της Λαμίας, όπου εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της. Παράλληλα, μετέβαινε μια φορά την εβδομάδα στη γενέτειρά της Μακρακώμη για την εξυπηρέτηση όλων των συμπολιτών και συμπατριωτών της περιφερείας της. Ετσι κατόρθωσε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ν’ αγαπηθεί απ’ τον κόσμο της, χάρη στον ευγενικό χαρακτήρα της και την ευσυνείδητη εργασία της.

Είναι, πραγματικά αλήθεια, ότι εξυπηρέτησε πάρα πολύ κόσμο αφιλοκερδώς και γι' αυτό είχε την εκτίμησή του.

Η εξυπηρέτησή της, παράλληλα, είχε επεκταθεί τότε και προς την Εθνική Εαμική Αντίσταση, που με πολλούς τρόπους βοήθησε και αγωνίστηκε για την επιτυχία του αγώνα της.

Δυστυχώς για την ΑΡΙΑΔΝΗ ΔΑΛΑΡΗ, την εποχή εκείνη βρέθηκαν μερικοί συνάδελφοί της και άλλα πρόσωπα της περιφέρειας Λαμίας, που μέχρι τώρα είναι άγνωστα τα ονόματά τους, κινούμενα από επαγγελματική αντιζηλία και καθαρό μίσος για τον αγώνα της προς την Εθνική Αντίσταση, την κατέδωσαν στους Γερμανούς αξιωματούχους της φασιστικής Γερμανικής Κατοχής. Ετσι πέτυχαν την εξόντωσή της που με σχέδιο είχαν επιδιώξει. Είναι πραγματικά λυπηρό, γιατί οι καταδότες το πέτυχαν: Την 3η Ιουλίου 1944, πολύ πρωΐ, τα Γερμανικά Ες - Ες κύκλωσαν το σπίτι της στη Λαμία, τη συνέλαβαν, τη φυλάκισαν και με ομολογία των Ελλήνων διερμηνέων που υπηρετούσαν στις Γερμανικές αρχές, τη βασάνισαν, την κακοποίησαν με τον πλέον βάρβαρο τρόπο και τέλος στις 24 Ιουλίου 1944, μαζί με το ζεύγος του δικηγόρου Λαμίας Αμπλιανίτη και μια άλλη αγωνίστρια με το όνομα Τσάμη, την τουφέκισαν με εκτελεστικό απόσπασμα, μπροστά στους στρατώνες Λαμίας, αφού πριν λεηλάτησαν το σπίτι και την κλινική της.

Αυτή ήταν η μοίρα της αγωνίστριας της Εθνικής Εαμικής Αντίστασης, ΑΡΙΑΔΝΗΣ ΔΗΜ, ΔΑΛΑΡΗ.

*ethniki-antistasi-dse

Σαράντα έξι χρόνια από την πτώση της χούντας

Σαν σήμερα, πριν από 46 χρόνια, οριστικοποιήθηκε και επίσημα η πτώση της στρατιωτικοφασιστικής χούντας, που κυβερνούσε την Ελλάδα- με τις πλάτες, κυρίως, των αμερικανών- από τον Απρίλη του 1967.
Το καθεστώς της χούντας, είχε αρχίσει να εμφανίζει τις πρώτες μεγάλες «ρωγμές» από το 1973, κυρίως μετά την εξέγερση στο Πολυτεχνείο.
Ήταν λίγο μετά το μεσημέρι της 23ης Ιούλη 1974, όταν ξεκίνησε στα παλιά ανάκτορα μια κρίσιμη σύσκεψη στρατιωτικών και πολιτικών.
Αντικείμενο της σύσκεψης, ήταν η ομαλή παράδοση της εξουσίας από τους στρατιωτικούς στους πολιτικούς, που αποτέλεσε, ουσιαστικά, το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας και την επιστροφή της Ελλάδας στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν- επίσημα οι εξής: Εκ μέρους των πολιτικών, οι Π. Κανελλόπουλος, Γ. Μαύρος, Σπ. Μαρκεζίνης, Γ. Α. Νόβας, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Γαρουφαλιάς, Ξεν. Ζολώτας και Ευάγ. Αβέρωφ και εκ μέρους των στρατιωτικών, οι Φαίδων Γκιζίκης (πρόεδρος της χουντικής Δημοκρατίας), Γρ. Μπονάνος (αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων), Ανδρ. Γαλατσάνος (αρχηγός ΓΕΣ), Πέτρος Αραπάκης (αρχηγός ΓΕΝ) και Αλ. Παπανικολάου (αρχηγός ΓΕΑ).

Δεν είναι γνωστό, τι ειπώθηκε σε εκείνη την κρίσιμη σύσκεψη καθώς υποστηρίζεται πως δεν κρατήθηκαν πρακτικά. Ωστόσο, σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιων εκ των συμμετασχόντων (μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί σε συγκεκριμένα βιβλία), προκύπτουν τα εξής:
Πρώτον, η σύσκεψη απέρριψε το σχηματισμό μικτού κυβερνητικού σχήματος με τη συμμετοχή πολιτικών και στρατιωτικών και υιοθέτησε τη λύση μιας αμιγούς πολιτικής κυβέρνησης.
Δεύτερον, υπήρξε κοινή θέση πολιτικών και στρατιωτικών ότι στην πολιτική κυβέρνηση θα μετέχουν μόνο πρόσωπα από το χώρο του κέντρου και της δεξιάς, ενώ θα αποκλείεται η συμμετοχή κομμουνιστών και προσώπων από άλλες πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς, εκείνης της εποχής.
Η μεταβίβαση της εξουσίας που έγινε στις 24 Ιούλη του 1974 από τους στρατιωτικούς (με επικεφαλής τον ταξίαρχο Ιωαννίδη) στους πολιτικούς (με επικεφαλής της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» τον Κωνσταντίνο Καραμανλή), δεν ήταν τυχαία.
Η άνοδος της χούντας και το αντιδικτατορικό κίνημα
Η χούντα της 21ης Απριλίου 1967, που επιβλήθηκε με πρόσχημα τον «κομουνιστικό κίνδυνο», στην πραγματικότητα είχε συγκεκριμένη αποστολή, για την ολοκλήρωση της οποίας στηρίχτηκε από διάφορα κέντρα εντός και εκτός Ελλάδας.
Για την επικράτηση της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, χρειάστηκαν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως:
α) Το γεγονός ότι προϋπήρχε, μακροχρόνια, μια σκληρή κοινοβουλευτική δικτατορία, όπως αυτή θεμελιώθηκε μετά τον εμφύλιο με τους έκτακτους νόμους και τα έκτακτα στρατοδικεία, με το ΚΚΕ εκτός νόμου και τις συστηματικές διώξεις αγωνιστών με βάση το πολιτικό τους φρόνημα.
β) Η ύπαρξη ενός πολιτικού συστήματος με έκτακτα χαρακτηριστικά, το οποίο παρεξέκλινε από τις κλασικές μορφές της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ενώ στην κορυφή του βρισκόταν το παλάτι που ήταν εντελώς ανεξέλεγκτο από τα πολιτικά κόμματα
γ) Η στενή εξάρτηση της χώρας από τον αμερικανικό, κυρίως, ιμπεριαλισμό. Στην επιβολή της δικτατορίας διευκόλυνε αντικειμενικά και το γεγονός ότι η Αριστερά και το ΚΚΕ δεν ήταν σε θέση να επιβάλλουν άλλες λύσεις ή να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη.
Στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας το εργατικό λαϊκό κίνημα ήταν μουδιασμένο από τις μαζικές συλλήψεις και φυλακίσεις χιλιάδων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών.
Αποτελεί κοινό μυστικό, ότι το αντιδικτατορικό κίνημα άρχισε να παίρνει «τα πάνω του» μετά την ίδρυση της ΚΝΕ (1968) και να γίνεται απειλητικό για τους δικτάτορες και τους κάθε είδους υποστηρικτές τους, από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, όταν — με πρωτοβουλία του ΚΚΕ — ο αγώνας άρχισε να πολιτικοποιείται.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι:
• Στο φοιτητικό χώρο — όπου πρωτοστατούσε η Αντιδικτατορική ΕΦΕΕ — λίγες μέρες μετά τη συγκέντρωση φοιτητών στο Πολυτεχνείο το Φλεβάρη του 1973, ακολουθούν οι καταλήψεις στη Νομική Αθήνας (21 και 22 Φλεβάρη) και το Μάρτη στην Ιατρική Αθήνας και — ξανά — στη Νομική. Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις άρχισαν να εξαπλώνονται και στις άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (Πάτρα – Θεσσαλονίκη), με αποκορύφωμα την τριήμερη κατάληψη του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973.

• Στο χώρο των εργαζομένων, άρχισαν να πραγματοποιούνται — για πρώτη φορά το 1973 — απεργιακές κινητοποιήσεις σε διάφορους κλάδους. Μεταξύ αυτών που τόλμησαν να απεργήσουν ήταν οι τυπογράφοι, οι δημοσιογράφοι, οι τεχνικοί της Ολυμπιακής, οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ και άλλων κλάδων στην Αθήνα καθώς και οι αλιεργάτες της Καβάλας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν μεγάλα συλλαλητήρια αγροτών που ξεκίνησαν από την Αθήνα (Μέγαρα, Σπάτα, Μενίδι, Σκαραμαγκά κλπ) και επεκτάθηκαν σταδιακά σε αρκετές άλλες περιοχές της Ελλάδας (Τρίκαλα κλπ.).
Το ματοκύλισμα του Πολυτεχνείου και το χτύπημα του ΚΚΕ
Η αγωνιστική ανάταση λαού και νεολαίας, έγινε ιδιαίτερα αισθητή στη διάρκεια του ξεσηκωμού στο Πολυτεχνείο, το Νοέμβρη του ΄73. Τότε, άρχισαν να αποδίδουν καρπούς οι στόχοι που είχαν θέσει οι αντιδικτατορικές οργανώσεις που ελέγχονταν από το ΚΚΕ για την σύνδεση των αιτημάτων του φοιτητικού κινήματος με τα αιτήματα του εργατικού-λαϊκού κινήματος. Όσοι ζήσαμε εκείνα τα γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και ολόκληρο τον ελληνικό λαό, θα θυμούνται πως το αρχικό κεντρικό σύνθημα του Πολυτεχνείου «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», εμπλουτίστηκε στη συνέχεια, με τα πολιτικά συνθήματα – στόχους, όπως «Κάτω η χούντα», «Έξω οι ΗΠΑ και το NATO» κλπ.
Η προσθήκη των νέων συνθημάτων, προσέδωσε στο μήνυμα του Πολυτεχνείου και πολιτικά (ανατρεπτικά – αντιαμερικανικά και αντιιμπεριαλιστικά) χαρακτηριστικά, με τα οποία διευκολύνθηκε η σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το ευρύτερο μαζικό λαϊκό κίνημα.
Νιώθοντας την καρέκλα της εξουσίας τους να τρίζει, οι επικεφαλής της χούντας έδωσαν εντολή στην αστυνομία να χτυπήσει. Η βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτών (με γκλόμπς, δακρυγόνα και σφαίρες κλπ), δεν έκαμψε το ηθικό του λαού, καθώς οι διαδηλωτές έφυγαν και συγκεντρώνονται ξανά μπροστά και γύρω από το χώρο του Πολυτεχνείου. Συνεκτιμώντας και τον κίνδυνο ανατροπής του καθεστώτος, οι επικεφαλής της χούντας αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ένοπλη επέμβαση του στρατού. Έτσι, τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Νοέμβρη 1973 βγήκαν από το Γουδί στους δρόμους τα τανκς και γύρω στις 2 τα ξημερώματα, δόθηκε η διαταγή για την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο.
Λίγους μήνες μετά το αιματοκύλισμα του Πολυτεχνείου (στην προσπάθειά τους να παρατείνουν την επιβίωσή τους στην εξουσία και να ανακόψουν την ανοδική πορεία του μαζικού λαϊκού κινήματος), τα όργανα της χούντας, προχώρησαν σε νέο κύκλο μαζικών συλλήψεων. Στο διάστημα από τις 13 Φλεβάρη μέχρι το τέλος Μάρτη 1974, συνέλαβαν — μόνο στην Αθήνα — εκατοντάδες απλά μέλη και στελέχη των αντιδικτατορικών οργανώσεων του ΚΚΕ, της ΚΝΕ, της Αντι-ΕΦΕΕ κλπ. Οι συλληφθέντες, σε όλο το διάστημα της κράτησής τους στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών και στο στρατόπεδο της ΕΣΑ στο Μπογιάτι, υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Από το σύνολο των συλληφθέντων, τα 41 ήταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ (Αμπατιέλος, Γιάννου, Καλούδης, Γόντικας, Κάππος κλπ), που παραπέμφθηκαν να δικαστούν στρατοδικείο. Η δίκη αυτή δεν έγινε ποτέ, καθώς στις 24 Ιούλη έπεσε η χούντα.
Είκοσι από τους εκατοντάδες συλληφθέντες αγωνιστές για την αντιδικτατορική τους δράση με το ΚΚΕ, την ΚΝΕ και την Αντι-ΕΦΕΕ (με συνεντεύξεις τους που έχουν δημοσιευτεί στο βιβλίο μου με τίτλο «Τα Παιδιά του Φλεβάρη», εκδόσεις Καστανιώτη, περιγράφουν τα βασανιστήρια που υπέστησαν και την τύχη που είχαν οι αγώνες για τα ιδανικά του Πολυτεχνείου και καταθέτουν τις απόψεις τους για τη δυνατότητα κοινής δράσης των κομμάτων της Αριστεράς.
Η προδοσία της Κύπρου και η «πτώση» της χούντας
Το αποκορύφωμα για την πτώση της χούντας, ήταν το πραξικόπημα στην Κύπρο. Στις 15 Ιούλη 1974 ανατράπηκε ο Μακάριος από τον εκλεκτό του Ιωαννίδη και της ΕΟΚΑ Β΄ Ν. Σαμψών, που άνοιξε το δρόμο για την τουρκική εισβολή (20 Ιούλη) και την κατάληψη του 37% της μεγαλονήσου.
Μετά την προδοσία της Κύπρου, οι ιθύνοντες (σημαντικά στελέχη της δικτατορίας, οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες στη χώρα), άρχισαν να συζητούν πάνω σε σενάρια για τη διάδοχη κατάσταση, πριν η χούντα φτάσει στο σημείο της κατάρρευσης. Οι διεργασίες κορυφής που διηύθυνε ο αμερικανικός παράγοντας, είχαν ως κύριο σκοπό να προλάβουν εξελίξεις στη βάση της κοινωνίας καθώς η άρχουσα τάξη, έκρινε πως η πολιτική αλλαγή έπρεπε να γίνει, πριν εμφανιστεί στο προσκήνιο ο λαϊκός παράγοντας.
Οι κρίσιμες μέρες
Μετά την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου (15 Ιούλη), σημειώθηκαν τα εξής γεγονότα:
• Στις 21 Ιούλη 1974, οι επικεφαλής της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας (ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων με τους αρχηγούς των τριών κλάδων Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού), αποφάσισαν να αυτονομηθούν από τον Ιωαννίδη (που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ο αρχηγός της χούντας), και να κινηθούν προς την κατεύθυνση πολιτικοποίησης του καθεστώτος.
• Στις 22 Ιούλη 1974, οργίαζαν οι φήμες περί επικείμενης ανατροπής του στρατιωτικού καθεστώτος. Επιβεβαιώνοντας αυτές τις φήμες, οι ξένοι ραδιοσταθμοί «Ντόιτσε Βέλε», BBC και του Παρισιού, μετέδωσαν μια διακήρυξη που αποδόθηκε σε 250 αξιωματικούς του Γ΄ Σώματος Στρατού. Η διακήρυξη αυτή, που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «Μαύρη Βίβλος – Χρονικό Κυπριακού Πραξικοπήματος και Πτώσεως Στρατιωτικής Χούντας», ζητούσε τον τερματισμό της χούντας και το σχηματισμό κυβέρνησης υπό την προεδρεία του Κ. Καραμανλή. Την ίδια μέρα, στις 22 Ιούλη, οι ιθύνοντες των Ηνωμένων Πολιτειών προανήγγειλαν σε όλο τον κόσμο, την επερχόμενη πτώση της χούντας, με δηλώσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών Χ. Κίσινγκερ, που σημείωνε: «Ενδεχομένως αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται στην Ελλάδα πολιτική μεταβολή».
• Στις 23 Ιούλη 1974, λίγες ώρες πριν δύσει ο ήλιος, μεταδίδεται από στόμα σε στόμα και από παράνομους ραδιοφωνικούς σταθμούς ότι έπεσε η χούντα και πως έρχεται από το Παρίσι ο Καραμανλής, προκαλώντας μαζικές συγκεντρώσεις διαδηλωτών στο κέντρο της Αθήνας (Πολυτεχνείο- Ομόνοια- Προπύλαια- Σύνταγμα).
• Στις 24 Ιούλη 1974, στις 2 τα χαράματα, ο Κ. Καραμανλής φτάνει στην Ελλάδα με το προσωπικό αεροπλάνο του Γάλλου προέδρου Ζισκάρ Ντ’ Εστέν και λίγες ώρες αργότερα ορκίστηκε πρωθυπουργός. Μετά την ορκωμοσία του πρώτου κλιμακίου της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ανακοινώθηκε και η απόφαση για άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων που ήταν έγκλειστοι στο στρατόπεδο εκτόπισης στη Γυάρο καθώς και σε διάφορες φυλακές της χώρας.
• Στις 26 Ιούλη 1974, με καθυστέρηση δύο ημερών, άρχισε η αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων, ενώ οι χουντικοί κυκλοφορούσαν επί 12 μήνες ελεύθεροι, καθώς η δίκη τους άρχισε τον Ιούλη του 1975!
Όπως προαναφέραμε, πριν από την επιστροφή Καραμανλή στην Ελλάδα, είχε πραγματοποιηθεί — το μεσημέρι της 23ης Ιούλη — η πολιτικοστρατιωτική σύσκεψη, στην οποία συμφωνήθηκαν συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις για την παράδοση της εξουσίας. Ένας από τους όρους που είχαν θέσει οι στρατιωτικοί στους πολιτικούς, ήταν ότι δεν θα κινηθούν από το επίσημο κράτος οι διαδικασίες για τη δίωξη των πραξικοπηματιών και των συνεργατών τους. Ίσως έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου 1967 δικάστηκαν μετά από την μήνυση που κατέθεσαν 6 δικηγόροι των Αθηνών για στάση και εσχάτη προδοσία και όχι με πρωτοβουλία του επίσημου κράτους (αυτεπάγγελτη δίωξη από τον Εισαγγελέα ή άλλο κρατικό όργανο)!
Έτσι, με το χαρακτηρισμό του χουντικού πραξικοπήματος ως «στιγμιαίο έγκλημα» δικάστηκαν μόνο οι πρωταίτιοι της 21ης Απριλίου ενώ τη γλύτωσαν οι βασανιστές και όσοι υπηρέτησαν τη χούντα.
Και μερικές … μικρές «λεπτομέρειες»
Αξίζει τον κόπο, με αφορμή τα 46 χρόνια από την πτώση της χούντας, να θυμίσουμε και μερικές «λεπτομέρειες», όπως:
Πρώτον, το χουντικό πραξικόπημα χαρακτηρίστηκε «στιγμιαίο αδίκημα» καθώς οι ιθύνοντες γνώριζαν πως αν οι νομικές διώξεις επεκτείνονταν στην 7χρονη διάρκεια της δικτατορίας θα διαλυόταν ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός της μεταπολίτευσης και πρώτα απ’ όλα οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του αστικού κράτους.
Δεύτερον, ενώ το βασικό σύνθημα, που κυριαρχούσε τους πρώτους μήνες της μεταπολίτευσης σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ήταν «δώστε τη χούντα στο λαό», η τότε κυβέρνηση «Εθνικής Σωτηρίας» με επικεφαλής τον Κ. Καραμανλή, έκλεισε τα αυτιά της και δεν ικανοποίησε το παλλαϊκό αίτημα για αποχουντοποίηση στη δημόσια Διοίκηση και τους μηχανισμούς τους κράτους (Δικαιοσύνη, Σώματα Ασφαλείας κλπ). Η μη αποχουντοποίηση, αποδείχτηκε η χειρότερη επιλογή των πολιτικών κομμάτων που μετείχαν στην τότε κυβέρνηση «Εθνικής Σωτηρίας», καθώς αποθράσυνε τους χουντικούς. Ανακουφισμένοι, πλέον, οι συνεργάτες και κάθε είδους νοσταλγοί της χούντας άρχισαν σταδιακά την ανασυγκρότησή τους και από «σταγονίδια» που τους αποκαλούσε ο Αβέρωφ, έγιναν στην πορεία του χρόνου χοντρές σταγόνες βροχής. Το «αυγό του φιδιού», που εκκολαπτόταν κάτω από την ονομασία διαφόρων οργανώσεων ή κομμάτων επί τουλάχιστον 4 δεκαετίες — με την ανοχή εκείνων που κυβέρνησαν τη χώρα από το 1974 μέχρι σήμερα — άρχισε να σκάει. Τα «φίδια» των νεοναζί και οι κάθε είδους θιασώτες της χούντας, απειλούν τώρα να δαγκώσουν όχι μόνο τους μετανάστες αλλά και όσους εμπόδιζαν τα εγκληματικά σχέδια που προωθούσαν οι καθοδηγητές των διαφόρων φασιστικών οργανώσεων και κομμάτων, όπως ήταν η ΕΠΕΝ, που στην πορεία άλλαξε ονόματα μέχρι να καταλήξουν στη σημερινή Χρυσή Αυγή. Το τελικό αποτέλεσμα των συγκεκριμένων επιλογών και πολιτικών των κομμάτων που εναλλάχθηκαν στην κυβερνητική εξουσία από το 1974 μέχρι σήμερα, ήταν η είσοδος εκπροσώπων φασιστικών οργανώσεων (όπως της Χρυσής Αυγής), αρχικά στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στη συνέχεια στη Βουλή των Ελλήνων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωβουλή), που επιτρέπει στους βουλευτές της να προπαγανδίζουν προκλητικά τις φασιστικές τους θέσεις και ιδέες. Χρειάστηκε να χυθεί αίμα (η δολοφονία του Φύσα και οι οργανωμένες επιθέσεις των νεοναζί σε μετανάστες και συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ) για να μείνει εκτός της Βουλής των Ελλήνων η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής.
Τρίτον, η άρχουσα τάξη είχε λάβει όλα τα μέτρα, ώστε να εφαρμοστεί στην πράξη το δόγμα του «ανήκομεν εις την Δύσιν», που φρόντισε να διακηρύξει από την πρώτη στιγμή της επιστροφής του στην Ελλάδα ο Κ. Καραμανλής και να επισφραγίσει όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, που τη χώρα κυβέρνησαν α αστικά κόμματα της δεξιάς (ΝΔ) και της σοσιαλδημοκρατίας (ΠΑΣΟΚ- ΣΥΡΙΖΑ). Η εξάρτηση της Ελλάδας από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ — που ήταν και η βασική αιτία της 7χρονης τυραννίας και της κυπριακής τραγωδίας — όχι μόνο δεν αποδυναμώθηκε, αλλά και ενισχύθηκε με τα δεσμά της εξάρτησης από την ΕΟΚ που αποτελεί τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεύρυνση των αμερικανοΝΑΤΟϊκών βάσεων. Η διχοτόμηση στην Κύπρο είναι πλέον μια ντε φάκτο κατάσταση, που πάει να αναγνωριστεί με τον πιο επίσημο τρόπο και με ελληνική υπογραφή. Η αστική τάξη ισχυροποίησε τη θέση της και οι λαϊκές μάζες συνεχίζουν να ζουν στο καθεστώς της εκμετάλλευσης, της κοινωνικής αδικίας, της αβεβαιότητας και σε συνθήκες συνεχούς συρρίκνωσης των δικαιωμάτων τους.
Τέταρτον, όπως ο ελληνικός λαός κατάφερε να γκρεμίσει (είναι αλήθεια με αγώνες, αίμα και πολλές θυσίες) το αμερικανόδουλο καθεστώς της στρατιωτικοφασιστικής χούντας, έτσι θα καταφέρει (μέσα από το μακροχρόνιο πόλεμο των εργαζομένων για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο), να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για τους ανθρώπους του μόχθου και της δουλειάς.

*ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΟΚΑΣ
https://www.imerodromos.gr/

Σαράντα έξι χρόνια από την πτώση της χούντας

Σαν σήμερα, πριν από 46 χρόνια, οριστικοποιήθηκε και επίσημα η πτώση της στρατιωτικοφασιστικής χούντας, που κυβερνούσε την Ελλάδα- με τις πλάτες, κυρίως, των αμερικανών- από τον Απρίλη του 1967.
Το καθεστώς της χούντας, είχε αρχίσει να εμφανίζει τις πρώτες μεγάλες «ρωγμές» από το 1973, κυρίως μετά την εξέγερση στο Πολυτεχνείο.
Ήταν λίγο μετά το μεσημέρι της 23ης Ιούλη 1974, όταν ξεκίνησε στα παλιά ανάκτορα μια κρίσιμη σύσκεψη στρατιωτικών και πολιτικών.
Αντικείμενο της σύσκεψης, ήταν η ομαλή παράδοση της εξουσίας από τους στρατιωτικούς στους πολιτικούς, που αποτέλεσε, ουσιαστικά, το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας και την επιστροφή της Ελλάδας στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν- επίσημα οι εξής: Εκ μέρους των πολιτικών, οι Π. Κανελλόπουλος, Γ. Μαύρος, Σπ. Μαρκεζίνης, Γ. Α. Νόβας, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Γαρουφαλιάς, Ξεν. Ζολώτας και Ευάγ. Αβέρωφ και εκ μέρους των στρατιωτικών, οι Φαίδων Γκιζίκης (πρόεδρος της χουντικής Δημοκρατίας), Γρ. Μπονάνος (αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων), Ανδρ. Γαλατσάνος (αρχηγός ΓΕΣ), Πέτρος Αραπάκης (αρχηγός ΓΕΝ) και Αλ. Παπανικολάου (αρχηγός ΓΕΑ).

Δεν είναι γνωστό, τι ειπώθηκε σε εκείνη την κρίσιμη σύσκεψη καθώς υποστηρίζεται πως δεν κρατήθηκαν πρακτικά. Ωστόσο, σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιων εκ των συμμετασχόντων (μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί σε συγκεκριμένα βιβλία), προκύπτουν τα εξής:
Πρώτον, η σύσκεψη απέρριψε το σχηματισμό μικτού κυβερνητικού σχήματος με τη συμμετοχή πολιτικών και στρατιωτικών και υιοθέτησε τη λύση μιας αμιγούς πολιτικής κυβέρνησης.
Δεύτερον, υπήρξε κοινή θέση πολιτικών και στρατιωτικών ότι στην πολιτική κυβέρνηση θα μετέχουν μόνο πρόσωπα από το χώρο του κέντρου και της δεξιάς, ενώ θα αποκλείεται η συμμετοχή κομμουνιστών και προσώπων από άλλες πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς, εκείνης της εποχής.
Η μεταβίβαση της εξουσίας που έγινε στις 24 Ιούλη του 1974 από τους στρατιωτικούς (με επικεφαλής τον ταξίαρχο Ιωαννίδη) στους πολιτικούς (με επικεφαλής της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» τον Κωνσταντίνο Καραμανλή), δεν ήταν τυχαία.
Η άνοδος της χούντας και το αντιδικτατορικό κίνημα
Η χούντα της 21ης Απριλίου 1967, που επιβλήθηκε με πρόσχημα τον «κομουνιστικό κίνδυνο», στην πραγματικότητα είχε συγκεκριμένη αποστολή, για την ολοκλήρωση της οποίας στηρίχτηκε από διάφορα κέντρα εντός και εκτός Ελλάδας.
Για την επικράτηση της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, χρειάστηκαν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως:
α) Το γεγονός ότι προϋπήρχε, μακροχρόνια, μια σκληρή κοινοβουλευτική δικτατορία, όπως αυτή θεμελιώθηκε μετά τον εμφύλιο με τους έκτακτους νόμους και τα έκτακτα στρατοδικεία, με το ΚΚΕ εκτός νόμου και τις συστηματικές διώξεις αγωνιστών με βάση το πολιτικό τους φρόνημα.
β) Η ύπαρξη ενός πολιτικού συστήματος με έκτακτα χαρακτηριστικά, το οποίο παρεξέκλινε από τις κλασικές μορφές της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ενώ στην κορυφή του βρισκόταν το παλάτι που ήταν εντελώς ανεξέλεγκτο από τα πολιτικά κόμματα
γ) Η στενή εξάρτηση της χώρας από τον αμερικανικό, κυρίως, ιμπεριαλισμό. Στην επιβολή της δικτατορίας διευκόλυνε αντικειμενικά και το γεγονός ότι η Αριστερά και το ΚΚΕ δεν ήταν σε θέση να επιβάλλουν άλλες λύσεις ή να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη.
Στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας το εργατικό λαϊκό κίνημα ήταν μουδιασμένο από τις μαζικές συλλήψεις και φυλακίσεις χιλιάδων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών.
Αποτελεί κοινό μυστικό, ότι το αντιδικτατορικό κίνημα άρχισε να παίρνει «τα πάνω του» μετά την ίδρυση της ΚΝΕ (1968) και να γίνεται απειλητικό για τους δικτάτορες και τους κάθε είδους υποστηρικτές τους, από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, όταν — με πρωτοβουλία του ΚΚΕ — ο αγώνας άρχισε να πολιτικοποιείται.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι:
• Στο φοιτητικό χώρο — όπου πρωτοστατούσε η Αντιδικτατορική ΕΦΕΕ — λίγες μέρες μετά τη συγκέντρωση φοιτητών στο Πολυτεχνείο το Φλεβάρη του 1973, ακολουθούν οι καταλήψεις στη Νομική Αθήνας (21 και 22 Φλεβάρη) και το Μάρτη στην Ιατρική Αθήνας και — ξανά — στη Νομική. Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις άρχισαν να εξαπλώνονται και στις άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (Πάτρα – Θεσσαλονίκη), με αποκορύφωμα την τριήμερη κατάληψη του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973.

• Στο χώρο των εργαζομένων, άρχισαν να πραγματοποιούνται — για πρώτη φορά το 1973 — απεργιακές κινητοποιήσεις σε διάφορους κλάδους. Μεταξύ αυτών που τόλμησαν να απεργήσουν ήταν οι τυπογράφοι, οι δημοσιογράφοι, οι τεχνικοί της Ολυμπιακής, οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ και άλλων κλάδων στην Αθήνα καθώς και οι αλιεργάτες της Καβάλας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν μεγάλα συλλαλητήρια αγροτών που ξεκίνησαν από την Αθήνα (Μέγαρα, Σπάτα, Μενίδι, Σκαραμαγκά κλπ) και επεκτάθηκαν σταδιακά σε αρκετές άλλες περιοχές της Ελλάδας (Τρίκαλα κλπ.).
Το ματοκύλισμα του Πολυτεχνείου και το χτύπημα του ΚΚΕ
Η αγωνιστική ανάταση λαού και νεολαίας, έγινε ιδιαίτερα αισθητή στη διάρκεια του ξεσηκωμού στο Πολυτεχνείο, το Νοέμβρη του ΄73. Τότε, άρχισαν να αποδίδουν καρπούς οι στόχοι που είχαν θέσει οι αντιδικτατορικές οργανώσεις που ελέγχονταν από το ΚΚΕ για την σύνδεση των αιτημάτων του φοιτητικού κινήματος με τα αιτήματα του εργατικού-λαϊκού κινήματος. Όσοι ζήσαμε εκείνα τα γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και ολόκληρο τον ελληνικό λαό, θα θυμούνται πως το αρχικό κεντρικό σύνθημα του Πολυτεχνείου «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», εμπλουτίστηκε στη συνέχεια, με τα πολιτικά συνθήματα – στόχους, όπως «Κάτω η χούντα», «Έξω οι ΗΠΑ και το NATO» κλπ.
Η προσθήκη των νέων συνθημάτων, προσέδωσε στο μήνυμα του Πολυτεχνείου και πολιτικά (ανατρεπτικά – αντιαμερικανικά και αντιιμπεριαλιστικά) χαρακτηριστικά, με τα οποία διευκολύνθηκε η σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το ευρύτερο μαζικό λαϊκό κίνημα.
Νιώθοντας την καρέκλα της εξουσίας τους να τρίζει, οι επικεφαλής της χούντας έδωσαν εντολή στην αστυνομία να χτυπήσει. Η βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτών (με γκλόμπς, δακρυγόνα και σφαίρες κλπ), δεν έκαμψε το ηθικό του λαού, καθώς οι διαδηλωτές έφυγαν και συγκεντρώνονται ξανά μπροστά και γύρω από το χώρο του Πολυτεχνείου. Συνεκτιμώντας και τον κίνδυνο ανατροπής του καθεστώτος, οι επικεφαλής της χούντας αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ένοπλη επέμβαση του στρατού. Έτσι, τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Νοέμβρη 1973 βγήκαν από το Γουδί στους δρόμους τα τανκς και γύρω στις 2 τα ξημερώματα, δόθηκε η διαταγή για την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο.
Λίγους μήνες μετά το αιματοκύλισμα του Πολυτεχνείου (στην προσπάθειά τους να παρατείνουν την επιβίωσή τους στην εξουσία και να ανακόψουν την ανοδική πορεία του μαζικού λαϊκού κινήματος), τα όργανα της χούντας, προχώρησαν σε νέο κύκλο μαζικών συλλήψεων. Στο διάστημα από τις 13 Φλεβάρη μέχρι το τέλος Μάρτη 1974, συνέλαβαν — μόνο στην Αθήνα — εκατοντάδες απλά μέλη και στελέχη των αντιδικτατορικών οργανώσεων του ΚΚΕ, της ΚΝΕ, της Αντι-ΕΦΕΕ κλπ. Οι συλληφθέντες, σε όλο το διάστημα της κράτησής τους στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών και στο στρατόπεδο της ΕΣΑ στο Μπογιάτι, υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Από το σύνολο των συλληφθέντων, τα 41 ήταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ (Αμπατιέλος, Γιάννου, Καλούδης, Γόντικας, Κάππος κλπ), που παραπέμφθηκαν να δικαστούν στρατοδικείο. Η δίκη αυτή δεν έγινε ποτέ, καθώς στις 24 Ιούλη έπεσε η χούντα.
Είκοσι από τους εκατοντάδες συλληφθέντες αγωνιστές για την αντιδικτατορική τους δράση με το ΚΚΕ, την ΚΝΕ και την Αντι-ΕΦΕΕ (με συνεντεύξεις τους που έχουν δημοσιευτεί στο βιβλίο μου με τίτλο «Τα Παιδιά του Φλεβάρη», εκδόσεις Καστανιώτη, περιγράφουν τα βασανιστήρια που υπέστησαν και την τύχη που είχαν οι αγώνες για τα ιδανικά του Πολυτεχνείου και καταθέτουν τις απόψεις τους για τη δυνατότητα κοινής δράσης των κομμάτων της Αριστεράς.
Η προδοσία της Κύπρου και η «πτώση» της χούντας
Το αποκορύφωμα για την πτώση της χούντας, ήταν το πραξικόπημα στην Κύπρο. Στις 15 Ιούλη 1974 ανατράπηκε ο Μακάριος από τον εκλεκτό του Ιωαννίδη και της ΕΟΚΑ Β΄ Ν. Σαμψών, που άνοιξε το δρόμο για την τουρκική εισβολή (20 Ιούλη) και την κατάληψη του 37% της μεγαλονήσου.
Μετά την προδοσία της Κύπρου, οι ιθύνοντες (σημαντικά στελέχη της δικτατορίας, οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες στη χώρα), άρχισαν να συζητούν πάνω σε σενάρια για τη διάδοχη κατάσταση, πριν η χούντα φτάσει στο σημείο της κατάρρευσης. Οι διεργασίες κορυφής που διηύθυνε ο αμερικανικός παράγοντας, είχαν ως κύριο σκοπό να προλάβουν εξελίξεις στη βάση της κοινωνίας καθώς η άρχουσα τάξη, έκρινε πως η πολιτική αλλαγή έπρεπε να γίνει, πριν εμφανιστεί στο προσκήνιο ο λαϊκός παράγοντας.
Οι κρίσιμες μέρες
Μετά την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου (15 Ιούλη), σημειώθηκαν τα εξής γεγονότα:
• Στις 21 Ιούλη 1974, οι επικεφαλής της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας (ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων με τους αρχηγούς των τριών κλάδων Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού), αποφάσισαν να αυτονομηθούν από τον Ιωαννίδη (που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ο αρχηγός της χούντας), και να κινηθούν προς την κατεύθυνση πολιτικοποίησης του καθεστώτος.
• Στις 22 Ιούλη 1974, οργίαζαν οι φήμες περί επικείμενης ανατροπής του στρατιωτικού καθεστώτος. Επιβεβαιώνοντας αυτές τις φήμες, οι ξένοι ραδιοσταθμοί «Ντόιτσε Βέλε», BBC και του Παρισιού, μετέδωσαν μια διακήρυξη που αποδόθηκε σε 250 αξιωματικούς του Γ΄ Σώματος Στρατού. Η διακήρυξη αυτή, που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «Μαύρη Βίβλος – Χρονικό Κυπριακού Πραξικοπήματος και Πτώσεως Στρατιωτικής Χούντας», ζητούσε τον τερματισμό της χούντας και το σχηματισμό κυβέρνησης υπό την προεδρεία του Κ. Καραμανλή. Την ίδια μέρα, στις 22 Ιούλη, οι ιθύνοντες των Ηνωμένων Πολιτειών προανήγγειλαν σε όλο τον κόσμο, την επερχόμενη πτώση της χούντας, με δηλώσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών Χ. Κίσινγκερ, που σημείωνε: «Ενδεχομένως αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται στην Ελλάδα πολιτική μεταβολή».
• Στις 23 Ιούλη 1974, λίγες ώρες πριν δύσει ο ήλιος, μεταδίδεται από στόμα σε στόμα και από παράνομους ραδιοφωνικούς σταθμούς ότι έπεσε η χούντα και πως έρχεται από το Παρίσι ο Καραμανλής, προκαλώντας μαζικές συγκεντρώσεις διαδηλωτών στο κέντρο της Αθήνας (Πολυτεχνείο- Ομόνοια- Προπύλαια- Σύνταγμα).
• Στις 24 Ιούλη 1974, στις 2 τα χαράματα, ο Κ. Καραμανλής φτάνει στην Ελλάδα με το προσωπικό αεροπλάνο του Γάλλου προέδρου Ζισκάρ Ντ’ Εστέν και λίγες ώρες αργότερα ορκίστηκε πρωθυπουργός. Μετά την ορκωμοσία του πρώτου κλιμακίου της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ανακοινώθηκε και η απόφαση για άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων που ήταν έγκλειστοι στο στρατόπεδο εκτόπισης στη Γυάρο καθώς και σε διάφορες φυλακές της χώρας.
• Στις 26 Ιούλη 1974, με καθυστέρηση δύο ημερών, άρχισε η αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων, ενώ οι χουντικοί κυκλοφορούσαν επί 12 μήνες ελεύθεροι, καθώς η δίκη τους άρχισε τον Ιούλη του 1975!
Όπως προαναφέραμε, πριν από την επιστροφή Καραμανλή στην Ελλάδα, είχε πραγματοποιηθεί — το μεσημέρι της 23ης Ιούλη — η πολιτικοστρατιωτική σύσκεψη, στην οποία συμφωνήθηκαν συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις για την παράδοση της εξουσίας. Ένας από τους όρους που είχαν θέσει οι στρατιωτικοί στους πολιτικούς, ήταν ότι δεν θα κινηθούν από το επίσημο κράτος οι διαδικασίες για τη δίωξη των πραξικοπηματιών και των συνεργατών τους. Ίσως έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου 1967 δικάστηκαν μετά από την μήνυση που κατέθεσαν 6 δικηγόροι των Αθηνών για στάση και εσχάτη προδοσία και όχι με πρωτοβουλία του επίσημου κράτους (αυτεπάγγελτη δίωξη από τον Εισαγγελέα ή άλλο κρατικό όργανο)!
Έτσι, με το χαρακτηρισμό του χουντικού πραξικοπήματος ως «στιγμιαίο έγκλημα» δικάστηκαν μόνο οι πρωταίτιοι της 21ης Απριλίου ενώ τη γλύτωσαν οι βασανιστές και όσοι υπηρέτησαν τη χούντα.
Και μερικές … μικρές «λεπτομέρειες»
Αξίζει τον κόπο, με αφορμή τα 46 χρόνια από την πτώση της χούντας, να θυμίσουμε και μερικές «λεπτομέρειες», όπως:
Πρώτον, το χουντικό πραξικόπημα χαρακτηρίστηκε «στιγμιαίο αδίκημα» καθώς οι ιθύνοντες γνώριζαν πως αν οι νομικές διώξεις επεκτείνονταν στην 7χρονη διάρκεια της δικτατορίας θα διαλυόταν ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός της μεταπολίτευσης και πρώτα απ’ όλα οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του αστικού κράτους.
Δεύτερον, ενώ το βασικό σύνθημα, που κυριαρχούσε τους πρώτους μήνες της μεταπολίτευσης σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ήταν «δώστε τη χούντα στο λαό», η τότε κυβέρνηση «Εθνικής Σωτηρίας» με επικεφαλής τον Κ. Καραμανλή, έκλεισε τα αυτιά της και δεν ικανοποίησε το παλλαϊκό αίτημα για αποχουντοποίηση στη δημόσια Διοίκηση και τους μηχανισμούς τους κράτους (Δικαιοσύνη, Σώματα Ασφαλείας κλπ). Η μη αποχουντοποίηση, αποδείχτηκε η χειρότερη επιλογή των πολιτικών κομμάτων που μετείχαν στην τότε κυβέρνηση «Εθνικής Σωτηρίας», καθώς αποθράσυνε τους χουντικούς. Ανακουφισμένοι, πλέον, οι συνεργάτες και κάθε είδους νοσταλγοί της χούντας άρχισαν σταδιακά την ανασυγκρότησή τους και από «σταγονίδια» που τους αποκαλούσε ο Αβέρωφ, έγιναν στην πορεία του χρόνου χοντρές σταγόνες βροχής. Το «αυγό του φιδιού», που εκκολαπτόταν κάτω από την ονομασία διαφόρων οργανώσεων ή κομμάτων επί τουλάχιστον 4 δεκαετίες — με την ανοχή εκείνων που κυβέρνησαν τη χώρα από το 1974 μέχρι σήμερα — άρχισε να σκάει. Τα «φίδια» των νεοναζί και οι κάθε είδους θιασώτες της χούντας, απειλούν τώρα να δαγκώσουν όχι μόνο τους μετανάστες αλλά και όσους εμπόδιζαν τα εγκληματικά σχέδια που προωθούσαν οι καθοδηγητές των διαφόρων φασιστικών οργανώσεων και κομμάτων, όπως ήταν η ΕΠΕΝ, που στην πορεία άλλαξε ονόματα μέχρι να καταλήξουν στη σημερινή Χρυσή Αυγή. Το τελικό αποτέλεσμα των συγκεκριμένων επιλογών και πολιτικών των κομμάτων που εναλλάχθηκαν στην κυβερνητική εξουσία από το 1974 μέχρι σήμερα, ήταν η είσοδος εκπροσώπων φασιστικών οργανώσεων (όπως της Χρυσής Αυγής), αρχικά στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στη συνέχεια στη Βουλή των Ελλήνων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωβουλή), που επιτρέπει στους βουλευτές της να προπαγανδίζουν προκλητικά τις φασιστικές τους θέσεις και ιδέες. Χρειάστηκε να χυθεί αίμα (η δολοφονία του Φύσα και οι οργανωμένες επιθέσεις των νεοναζί σε μετανάστες και συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ) για να μείνει εκτός της Βουλής των Ελλήνων η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής.
Τρίτον, η άρχουσα τάξη είχε λάβει όλα τα μέτρα, ώστε να εφαρμοστεί στην πράξη το δόγμα του «ανήκομεν εις την Δύσιν», που φρόντισε να διακηρύξει από την πρώτη στιγμή της επιστροφής του στην Ελλάδα ο Κ. Καραμανλής και να επισφραγίσει όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, που τη χώρα κυβέρνησαν α αστικά κόμματα της δεξιάς (ΝΔ) και της σοσιαλδημοκρατίας (ΠΑΣΟΚ- ΣΥΡΙΖΑ). Η εξάρτηση της Ελλάδας από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ — που ήταν και η βασική αιτία της 7χρονης τυραννίας και της κυπριακής τραγωδίας — όχι μόνο δεν αποδυναμώθηκε, αλλά και ενισχύθηκε με τα δεσμά της εξάρτησης από την ΕΟΚ που αποτελεί τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεύρυνση των αμερικανοΝΑΤΟϊκών βάσεων. Η διχοτόμηση στην Κύπρο είναι πλέον μια ντε φάκτο κατάσταση, που πάει να αναγνωριστεί με τον πιο επίσημο τρόπο και με ελληνική υπογραφή. Η αστική τάξη ισχυροποίησε τη θέση της και οι λαϊκές μάζες συνεχίζουν να ζουν στο καθεστώς της εκμετάλλευσης, της κοινωνικής αδικίας, της αβεβαιότητας και σε συνθήκες συνεχούς συρρίκνωσης των δικαιωμάτων τους.
Τέταρτον, όπως ο ελληνικός λαός κατάφερε να γκρεμίσει (είναι αλήθεια με αγώνες, αίμα και πολλές θυσίες) το αμερικανόδουλο καθεστώς της στρατιωτικοφασιστικής χούντας, έτσι θα καταφέρει (μέσα από το μακροχρόνιο πόλεμο των εργαζομένων για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο), να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για τους ανθρώπους του μόχθου και της δουλειάς.

*ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΟΚΑΣ
https://www.imerodromos.gr/

21η Ιουλίου 1965: Δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας

Σαν σήμερα στις 21η Ιουλίου του 1965 δολοφονήθηκε από τους ένστολους πραιτωριανούς της ιουλιανής εκτροπής ο νεολαίος αγωνιστής, στέλεχος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, Σωτήρης Πέτρουλας. Το όνομά του γίνεται τραγούδι και σύνθημα.
Ο Σωτήρης Πέτρουλας γεννήθηκε στο Οίτυλο της Μάνης το 1942 από γονείς αγρότες. Τέσσερα μόλις χρόνια μετά τη γέννησή του, το 1946, η οικογένεια Πέτρουλα αναγκάζεται να καταφύγει στην Αθήνα προκειμένου να διασωθεί από τη δολοφονική μανία των ενόπλων συμμοριών της Δεξιάς. Κατά τη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων στην Αθήνα, ο Σωτήρης εργάζεται, σημειώνει εξαιρετικές επιδόσεις στο σχολείο και παράλληλα συμμετέχει δραστήρια στο μαζικό μαθητικό κίνημα.
Ήταν λίγο πριν τελειώσει το σχολείο, όταν ο Σωτήρης, μαζί με άλλους συμμαθητές του, αρνήθηκε να γράψει μία έκθεση που του ζητήθηκε με σοβινιστικό και αντιλαϊκό περιεχόμενο. Αντιλαμβανόμενος την αξία της οργανωμένης πάλης, αποφασίζει να οργανωθεί στη Νεολαία της ΕΔΑ. Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1960, έδωσε εξετάσεις και πέτυχε να εισαχθεί στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή. Τραγική λεπτομέρεια: ο Σωτήρης Πέτρουλας κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή με υποτροφία 12.000 δραχμών, η κρατική καταστολή όμως δεν τον άφησε να ολοκληρώσει τις σπουδές του...
Ο Σωτήρης Πέτρουλας εξελίχθηκε σε μεγάλο αριστερό αγωνιστή και στέλεχος του φοιτητικού κινήματος. Πρωτοστάτησε στους αγώνες για το 114 και το 15%. Μάλιστα, ήταν Ιούλιος του 1962 όταν ο ίδιος μαζί με άλλους αγωνιστές ύψωσε τη σημαία του 114 στο βράχο της Ακρόπολης, στο υπουργείο Βιομηχανίας και στο Πανεπιστήμιο. Η προσφορά του στο κίνημα εκτιμήθηκε από τους συναδέλφους του, οι οποίοι τον εξέλεξαν γραμματέα της οργάνωσης της Ανωτάτης Εμπορικής. Η πολιτική του δραστηριότητα και το θάρρος του να συγκρούεται με την τρομοκρατία που επικρατούσε στα Πανεπιστήμια (ιδίως με την παρακρατική ΕΚΟΦ) ενοχλούσε πολύ το κράτος της Δεξιάς. Γι' αυτό το λόγο αποβλήθηκε για ένα χρόνο από τη σχολή του.
Την ταραγμένη χρονιά του 1965, στις 21 Ιούλη, η ΕΦΕΕ κάλεσε τους φοιτητές σε συγκέντρωση στα Προπύλαια ενάντια στις αυθαιρεσίες του βασιλιά με κεντρικά συνθήματα "Να φύγει η αυλόδουλη κυβέρνηση", "Την κυβέρνηση εκλέγει ο λαός και όχι το παλάτι και οι αμερικανοί" κ.ά. Κατά τη διάρκεια της μαζικότατης διαδήλωσης, οι αστυνομικοί, κατόπιν εντολής του υπουργού δημόσιας τάξης, ναύαρχου Τούμπα, επιτέθηκαν στους διαδηλωτές με δακρυγόνα και ξυλοδαρμούς. Ο απολογισμός τραγικός: 200 τραυματίες, 258 συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων 28 μαθητές, και ένας νεκρός. Ο 23χρονος τότε Σωτήρης έπεσε νεκρός στη συμβολή των οδών Σταδίου και Λαδά, χτυπημένος από τη δολοφονική επίθεση της αστυνομίας.
Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, η αστυνομία αρνούνταν να παραδώσει τη σορό του Σωτήρη στην οικογένειά του, σε μία προσπάθεια η ταφή να γίνει μυστικά, πριν καν ανατείλει ο ήλιος, ώστε να αποσιωπηθεί η αλήθεια γύρω από τη δολοφονία του. Η επίσημη κρατική ιατροδικαστική εκδοχή έκανε λόγο για θάνατο από ασφυξία λόγω των δακρυγόνων που είχαν ρίξει οι κρατικές δυνάμεις καταστολής. Γιατί, όμως, υπήρχαν σχισίματα στο λαιμό του Σωτήρη, τα οποία βρήκαν οι δικοί του, όταν πήραν το πτώμα; Μήπως οι αστυνομικοί προσπάθησαν να καλύψουν ίχνη στραγγαλισμού του 23χρονου αγωνιστή; Εξάλλου, γιατί η διαπίστωση του θανάτου έγινε από αστυνομικούς, ντυμένους με στολές γιατρών; Και γιατί δεν επετράπη στην οικογένεια του Σωτήρη να πραγματοποιήσει με δικά της έξοδα νεκροψία; Και είναι αλήθεια αυτό που η ίδια η μητέρα του Σωτήρη αποκάλυψε, ότι δηλαδή η εκταφή της σορού απέδειξε πως το κρανίο του είχε δεχθεί ραφή από χειρουργική επέμβαση; Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα. Ή μήπως όχι; ...
Η κηδεία του Σωτήρη στις 23 Ιουλίου εξελίχθηκε στην πιο ηχηρή διαδήλωση ενάντια στο παλάτι, σε μια διαδήλωση οργής 500.000 ανθρώπων, που ακολουθούν τη σορό του από το σπίτι της οικογένειας στον Κολωνό, ενώ ακούγεται το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη που γράφτηκε ειδικά γι' αυτόν. Εκδηλώσεις για να τιμηθεί η μνήμη του έγιναν και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδας με εντυπωσιακή συμμετοχή του κόσμου
Ο Σωτήρης ήταν ένας μεγάλος αγωνιστής της αριστεράς, που πάλευε για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς φτώχεια και χωρίς αποκλεισμούς, για μια κοινωνία ελεύθερη και δημοκρατική. Ήταν ένας φοιτητής που δολοφονήθηκε σε μία διαδήλωση, ενώ πάλευε να κάνει τα οράματά του πραγματικότητα. Θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας. Το μήνυμα της θυσίας του, ένα μήνυμα αντίστασης που μας παίρνει το φόβο, μας εμψυχώνει, μας εμπνέει, μας οδηγεί.
*left.gr