Οι πρώτες εκλογές στην ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ

Για πρώτη φορά ψηφίζουν και οι γυναίκες.

*Της Βασιλικής Λάζου, διδάκτορος Ιστορίας ΑΠΘ

Οι εκλογές προκηρύχθηκαν για τις 23 και 30 Απριλίου 1944. Στο έδαφος της Ελεύθερης Ελλάδας οι εκλογές «θα διεξάγονταν με κάλπες και καθολική μυστική ψηφοφορία για την εκλογή των αντιπροσώπων από κάθε δήμο και κοινότητα» ενώ στις κατεχόμενες περιοχές «η ψηφοφορία θα διεξάγονταν ανάλογα με τις συνθήκες» το οποίο σήμαινε ότι αν δεν ήταν δυνατή η μυστική ψηφοφορία με κάλπες «η εκλογή γίνεται ύστερα από τη συνεδρίαση και τις κοινές αποφάσεις των κατοίκων ή των αντιπροσώπων τους». Σύμφωνα με εαμικές πηγές πάνω από ενάμιση εκατομμύριο άνδρες και γυναίκες – που ψήφιζαν για πρώτη φορά- περισσότεροι από αυτούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές το 1936- ψήφισαν για να εκλέξουν το Εθνικό Συμβούλιο.

Τελικά, εκλέχθηκαν 206 αντιπρόσωποι. Σε αυτούς προστέθηκαν 22 μέλη της Βουλής τα οποία είχαν εκλεγεί πριν την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά και είχαν επιλέξει να υποστηρίξουν το ΕΑΜ. Ανάμεσά τους υπήρχαν καθηγητές πανεπιστημίου, στρατηγοί καθώς και δημόσιοι υπάλληλοι, παπάδες, δάσκαλοι και εργάτες, γεγονός το οποίο υποδήλωνε τη δυνατότητα του ΕΑΜ να στρατολογεί ανθρώπους από ποικίλα οικονομικά και κοινωνικά περιβάλλοντα.

Σύμφωνα με τον Γιώργη Σιάντο, γραμματέα του ΚΚΕ και γραμματέα των Εσωτερικών της ΠΕΕΑ: «Με τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει, οι μετρημένοι ψήφοι είναι 1.025.000. Λείπουν τα 4/5 απ' τα εκλογικά στοιχεία της Πελοποννήσου, τα περισσότερα στοιχεία της Μακεδονίας, αρκετά στοιχεία απ' τη Θεσσαλία, την Αττικοβοιωτία και την Ηπειρο. Κατά τις βεβαιώσεις των εθνοσυμβούλων το λιγότερο ψήφισαν 1.500.000 ως 1.800.000, χωρίς να λογαριάζουμε την Κρήτη και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Πάρτε υπόψη σας ότι στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1936 και προηγούμενα ψήφιζαν γύρω από το εκατομμύριο. Οι εκλογές μας είναι μαχητικό δημοψήφισμα εθνικής ενότητας, ένας συναγερμός αγώνα, για την εθνική απελευθέρωση και τη λαοκρατία.

Η συμμετοχή των γυναικών ήταν πολύ μεγάλη(...) Αυτά δείχνουν ότι η γυναίκα κατάχτησε τα δικαιώματά της με την αξία της, με τον αγώνα της.

(...)Με την επιτυχία αυτή, βάλαμε ένα μεγάλο αγκωνάρι για τη θεμελίωση της Λαϊκής Δημοκρατίας. Τα στοιχεία που σας διάβασα δείχνουν ότι ξεπεράστηκαν και οι πιο αισιόδοξοι υπολογισμοί. Η θέληση του λαού ν' αποχτήσει λαοκρατικούς θεσμούς, η θέλησή του να κυβερνήσει ξεπέρασε κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη».

Ωστόσο αυτό το νέο μόρφωμα, το Εθνικό Συμβούλιο, είχε σύντομη ζωή. Αδράνησε ύστερα από τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους εκπροσώπους του ΕΑΜ και την εξόριστη κυβέρνηση στο Κάιρο, οι οποίες οδήγησαν στη συγκρότηση της Κυβέρνησης της Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ύστερα από το Μάιο 1944, το Συμβούλιο δεν συνεδρίασε ξανά και επίσημα διαλύθηκε τον Νοέμβριο 1944. Αντί να αποτελέσει το θεμέλιο για ένα νέο πολιτικό σύστημα, αποτέλεσε ένα διαπραγματευτικό όπλο του ΕΑΜ στις διαπραγματεύσεις με τους πολιτικούς στο Κάιρο.