23 Φλεβάρη 1944: H ανατίναξη της γερμανικής «αμαξοστοιχίας SF-ZUG 53» στα Τέμπη από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ

«Για τους σαμποταριστές μας δεν υπάρχουνε φραγμοί

Το φανέρωσαν στην πάλη, στα γεφύρια, στη γραμμή.

Τα χέρια κάτω από τη γη, τη γη την πατρική,

εκδίκηση στον κάθε εχθρό, ΕΚΔΙΚΗΣΗ – ΦΩΤΙΑ – ΦΩΤΙΑ!..»

(Από το τραγούδι των μπουρλοτιέρηδων του ΔΣΕ)

Τον Φλεβάρη του ’44 οι ναζί στην προσπάθειά τους να αντέξουν μπροστά στην επέλαση του Κόκκινου Στρατού, μετέφεραν δυνάμεις από τις κατεχόμενες περιοχές στο Ανατολικό Μέτωπο. Ήταν η περίοδος που οι Σοβιετικοί είχαν καταλάβει το Nτνεπροπετρόφσκ και κινούνταν επιθετικά προς τα υπόλοιπα προπύργια των Γερμανών στην Ουκρανία. Πήραν το Κριβόι Ρογκ και περικύκλωσαν δύο σώματα του γερμανικού στρατού στο Κορσούν.

Οι Γερμανοί επιτελείς μετέφεραν επειγόντως ενισχύσεις από τα κατεχόμενα κράτη. Σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στον Κόκκινο στρατό και να μπορέσουν να απεγκλωβίσουν τα στρατεύματα, που ήταν υπό τις διαταγές του στρατηγού των Ες-Ες, Ζίλλε.

Από την Ελλάδα θα αναχωρούσαν, με το τρένο εξπρές «SF-ZUG ταχεία 53» μια επίλεκτη ομάδα των Ες Ες και αξιωματικοί της Βέρμαχτ. Επρεπε κάποιοι να τους σταματήσουν.

23 Φεβρουαρίου 1944.

Τμήμα του Τάγματος Μηχανικού Ολύμπου του ΕΛΑΣ, ανέλαβε να ματαιώσει τα σχέδια των Γερμανών που θα έφευγαν από την Ελλάδα. Ο διοικητής του τάγματος, Αντώνης Αγγελούλης, γνωστός ως Βρατσάνος και υπεύθυνος πολλών σαμποτάζ εις βάρος των Γερμανών, οργάνωσε την ανατίναξη της αμαξοστοιχίας.

Το Τάγμα Μηχανικού Ολύμπου του ΕΛΑΣ με διοικητή τον Βρατσάνο, αποτελούνταν από δύο λόχους σαμποτέρ, έναν λόχο πολυβόλων και 500 άντρες και έδρασε στην περιοχή του Ολύμπου, όπου την περίοδο 1942-1944 ανατίναξε συνολικά 48.000 μέτρα σιδηροδρομικών γραμμών, 36 γέφυρες, 47 σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις, κατάστρεψε 20 αμαξοστοιχίες γεμάτες έμψυχο δυναμικό και πολεμικό υλικό και 12 ατμομηχανές, διέκοψε τη σιδηροδρομική συγκοινωνία για 1.324 ώρες και προκάλεσε στον εχθρό απώλειες 3.065 αξιωματικών και στρατιωτών.

Τοποθέτησαν τα εκρηκτικά 25 μέτρα από τη σιδηροδρομική γραμμή των Τεμπών και στη συνέχεια κατευθύνθηκαν στα γύρω βουνά, ώστε να επιτεθούν μετά την έκρηξη.

Την πυροδότηση θα έκανε ο Αγγελούλης μαζί με τον βοηθό του Φαρμακά. Ο Αγγελούλης ανέφερε: «Στην άκρη του αγωγού είχαμε ένα σύστημα πυροδότησης πρωτότυπο και τολμηρό: τρία καψύλια δυναμίτιδας και τρία κομμάτια βραδύκαυστο (φυτίλι), μήκους μόλις 1,5 εκατ., που ανάφτηκε απ’ ευθείας με εναύσματα και σπιρτάδα πάνω στον κύριο αγωγό».

Όταν πήρε σήμα ότι το τρένο των Γερμανών πλησίαζε, άναψε το φιτίλι και μια μεγάλη έκρηξη το έβγαλε εκτός πορείας, ρίχνοντας το στον Πηνειό.

Στη συνέχεια έδωσαν μάχη με τα πολυβόλα τους. Η ανατίναξή της αμαξοστοιχίας στοίχισε στους κατακτητές 450 νεκρούς, μεταξύ των οποίων ένας στρατηγός με το επιτελείο του και 150 αξιωματικοί της Βέρμαχτ. Συγχρόνως η ζημιά στις γραμμές του τρένου, καθυστερούσε τις μελλοντικές μετακινήσεις των Γερμανών που έχαναν τον πόλεμο.

Στην επιχείρηση αυτή ο θρυλικός αρχιμπουρλοτιέρης του ΕΛΑΣ (στη συνέχεια και του ΔΣΕ) Βρατσάνος τραυματίστηκε σοβαρά από θραύσμα στο κεφάλι και το τραύμα αυτό τον ταλαιπωρούσε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η στρατηγικής σημασίας ανατίναξη της γερμανικής αμαξοστοιχίας από το Τάγμα Μηχανικού Ολύμπου του ΕΛΑΣ, υπό την καθοδήγησή του Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνου), θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα σαμποτάζ στην Ευρώπη κατά των Γερμανών ναζί.

Για την ανατίναξη της «SF-ZUG Ταχείας 53» και τα άλλα στρατιωτικά κατορθώματά του, ο Βρατσάνος παρασημοφορήθηκε από τον στρατάρχη Χάρολντ Αλεξάντερ, διοικητή των δυνάμεων της Μέσης Ανατολής και Ανώτατο Διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου. Όμως, μετά την απελευθέρωση, σε μια «ασυνήθιστη» πράξη, ξένη προς τα «πρωτόκολλα» της βρετανικής αυτοκρατορίας, ο Βρατσάνος επισκέπτεται την αγγλική πρεσβεία στην Αθήνα και επιστρέφει τις τιμές σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την επέμβαση των Άγγλων στην Ελλάδα, καταγγέλλοντας το μεταβαρκιζιανό κράτος που καταδιώκει και εξασκεί φονική βία στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

«Για να πραγματοποιηθούν τα σπουδαία αυτά κατορθώματα, έδωσαν τη ζωή τους τριάντα από τα καλύτερα παλικάρια του μηχανικού και τέσσερα του πεζικού. Σαράντα δύο τραυματίστηκαν και πέντε έμειναν σακάτηδες. Πολλοί άλλοι, που ξεπερνούν τους εκατόν πενήντα, βρίσκονται σε κατάσταση προφυματική και πάσχουν από πλευρίτιδες, που τις άρπαξαν σε ολονύχτιες ενέδρες, κάτω από βροχές και χιονοθύελλες, κοντά στις σιδηροδρομικές γραμμές. Σήμερα αργοπεθαίνουν στα χωριά τους, χωρίς καμιά κρατική περίθαλψη και στοργή. Και δε φτάνει αυτό. Τα «εθνικά κομιτάτα», οι σούρληδες, οι εασαδίτες, που γέμισαν την εθνοφυλακή, τους δέρνουν και τους κάνουν λιώμα το κεφάλι στο πεζοδρόμιο με το τακούνι των παπουτσιών τους», θα γράψει το 1944 ο Βρατσάνος στο βιβλίο του «Βροντάει ο Όλυμπος», όπου περιγράφει τη δράση του Τάγματος Μηχανικού Ολύμπου και παράλληλα καταγγέλλει την τρομοκρατία του μεταβαρκιζιανού καθεστώτος και την παραχάραξη της ιστορίας της Αντίστασης από την αντίδραση και τους Άγγλους ιμπεριαλιστές.

Ο κομμουνιστής Αντώνης Αγγελούλης – Βρατσάνος με την αταλάντευτη πορεία ως το τέλος της ζωής του, μένοντας πιστός στις αρχές και στα ιδανικά για τα οποία δεν δίστασε ποτέ να αναμετρηθεί με τον θάνατο, πέρασε στο πάνθεον των ηρώων του λαϊκού επαναστατικού κινήματος που έμειναν για πάντα ήρωες στη λαϊκή συνείδηση και μνήμη.

Ο Βρατσάνος αφηγείται στο Ντοκυμαντέρ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ" το 1985

https://www.youtube.com/watch?v=MN0grs-9B8g&feature=emb_logo

Αρχείο ΕΡΤ: από το Ντοκυμαντέρ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ" (1985)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1) Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνου), ΒΡΟΝΤΑΕΙ Ο ΟΛΥΜΠΟΣ, εκδόσεις Γνώσεις, 1944.

2) Αντ. Βρατσάνου, Αντισυνταγματάρχη Μηχανικού, ΤΟ ΜΑΖΙΚΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ. Άρθρο στο περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός, τ. 3, Μάρτης 1949. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ, φωτογραφική αναπαραγωγή από τα πρωτότυπα τεύχη του περιοδικού «Δημοκρατικός Στρατός», τόμος Β΄, εκδόσεις Ριζοσπάστης, Αθήνα 1996.

3) Κώστα Λατίφη, Ο ΗΡΩΑΣ ΒΡΑΤΣΑΝΟΣ, άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα» (30/10/2008).

4) Ιστολόγιο «Κατιούσα».

5) Εφημερίδα «Ριζοσπάστης».

*ethniki-antistasi-dse