9 Σεπτεμβρίου 1941. Ίδρυση του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου  - ΕΔΕΣ

Ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη Ελληνική αντιστασιακή οργάνωση κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα. Η οργάνωση εξέδιδε τις εφημερίδες Δημοκρατική Σημαία και Εθνική Φλόγα.

Ο ΕΔΕΣ ιδρύθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1941 από τον απόστρατο συνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα, τον αξιωματικό Λεωνίδα Σπάη, το δικηγόρο Ηλία Σταματόπουλο, και τον Μιχάλη Μυριδάκη. Η οργάνωση φαίνεται ότι εκινείτο στονβενιζελικό-αντιμοναρχικό πολιτικό χώρο και είχε ανακυρήξει ερήμην ως αρχηγό τον στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα. Το ιδρυτικό καταστατικό του Συνδέσμου προέβλεπε «Νὰ ἐγκαθιδρύση εἰς τὴν Ἑλλάδα τὸ Δημοκρατικὸν πολίτευμα, σοσιαλιστικῆς μορφῆς» ενώ αποκαλούσε τον εξόριστο βασιλέα προδότη («τὴν προδοσίαν τοῦ τέως Βασιλέως Γεωργίου τοῦ Β΄ καὶ τῆς περὶ αὐτὸν σπείρας τῆς αὐτοκληθείσης Δικτατορία τῆς 4ης Αὐγούστου»). Αντίθετα, το ιδρυτικό του δεν έκανε αναφορά σε αντίσταση στις κατοχικές δυνάμεις. Ενώ όμως η οργάνωση είχε σκοπό τη συσπείρωση των βενιζελικών-πλαστηρικών, είχε την ιδιαιτερότητα της απουσίας των γνωστών στελεχών της παράταξης. Αυτό, κατά τον Β. Τζούκα οφείλεται στον φατριασμό και τις αντιθέσεις που υπήρχαν κατά τον μεσοπόλεμο μεταξύ των βενιζελικών αξιωματικών. Έτσι, σημαίνοντα στελέχη του χώρου κράτησαν απόσταση από τον Ζέρβα τον οποίο θεωρούσαν αναξιόπιστο.^[1] 
Αρχικά ο Σύνδεσμος οργανώθηκε μόνο στην περιοχή της Αθήνας με επιρροή κυρίως στις προσφυγικές συνοικίες, σε ένα τμήμα του βενιζελικού πολιτικού προσωπικού και σε ορισμένους απότακτους αξιωματικούς του κινήματος του 1935. Μέχρι το χειμώνα του 1941-42 ο Σύνδεσμος αδυνατούσε να διευρύνει την επιρροή του. Με παρέμβαση των Βρετανών αρχίζει η προετοιμασία της αντιστασιακής δράσης. Τον Μάρτη του 1942 μέσω επαφών με τις Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, παρουσιάζει το ιδρυτικό του ΕΔΕΣ με αντιστασιακούς σκοπούς ενώ στέλνει κρυφά μήνυμα νομιμοφροσύνης στον εξόριστο βασιλέα

Μέσω σύνδεσης με τον Προμηθέα Β´ (ενός δικτύου κατασκοπείας που είχαν οργανώσει οι Βρετανοί) και ενίσχυσης 24.000 λιρών ο Ναπολέων Ζέρβας μαζί με 4 συντρόφους του, βγαίνει στον ένοπλο αγώνα στα βουνά της Δυτικής Ελλάδας στις 23/7/1942 αφού πρώτα απειλήθηκε με κατάδοση στη Γκεστάπο καθότι τον βάρυναν κατηγορίες υπεξαίρεσης χρημάτων.^[3][4]

Οι πρώτες ομάδες του ΕΔΕΣ εμφανίστηκαν στον ορεινό χώρο του Ραδοβιζίου, στα ΝΑ της Άρτας. Ο ίδιος ο Ζέρβας εμφανίστηκε στην περιοχή του Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας τον Ιούλιο του 1942. Η σχέση του με τον Δημ. Ίσκο, γόνο γνωστής αρματολικης οικογένειας, προκάλεσε τη συνδρομή της τοπικής κοινωνίας. Η οργάνωση του ΕΔΕΣ βασίστηκε στη δημιουργία Επιτροπών Εθνικού Αγώνα οι οποίες αρχικά ορίζονται από τον Ζέρβα που περιόδευε τις κοινότητες. Ακολουθείτο μια πρακτική «μύησης» σ' αυτές ενώ προβλεπόταν και η υποχρεωτική παρουσία ιερέων (Τζούκας, 2003, σ. 20).
Η ένοπλη οργάνωση του ΕΔΕΣ μεγαλώνει και συνδέεται με τον υπαρχηγό της Βρετανικής Αποστολής στην Ελλάδα Chris Woodhouse, από τον οποίο καθοδηγείται η επιχείρηση στον Γοργοπόταμο με συμμετοχή και του ΕΛΑΣ. Προτάσεις του ΕΑΜ για ενσωμάτωση του ΕΔΕΣ στο ΕΑΜ ναυαγούν, ενώ μετά την βίαιη διάλυση του τμήματος Σαράφη- Κωστόπουλου από τον ΕΛΑΣ, ο Ζέρβας θα ζητήσει από τον αρχηγό της Βρετανικής Αποστολής την βίαιη διάλυση του ΕΛΑΣ κάτι που δεν έγινε δεκτό. Η Βρετανική κυβέρνηση θα ζητήσει στις 25 Μάρτιου 1943 δήλωση υποταγής στο βασιλιά και στην Βρετανική κυβέρνηση. Ο Ζέρβας έστειλε τηλεγράφημα, ενώ ο ΕΛΑΣ όχι, με την δημοσιοποιήση της επιστολής ο ΕΔΕΣ κατέστη ελκυστικός για τους βασιλόφρονες. Ο ίδιος ο Ζέρβας κατόπιν προτροπής των Βρετανών μετονόμασε την οργάνωση σε ΕΟΕΑ ώστε να αφαιρεθεί το επίθετο "Δημοκρατικός" ώστε να καταστεί ελκυστική στους βασιλικούς^[5]. Τελικά ο ΕΔΕΣ θα υπαχθεί στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών μαζί με τον ΕΛΑΣ και την ΕΚΚΑ τον Αύγουστο του 1943. Αυτήν την περίοδο ο ΕΔΕΣ συμμετείχε στην επιχείρηση Animalsόπου έδωσε μια σειρά από μάχες με τους κατακτητές όπως μεταξύ άλλων η Μάχη του Μακρυνόρους.

https://el.wikipedia.org/