Η μάχη των Θερμοπυλών, 24 Απριλίου 1941.
Τελευταία γραμμή άμυνας
*Παναγιώτης Σωτηρίου, ΜΔΕ Ιστορίας, Πανεπιστημιο Αιγαίου
*Βασιλική Λάζου, δρ. Ιστορίας, διδάσκουσα Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ
Κατά μήκος του κιτρινωπού επαρχιακού δρόμου προχωρούν 19 τανκς.... Μπροστά μας τα πρώτα πυρά έπεσαν στο δρόμο. Λευκά σύννεφα σκόνης εκτοξεύτηκαν, αναμεμειγμένα με μαύρο καπνό. Γρήγορα παρασύρθηκαν από τον άνεμο. Δεν μπορέσαμε να αναπτυχθούμε. Στα δεξιά μας οι λόφοι υψώνονταν σε ύψος 800 μέτρων, και στα αριστερά μας απλωνόταν ο επίφοβος βάλτος των Θερμοπύλων. Έπρεπε να προχωρήσουμε, να προχωρήσουμε, να κάνουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από να σταματήσουμε .... Σκόνη γέμισε τον αέρα ακριβώς μπροστά από τις γραμμές μας ... ξαφνικά δεχθήκαμε πυρά από 6 ή 8 όπλα. Χωρίς να σταματήσουμε γυρίσαμε τους πυργίσκους μας προς τα δεξιά και απάντησαμε με μεγάλη δύναμη πυρός .... Ακόμα κουνιόμαστε. Πρέπει να περάσουμε. Αλλά στην επόμενη στροφή του δρόμου ξέσπασε όλη η κόλαση. Πυρά έσκαγαν από όλες τις πλευρές, και πολλά πολυβόλα «κελαηδούσαν» ταυτόχρονα. Μερικοί Tommies [το τμήμα της 9ης Διμοιρίας του 25ου Τάγματος στη βόρεια πλευρά του δρόμου] έτρεξαν κατά μήκος του δρόμου και εξαφανίστηκαν στην πυκνή βλάστηση. Ένα τανκς χτυπήθηκε απευθείας ... τρία τανκς ακινητοποιήθηκαν στη μέση του δρόμου και πήραν φωτιά ...
Με αυτόν τον τρόπο περιέγραφε ένας Γερμανός στρατιώτης του Ι/31 Συντάγματος Πάντζερ τη σύγκρουση των γερμανικών τεθωρακισμένων με τις συμμαχικές δυνάμεις στη γραμμή των Θερμοπυλών.
Πριν προχωρήσουμε στην ίδια τη μάχη και τη σημασία της, στρατιωτική και συμβολική, είναι σκόπιμο να αναφερθούμε με συντομία χρονολογικά στις εξελίξεις έως τότε.
Η γερμανική εισβολή εναντίον της Ελλάδας ξεκίνησε στις 6 Απριλίου του 1941, με την επίθεση γερμανικών στρατευμάτων μέσω της Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας. Τη χώρα υπερασπίζονταν εκτός από τον στρατό της, που κατανέμονταν καθόλο το μήκος των βορείων συνόρων της χώρας και στρατεύματα της βρετανικής κοινοπολιτείας. Ύστερα από μια διελκυνστίδα μερικών μηνών ένα μικρό βρετανικό εκστρατευτικό σώμα 50.000 ανδρών είχε φτάσει στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο 1941. Παρά τις διαφωνίες σχετικά με την σκοπιμότητά του – καθώς δε συνδεόταν με το άνοιγμα νέου συμμαχικού μετώπου στα Βαλκάνια - η παρουσία του είχε συμβολική σημασία καθώς δήλωνε έμπρακτα πρόθεση της Βρετανίας να υπερασπιστεί την Ελλάδα την ίδια στιγμή μάλιστα που οι γειτονικές βαλκανικές χώρες είτε είχαν προσχωρήσει ανοικτά στον Άξονα, όπως η Βουλγαρία, είτε είχαν επιλέξει την ουδετερότητα, όπως η Τουρκία.
Η γραμμή άμυνας έναντι της νέας ξενικής εισβολής στη χώρα δεν ήταν δεδομένη. Σημαντικές διαφωνίες σημειώθηκαν σχετικά με τον καθορισμό της αμυντικής γραμμής με τον αρχιστράτηγο Παπάγο και το Γενικό Επιτελείο να επιχειρηματολογεί υπέρ της διατήρησης του αήτηττου του στρατού στην Αλβανία και την ανάταξη άμυνας στα οχυρά της Ανατολικής Μακεδονίας(γραμμή Μεταξά) και τους Βρετανούς να πιέζουν για την υιοθέτηση της γραμμής Αλιάκμονα. Τελικά, μετά από πιέσεις του βασιλιά Γεωργίου Β, και αφού είχαν προηγηθεί κατ' ιδίαν συναντήσεις του με τους Εden και Weavel (αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής), ο Παπάγος και ο πρωθυπουργός Κορυζής υπέγραψαν, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες τους, το τελικό σύμφωνο άμυνας στη γραμμή Όλυμπος – Βέροια – Έδεσσα – Καϊμακτσαλάν. Επρόκειτο δηλαδή για μια αρκετά εκτεταμένη γραμμή, η οποία δύσκολα θα μπορούσε να υποστηριχθεί από τις διάσπαρτες ελληνικές δυνάμεις (ο κύριος όγκος των οποίων πολεμούσε τους Ιταλούς στη Βόρεια Ήπειρο και σημαντική δύναμη είχε αναλάβει την υπεράσπιση της «γραμμής Μεταξά») και τις ολιγάριθμες βρετανικές.
Στις 6 Απριλίου δύο γερμανικά σώματα στρατού επιτέθηκαν στις ελληνικές θέσεις στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Παρά την ηρωική αντίσταση των αμυνομένων η μάχη διήρκεσε μόλις τέσσερις μέρες, καθώς η γερμανική επίθεση μέσω Γιουγκοσλαβίας υπερκέρασε τις θέσεις άμυνας και απειλούσε τα μετόπισθεν των ελληνικών στρατευμάτων. Τα οχυρά κυκλώθηκαν και κάθε αντίσταση ήταν μάταιη. Στις 9 Απριλίου παραδόθηκαν τα ελληνικά στρατεύματα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Οι Γερμανοί βρέθηκαν σε θέση να απειλούν και τα δύο πλευρά της γραμμής Αλιάκμονα, καθώς και το δεξιό και τα νώτα του Αλβανικού μετώπου. Στις 12 Απριλίου δόθηκε διαταγή για σπευσμένη σύμπτυξη, τουλάχιστο του δεξιού του Αλβανικού μετώπου, το οποίο διέτρεχε άμεσο κίνδυνο κύκλωσης. Διαλυτικά φαινόμενα με ομαδικές λιποταξίες και απείθεια εμφανίστηκαν στο στράτευμα. Καθόλο αυτό το διάστημα υπήρχαν έντονες πιέσεις από στρατιωτικούς να συνθηκολογήσει η κυβέρνηση και να υπογραφεί ανακωχή. Ο αρχιστράτηγος Παπάγος ωστόσο κατέστησε σαφές στους αξιωματικούς του Γενικού Επιτελείου ότι συνθηκολόγηση, ενόσω αγωνίζονταν σε ελληνικό έδαφος τα βρετανικά στρατεύματα, αποκλειόταν. Τελικά ύστερα από διαδοχικές συσκέψεις διαπιστώθηκε η χαώδης και μη ελεγχόμενη κατάσταση και συζητήθηκε η πιθανότητα αναχαίτισης της προέλασης του εχθρού στο ιστορικό πέρασμα των Θερμοπυλών, όπου οι Βρετανοί εχοντας υποχωρήσει από τα περάσματα του Ολύμπου και των Σερβίων είχαν αρχίσει να στήνουν αμυντικές θέσεις. Ο έλληνας αρχιστράτηγος Παπάγος υποστήριξε ότι ο ελληνικός στρατός δεν ήταν πια σε θέση να αντιτάξει άμυνα, και ότι έπρεπε να αποχωρήσουν τα βρετανικά στρατεύματα όσο το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί η προσπάθεια να αναχαιτιστεί ο εχθρός στις Θερμοπύλες θα παρέτεινε «την καταστροφή της. Χώρας»
Στις 20 Απριλίου Αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου συνθηκολογησε με τους Γερμανούς παρά τις αντίθετες διαταγές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Μια ημέρα αργότερα ορκίστηκε νέος πρωθυπουργός ο Εμμανουήλ Τσυδερός. Σε σύσκεψη που συγκλήθηκε το πρωί της ίδιας μέρας για να εξεταστούν οι περαιτέρω ενέργειες των συμμάχων παρακάθησαν, εκτός των άλλων, ο βασιλιάς και ο Βρετανός αρχιστράτηγος, όχι όμως και ο Παπάγος. Σε ερώτηση του Wavell, αν και κατά πόσον ήταν σε θέση ο ελληνικός στρατός να αντιτάξει άμυνα στις Θερμοπύλες στο αριστερό των βρετανικών δυνάμεων, ο βασιλιάς παραδέχτηκε ότι καμιά συγκροτημένη μονάδα του στρατού δεν ήταν δυνατόν να φτάσει στην τοποθεσία αυτή εγκαίρως. Αποτέλεσμα αυτής της δήλωσης ήταν η αίτησα του Wavell να αποχωρήσουν αμέσως τα βρετανικά στρατεύματα. η αίτηση έγινε αποδεκτή από τον βασιλιά. Η άμεση εκκένωση των στρατευμάτων ήταν ενδεδειγμένη, γιατί θα εξασφάλιζε τη διάσωση του μεγαλύτερου τμήματος τους. Αντίθετα, η παράταση της αντίστασης στην ηπειρωτική Ελλάδα αφενός ελάττωνε τις πιθανότητες ασφαλούς άπαγγίστρωσης των στρατευμάτων και αφετέρου χρειαζόταν ενισχύσεις. Επίσης πρέπει να σημειωθεί σχετικά με το μέτωπο Θερμοπυλών, ότι η απειλή εκδηλώθηκε, όχι στο αριστερό των βρετανικών δυνάμεων, το όποιο ο Wavell ζήτησε να καλυφθεί από τον ελληνικό στρατό, άλλα στο δεξιό. Τέλος, πριν από την σύσκεψη της 21ης Απριλίου, ο Wavell είχε ενημερωθεί από τους διοικητές του στις Θερμοπύλες, οι όποιοι έκριναν ότι παρατεταμένη άμυνα στην τοποθεσία αυτή ήταν αδύνατη και ότι ήταν προτιμότερο να διαταχτεί η άμεση εκκένωση των βρετανικών στρατευμάτων.
Με ειλλημμένη την απόφαση της εκκένωσης αλλά προκειμένου να επιτραπεί η απομάκρυνση του κυρίως όγκου των βρετανικών δυνάμεων, ο Γουίλσον διέταξε την οπισθοφυλακή να κρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες το ιστορικό πέρασμα των Θερμοπυλών. Στα 2000 χρόνια από τότε που ο Λεωνίδας είχε πολεμήσει με τους Πέρσες, η τοπογραφία είχε αλλάξει σημαντικά, κυρίως επειδή τα κοιτάσματα λάσπης είχαν επεκτείνει σημαντικά την χερσαία περιοχή προς τη θάλασσα. Μεταξύ του δρόμου και της θάλασσας υπήρχαν τώρα βάλτοι. Αλλά το μπλε θειώδες ρεύμα νερού εξακολουθούσε να ρέει από τις Θερμοπύλες και προς τα δυτικά υπήρχαν ακόμα οι κορυφογραμμές που καλύπτονται από τα τρίψιμο και τα απότομα υδάτινα ρεύματα κάτω από τα γκρίζα, απαγορεύοντας τους γκρεμούς. Στο πίσω μέρος και πάλι, πέρα από το χωριό Μώλο με τα πλατάνια και τα αμπέλια του, υπήρχαν χωράφια καλαμποκιού και υπέροχοι ελαιώνες, και στη συνέχεια η στενότερη λωρίδα όλων με τη γαλάζια θάλασσα από τη μία πλευρά και τους χαμηλούς λόφους από την άλλη.
Η γραμμή Anzac περιελάμβανε στην πραγματικότητα δύο αρκετά ευρέως διαχωρισμένα περάσματα: το ένα στο Brallos στα νοτιοδυτικά, που θα κρατούνταν από τους Αυστραλούς, και το άλλο στο Μώλο στα βορειοανατολικά, που ανατέθηκε στους Νεοζηλανδούς.
Ο στρατηγός Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ έλαβε εντολή να υπερασπιστεί το παράκτιο πέρασμα ενώ ο στρατηγός Μακκέι να κρατήσει το χωριό Μπράλος. Από την πλευρά των Νεοζηλανδών, η 5η Ταξιαρχία αναπτύχθηκε κατά μήκος του παραλιακού δρόμου, στις παρυφές των λόφων νότια της Λαμίας και στον ποταμό Σπερχειό. Η 4η Ταξιαρχία τοποθετήθηκε στα δεξιά όπου ανέλαβε παράκτιες περιπολίες και η 6η Ταξιαρχία τέθηκε σε εφεδρεία.
Η 2η Μεραρχία της Νέας Ζηλανδίας διοικούνταν από τον Υποστράτηγο Bernard C. Freyberg. Πολέμησε στην Ελλάδα, την Κρήτη, τη Δυτική Έρημο και την Ιταλία. Τον Απρίλιο 1941, η Μεραρχία αναπτύχθηκε στην Ελλάδα για να βοηθήσει τις βρετανικές και αυστραλιανές δυνάμεις στην υπεράσπιση της χώρας από τους εισβάλλοντες Γερμανούς. Όλοι μαζί ονομάστηκαν δύναμη «W» και εν συντομία σώμα Anzac παραπέμποντας στον ΑΠΠ.
Στον Αυστραλιανό τομέα η 19η Ταξιαρχία, που αποτελούνταν από τα 2/4 και 2/8 τάγματα, ανέλαβε την υπεράσπιση του περάσματος του Μπράλου, μιας περιοχής με κορυφές και γκρεμούς και πυκνή βλάστηση στις πλαγιές που διασχίζονταν από στενό αυτοκινητόδρομο νότια προς τη Θήβα. Προς τα δυτικά βρίσκόταν το βαθύ φαράγγι του ποταμού Ασωπού μέσω του οποίου ο σιδηρόδρομος εξαφανίζεται σε σήραγγες
Για τους Γερμανούς η εκστρατεία είχε πάρει τα χαρακτηριστικά μιας καταδίωξης. Πρωτίστως ήταν θέμα διατήρησης της επαφής με τις υποχωρούσες βρετανικές δυνάμεις και την εξουδετέρωση των σχεδίων εκκένωσης τους. Αντιμετώπιζαν δυσκολίες στον ανεφοδιασμό με καύσιμα που καθυστερούσαν την προέλαση, φθορές σε οχήματα.
Στις 18 Απριλίου Βομβαρδισμός και 20 Απριλίου η εμπροσθοφυλακή της 5 Mountain Division είχε προσεγγίσει τις αυστραλιανές θέσεις για το πέρασμα του Μπράλου. Την επόμενη μέρα το 55 Τάγμα Μοτοσυκλετιστών, διασχίζοντας τον ποταμό Σπερχειό πιο ψηλά από τις συμμαχικές θέσεις, είχε αρχίσει μια επίπονη πορεία γύρω από την αριστερή πλευρά των αυστραλιανών γραμμών προς Κάτω Δυο Βουνά και το Δέλφινο. Ο τρίτος λόχος και η 8η Μονάδα Αναγνώρισης η οποία μεταφέρθηκε από τους πρόποδες του Brallos Pass για να κρατήσει την προσοχή των Βρετανών, είχε «σταματήσει από το πολύ βαρύ πυροβολικό και τα πυκνά πυρά που προκάλεσε τις πρώτες απώλειες του πριν βρεθεί κάλυψη στις πλαγιές (σελ.384)
Μέχρι τις 22 Απριλίου μια φάλαγγα της 5ης Μεραρχίας Πάντσερ επιτέθηκε στις θέσεις των Θερμοπυλών που υπερασπιζόταν το βρετανικό πεζικό υποστηριζόμενο από καλά καμουφλαρισμένο πυροβολικό και μεμονωμένα άρματα μάχης. Οι διερευνητικές επιθέσεις ήταν χωρίς επιτυχία. Οι μονάδες πάντσερ που ξεκίνησαν την καταδίωξη κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί κατά μήκος του περάσματος έκαναν αργή πρόοδο λόγω της απότομης κλίσης και ενός μεγάλου αριθμού δύσκολων κάμψεων. Περιστασιακές κατολισθήσεις παρεμπόδισαν την επισκευή βρετανικών κατεδαφίσεων. Οι σιδηροδρομικές γραμμές στην κορυφή του περάσματος ήταν τόσο προσεκτικά κατεστραμμένες ώστε εκτιμώταν ότι οι κατασκευές θα έπαιρναν τρεις μήνες.
Την επόμενη μέρα πραγματοποιήθηκε ευρεία κίνηση από στρατεύματα της 6ης Ορεινής Μεραρχίας που διέσχιζαν το δύσκολο έδαφος δυτικά των βρετανικών θέσεων. Η επιχείρηση αυτή πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με έναν άλλο ελιγμό που πραγματοποιήθηκε από ένα τάγμα μοτοσικλετών που υποστηριζόταν με άρματα μάχης και προωθούνταν μέσω του Μώλου.
Το πρωί της 23ης Απριλίου έφτασαν οι εντολές της υποχώρησης αποφασίστηκε ότι οι δύο θέσεις θα προστατεύονταν από μία ταξιαρχία έκαστη. Στον Μπράλλο, η ικανότητα των όπλων να κρατήσουν μακρια τους Γερμανούς για πολλές ώρες αποδείχθηκε μια από τις πιο ηρωικές και αποφασιστικές μάχες μικρών μονάδων της εκστρατείας.
Στις 23 Απριλίου, οι εκπρόσωποι του επίσημου Ελληνικού Κράτους αναχώρησαν για την Κρήτη. Την ίδια μέρα το πρωί ο Τσολάκογλου υποχρεώθηκε να υπογράψει και τρίτο πρωτόκολλο συνθηκολόγησης, το οποίο συνυπέγραψε, εκτός από τον διοικητή των γερμανικών στρατευμάτων και ο Ιταλός συνάδελφος του. Σε αίτηση του προς το υπουργείο Στρατιωτικών, με ημερομηνία 23 Απριλίου, ο Παπάγος ζητουσε να απαλλαγεί από τα καθήκοντα του αρχιστράτηγου
Καθώς οι μονάδες των ANZAC συμπτύσσονταν μια μικρή ομάδα από 17 άντρες έμεινε πίσω με δυο πυροβόλα σε ένα μπροστινό λόφο για να καθυστερήσει τις γερμανικές προσπάθειες να περάσουν τον Σπερχειό ποταμό τη γέφυρα του οποίου είχαν καταστρέψει οι δυνάμεις της ANZAC. Την επικίνδυνη αυτή αποστολή ανέλαβε ένας υπολοχαγός. Ο John Anderson που είχε αφήσει την πολιτοφυλακή το 1938 ύστερα από 6 χρόνια για να ακολουθήσει σπουδές λογιστικής και μια καριέρα στην εκκλησιαστική χορωδία. Βοηθός του ο Τζορτζ Μπράουν, οδηγός τραμ από το Kew. Ο Άντερσον και η ομάδα του έστησαν τα πυροβόλα τους σε μια πλαγιά δίπλα στο πέρασμα και περίμεναν τα γερμανικά αυτοκίνητα να ξεκινήσουν από τη Λαμία για να αρχίσουν να ρίχνουν. Η διαφορά στη δυναμικότητα σύντομα έγινε εμφανής και από την ομάδα των 17 ανδρών, επτά σκοτώθηκαν και τρεις τραυματίστηκαν. Η θλίψη από τις απώλειες σε αυτό του βουνό στοίχιωσε το σύνταγμα το οποίο δημοσίευσε τη δική του ιστορία μετά τον πόλεμο με σεμνές αναφορές στους άνδρες που σκοτώθηκαν
Ο Orm Tulloch, ένας «ταλαντούχος μουσικός, ήσυχος και συγκρατημένος»? Ο Lionel Caldwell, του οποίου η εργασία τον οδήγησε για να πάει πίσω στα πυροβόλα όπλα σε μια προσπάθεια να τους επιστρέψει στη δράση, και με αυτόν τον τρόπο «μοιράστηκαν τη μοίρα τους»· Λοχίας Len Ingram, ο οποίος πέθανε, ενώ ο αδελφός του, επίσης μέλος του συντάγματος, περίμενε πιο πίσω στο πέρασμα. Ο John Drake, ο νεότερος γιος μιας μεγάλης οικογένειας του οποίου το μεγαλύτερο αγόρι είχε πεθάνει στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Frank O'Brien, ο οποίος δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, επίσης σκοτώθηκε και ο Fred Kerr, ο «μοναχογιός γενναίων γονιών και λαμπρός αθλητής». Ο Άντερσον έλαβε τον Στρατιωτικό Σταυρό για τη δράση του στο πέρασμα του Μπράλλου και ο Μπράουν το ισοδύναμο παράσημο για τους απλούς στρατιώτες. Ο ηρωισμός του Άντερσον και των αντρών του βοήθησε την 19η Ταξιαρχία να αποσυρθεί σε νέα θέση στον Μπράλλο στις 23 Απριλίου και από κει νοτιότερα
Τι οδήγησε αυτούς τους ανθρώπους να πολεμήσουν στο πέρασμα του Μπράλλου; Τι ένωσε τη μοίρα τους με αυτή των εκατομμυρίων στρατιωτών που πολέμησαν για 6 χρόνια στα μέτωπα του Β ΠΠ;
Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στις 11.30 πμ της 24ης Απριλίου, συνάντησαν ισχυρή αντίσταση, έχασαν δεκαπέντε άρματα και είχαν σημαντικές απώλειες. Οι Σύμμαχοι κράτησαν ολόκληρη την ημέρα. Με την επίτευξη του στόχου να καθυστερήσουν τα γερμανικά στρατεύματα υποχώρησαν προς την κατεύθυνση των παραλίων εκκένωσης και έστησαν μία οπισθοφυλακή στη Θήβα, το τελευταίο εμπόδιο πριν την Αθήνα. Το πρωί της 27ης Απριλίου 1941 οι πρώτοι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα,
Μέχρι τις 30 Απριλίου η εκκένωση των περίπου 50.000 στρατιωτών είχε ολοκληρωθεί. Με την φυγή των τελευταίων Βρετανών από την ηπειρωτική Ελλάδα έληξε ουσιαστικά και η Επιχείρηση Μαρίτα.
Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε περίπου 1.100 νεκρούς και 4.000 αγνοούμενους και τραυματίες. Οι βρετανικές απώλειες ανήλθαν συνολικά σε 11.840 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των αιχμαλώτων πολέμου, από τους 53.051 που σχημάτισαν την εκστρατευτική δύναμη κατά τη στιγμή της γερμανικής επίθεσης. Οι Βρετανοί υπέστησαν τα περισσότερα θύματά τους κατά τη διάρκεια της βιαστικής εκκένωσης κατά τη διάρκεια της οποίας είκοσι έξι πλοία βυθίστηκαν από αεροπορικές επιθέσεις. Επιπλέον, οι Γερμανοί πήραν περίπου 270.000 Έλληνες και 90.000 Γιουγκοσλάβους κρατούμενους κατά τη διάρκεια της ελληνικής εκστρατείας.
Title: To Greece
Author: McClymont, W. G.
Publication details: Historical Publications Branch, 1959, Wellington
Digitisation Funded By: Mary Weston
Part of: The Official History of New Zealand in the Second World War 1939–1945
This text is the subject of: ‘Something of Them Is Here Recorded’: Official History in New Zealand
The Importance of the New Zealand Artillery
Πηγές
Bailey, Ronald H. (1979). Partisans and Guerrillas (World War II). Time Life UK. ISBN 0-8094-2490-8.
Official Histories – Second World War Australia in the War of 1939–1945. Series 1 – Army Volume II – Greece, Crete and Syria (1st edition, 1953) accessed 13 October 2006.
The German Campaigns in the Balkans [Οι Γερμανικές εκστρατείες στα Βαλκάνια, CMH Pub 104-4This publication replaces DA Pam 20-260, November 1953.
Facsimile Edition, 1984, 1986, Center of Military History, United States Army, Washington DC, σ.104-109
Οι τελευταίες μάχες
Γερμανικό τμήμα προερχόμενο από τη Λαμία συγκρούσθηκε με λίγους εφεδρικούς του ΕΛΑΣ κοντά στα Στενά των Θερμοπυλών.22 Σεπτεμβρίου 1943 μόνιμος ίλαρχος Αλ. Μυλωνάς, διοικητής του 2/36 Τάγματος του ΕΛΑΣ της περιοχής. Oι γερμανικές απώλειες ήταν μεγάλες, ενώ οι αντάρτες είχαν μόνο εφτά νεκρούς και δεκαπέντε τραυματίες.
Όπως έγραψε ο ίλαρχος Μυλωνάς, οι άντρες του «άφησαν το αίμα τους αντί για στεφάνι στον τάφο του Λεωνίδα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου