Το σαμποτάζ στην Παλαβίτσα (Δαδί) 13/04/1943

Από τον Ελλαδικό χώρο περνούσαν πολεμοφόδια για το Deutsches Afrikakorps του Ρόμελ στην Αφρική. Η στρατηγική των συμμάχων όριζε την καθυστέρηση της τροφοδοσίας του ώστε να αποβεί νικηφόρα η στρατιά του στρατηγού Μοντγκόμερι. Η μόνη δύναμη που θα μπορούσε να το πετύχει ήταν ο ΕΛΑΣ και μάλιστα οι σαμποτέρ του που με ή χωρίς την βοήθεια Βρετανών πέτυχαν σε πολλές επιχειρήσεις κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών που διέσχιζαν την Ελλάδα. (Γοργοπόταμος, Κούρνοβο, Δαδί, Τέμπη κ.λ.π).

Το πρώτο σαμποτάζ, με την βοήθεια Βρετανών σαμποτέρ και μικρής δύναμης του ΕΔΕΣ, ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου με επικεφαλής τον Αρη Βελουχιώτη το Νοέμβριο του 1942, το πρώτο σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Τεσσεράμισι μόλις μήνες από το Γοργοπόταμο και λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα, το αρχηγείο Παρνασσίδος του ΕΛΑΣ – Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής) και Δημ. Ν. Δημητρίου (Νικηφόρος) και ο Θησέας οργανώνουν το σαμποτάζ της σιδηροδρομικής γραμμής στο Δαδί (Αμφίκλεια).

Η οργάνωση του ΕΑΜ Δαδιού παρέχει τις απαιτούμενες πληροφορίες. Τους μόνιμους σχηματισμούς των ανταρτών πλαισιώνουν οι εφεδρικές μαχητικές ομάδες των γύρω χωριών. Στέλνεται ειδοποίηση στο αρχηγείο Δωρίδος και ξεκινάνε από την Γκιώνα – χωριό Ντρέμισα – σε εξαντλητική πορεία τα εκεί τμήματα. Φθάνουν εξαντλημένα λίγο πριν το εγχείρημα και θα παραμείνουν στη Σουβάλα ή Πολύδροσος για εφεδρεία. Συνολικά κινητοποιήθηκαν 500 άνδρες, περίπου.

Ο υπεύθυνος του ΕΑΜ Μοδίου, Γεώργιος Ν. Λάσκαρης, κάλεσε άνδρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ, στις 7 ή 8 Απρίλη, και διαβίβασε την διαταγή «πρέπει να κοπεί η σιδηροδρομική γραμμή ανάμεσα στο Κηφισοχώρι και στην Αμφίκλεια, στις 13 του μηνός Απριλίου 1943».

Την επιχείρηση ανέλαβε ο καπετάν Βοριάς (Δημήτρης Χονδρός) που σαν έφεδρος υπολοχαγός του Συντάγματος Σιδηροδρόμων, είχε γνώσεις πάνω στα τρένα και τις σιδηροδρομικές γραμμές. Οπως αφηγείται στην εφημερίδα του πολιτιστικού Συλλόγου Σκαμνού, «…Κανόνισα το σαμποτάζ να γίνει στην Παλαβίτσα, ακριβώς στο στόμιο της εξόδου της σιδηροδρομικής γραμμής από το βουνό, για να έχουμε θέσεις που να μπορούμε να χτυπήσουμε την αμαξοστοιχία, αν έχει στρατό και να μπορούμε να υποχωρήσουμε, σε περίπτωση ανάγκης προς τον Παρνασσό.

Επειδή δεν υπήρχαν εκρηκτικές ύλες, πήραμε ένα κλειδί απ' το φυλάκιο του Παρνασσού, που είναι κοντά στα Κάτω Καλύβια του Δαδιού. Ξέροντας ότι οι μηχανοδηγοί και θερμαστές ήταν Ελληνες, κανόνισα να ξεβιδώσουμε τις σιδηροτροχιές τόσο μεταξύ τους, όσο και από τις τραβέρσες μόνον από την πλευρά του Παρνασσού και σε θέση που να μην πέσει σε απότομο μέρος η μηχανή, για να μην πάθουν ζημιά οι Έλληνες.

Στις 13/4/1943 συναντηθήκαμε διάφορες ομάδες του εφεδρικού ΕΛΑΣ, κυρίως από τη Γλούνιστα (ή Δρυμαία), τη Δερνίτσα, τους Ξυλικούς, το Μόδι, τη Βελίτσα, το Κηφισοχώρι, την Αγία Μαρίνα, την Παναγίτσα και την Ελάτεια, περίπου 80 άνδρες ή και παραπάνω (διότι έτσι όπως είμαστε ανοργάνωτοι δεν μετρηθήκαμε ακριβώς) οπλισμένοι με ελαφρά τουφέκια, κυρίως ιταλικά, ελληνικά και γερμανικά. Μαζί μας ήρθαν και οι φύλακες του Φυλακίου Παρνασσού, Λουκάς Κατσαμάγιας, Λουκάς Καράφλας και Γεώργιος Γιώτας (Μέγας), οι οποίοι εκτός απ' το κλειδί που μας είχαν προμηθεύσει, έφεραν άλλα δύο κλειδιά απ' το Φυλάκιο Παρνασσού.

---

Ολα αυτά έγιναν, αφού πρώτα πιάσαμε θέσεις και λίγο μετά το σουρούπωμα, γιατί είχαμε την πληροφορία ότι μετά την 12η ώρα μ.μ. θα περνούσε γερμανική αμαξοστοιχία με πολεμοφόδια και στρατό κατευθυνόμενη προς Πειραιά, απ' όπου φορτώνονταν τα εφόδια για το στρατηγό Ρόμμελ που πολεμούσε εναντίον των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική. Πράγματι, την ώρα αυτή περίπου (δεν είχαμε ρολόι) έφτασε η αμαξοστοιχία η οποία εκτροχιάστηκε. Η μηχανή και μερικά βαγόνια έπεσαν πλαγιαστά μέσα στα χωράφια, χωρίς να τουμπάρουν τελείως. Αρκετό κομμάτι της αμαξοστοιχίας έμεινε μέσα στην τρανσέρα…»

«…Πήραμε μαζί μας τους Έλληνες μηχανοδηγούς και θερμαστές και τραβήξαμε το δρόμο προς τη Βελίτσα. Τεράστιες φλόγες μας φώτιζαν στο δρόμο. Η αμαξοστοιχία κάηκε ολόκληρη, καθώς και οι τραβέρσες, μόνο ο σιδερένιος σκελετός έμεινε. Μετά από αυτό το σαμποτάζ οι τρεις φύλακες ακολούθησαν το αντάρτικο, βγήκαν στο βουνό.

Στο δρόμο προς τη Βελίτσα μας συνάντησε σύνδεσμος ο οποίος είχε σταλεί από τον κ Διαμαντή να μας πει (έχοντας μαζί του και σημείωμα) να αναβληθεί το σαμποτάζ για την άλλη βραδιά που θα γινόταν επίθεση και κατά του σιδηροδρομικού σταθμού Δαδιού. Πίσω στο ίδιο σημείωμα απάντησα ότι το σαμποτάζ έγινε και το τραίνο καίγεται. Είπαμε στο σύνδεσμο ό,τι πληροφορίες είχαμε για τους Γερμανούς της περιοχής μας κι έφυγε…».

*ethniki-antistasi-dse